Ho gây khó chịu cho người bệnh và làm ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống. Tuy nhiên, ho kéo dài ở người cao tuổi có thể là một triệu chứng biểu hiện khi niêm mạc đường hô hấp bị viêm do các nguyên nhân khác nhau. Bởi vậy, người cao tuổi khi có chứng bệnh này cần hết sức lưu ý.
Nguyên nhân và hệ lụy
Trong cuộc sống hằng ngày có thể gặp sự thể hiện của nhiều loại ho khác nhau. Thông thường khi đường hô hấp mới bị tác động gây viêm thì người bệnh thể hiện ho khan, tức là ho chưa có sự xuất tiết nên không có đờm. Vài ba ngày sau do niêm mạc phế quản, niêm mạc họng bị sưng nề thì triệu chứng ho cũng thể hiện khác đi và có sự xuất tiết của niêm mạc đường hô hấp cho nên ho có đờm.
Ho khan hay gặp trong các trường hợp viêm hô hấp cấp như viêm họng (đặc biệt là viêm họng hạt, viêm họng do dị ứng), viêm phế quản giai đoạn đầu. Ho có đờm gặp nhiều trong các trường hợp viêm họng, phế quản đã bước sang giai đoạn toàn phát. Đờm có thể lỏng hoặc đặc quánh hoặc đờm có lẫn máu tươi. Ho có thể là cấp tính hoặc mạn tính.
Ho cấp tính thường kéo dài một vài tuần nhưng ho mạn tính có khi kéo dài nhiều tuần, thậm chí hàng tháng, có khi tới hàng năm. Ho mạn tính ở người cao tuổi có rất nhiều nguyên nhân, có nguyên nhân không gây nguy hại và tiên lượng tốt nếu được điều trị đúng, nhưng có loại nguyên nhân gây ho ở người cao tuổi rất cần lưu tâm.
Một trong số nguyên nhân mà người cao tuổi hay gặp khi ho kéo dài là hen suyễn, đặc biệt là hen suyễn mạn tính. Ho ở người cao tuổi bị hen suyễn mạn tính thường có đờm lỏng hoặc đặc, cho nên khi ho có tiếng lọc xọc như người hút thuốc lào. Nếu điều trị cắt được cơn hen thì người bệnh sẽ giảm hoặc hết cơn ho.
Ho ở người cao tuổi mà dễ bỏ sót là bệnh trào ngược dạ dày – thực quản. Đây là một hội chứng gồm nhiều triệu chứng như đau rát sau xương ức, ợ chua, đầy hơi và ho kéo dài. Trong bệnh trào ngược thực quản có những trường hợp chỉ ho kéo dài mà ít có biểu hiện gì khác. Ho trong trào ngược dạ dày – thực quản là do dịch vị trào ngược từ dạ dày lên gây kích thích niêm mạc đường hô hấp và làm tổn thương do tác động của dịch vị dạ dày. Trong trường hợp này nếu phát hiện sớm và điều trị đúng và hết bệnh trào ngược dạ dày – thực quản cũng đồng nghĩa với hết cơn ho.
Một số bệnh thuộc viêm đường hô hấp như viêm phế quản mạn tính, giãn phế quản, khí phế thũng cũng gây nên cơn ho, nhất là ho của bệnh giãn phế quản ở người cao tuổi thường xảy ra vào nửa đêm, gần sáng.
Đáng lưu tâm nhất là ho ở người cao tuổi khi phát hiện bị lao phổi, tràn dịch màng phổi, đôi khi ho kèm theo có đờm lẫn máu. Đáng lo ngại nhất là người cao tuổi bị ho khi có u ở phổi. Có nhiều loại gây u phổi và cũng có nhiều loại lành tính hoặc không nguy hiểm như áp xe phổi do vi khuẩn hoặc ký sinh trùng (áp xe do tụ cầu) nhưng đáng lo ngại hơn cả là ung thư phổi.
Người cao tuổi cần khám sức khỏe định kỳ
Cần làm gì?
Ho có đờm kéo dài là biểu hiện của nhiều bệnh của đường hô hấp. Vì vậy, khi nghi ngờ mắc bệnh đường hô hấp nhất là có ho và đờm kéo dài cần được khám bệnh, không nên chủ quan xem thường.
Khi bị ho người cao tuổi nên khám chuyên khoa hô hấp hoặc nội tổng hợp để xác định bệnh, trên cơ sở đó sẽ bác sĩ sẽ có chỉ định điều trị đúng, tích cực để bệnh chóng khỏi.
Người bệnh hoặc người nhà không nên tự chẩn đoán bệnh và không nên tự mua thuốc để điều trị nếu không có chuyên môn về y học. Khi được chẩn đoán đúng cần tích cực điều trị theo chỉ định của bác sĩ khám bệnh cho mình (đơn thuốc) hoặc dùng thuốc (nếu nằm điều trị nội trú bệnh viện).
Ngoài việc dùng thuốc, người cao tuổi cần vận động cơ thể đều đặn hàng ngày bằng các biện pháp khác nhau tùy theo điều kiện của từng người. Để cho bộ máy hô hấp hoạt động tốt, hàng ngày nên tập thở, hít sâu, thở ra đều đặn. Người cao tuổi không nên hút thuốc, môi trường sống càng ít bị ô nhiễm càng tốt nhất là bụi, khói.