Dextromethorphan là dẫn xuất của morphin, có tác dụng chống ho bằng cách ức chế trung tâm ho ở hành não, có tác dụng giảm ho nhất thời do kích thích nhẹ ở phế quản và họng như cảm lạnh thông thường hoặc hít phải các chất kích thích. Dextromethorphan ít gây tác dụng phụ ở đường tiêu hóa.
Thuốc có hiệu quả nhất trong điều trị ho mạn tính, không có đờm và không có tác dụng long đờm. Trong khi dùng để điều trị ho và cảm lạnh, dextromethorphan được dùng phối hợp với nhiều thuốc khác như: acetaminophen, pseudoephedrin, clorpheniramin, guaifenesin, phenylpropanolamin. Với liều điều trị, dextromethorphan được hấp thu nhanh qua đường tiêu hóa và có tác dụng trong vòng 15 - 30 phút sau khi uống, kéo dài khoảng 6 - 8 giờ. Thuốc được chuyển hóa ở gan và bài tiết qua nước tiểu dưới dạng không đổi. Tuy độc tính thấp, nhưng với liều rất cao, thuốc có thể gây ức chế hệ thần kinh trung ương.
Mặc dù là dẫn chất của morphin và tuy ít gây nghiện hơn heroin, morphin, ma túy tổng hợp... nhưng việc lạm dụng dextromethorphan có thể gây hậu quả lâu dài dẫn đến lệ thuộc vào thuốc, khiến người uống tinh thần lơ mơ, giảm ý thức não.
Cũng như tất cả các thuốc khác, dextromethorphan không được dùng cho bệnh nhân quá mẫn với hoạt chất hoặc các thành phần khác của thuốc. Không được dùng chung cho bệnh nhân đang điều trị các thuốc ức chế monoamin oxydase vì có thể gây những phản ứng nặng như sốt cao, chóng mặt, tăng huyết áp, chảy máu não, thậm chí tử vong. Trẻ em dưới 2 tuổi cũng không được sử dụng thuốc này. Với bệnh nhân bị ho có quá nhiều đờm; ho mạn tính ở người hút thuốc, hen hoặc tràn khí; người bệnh có nguy cơ hoặc đang bị suy giảm hô hấp thì phải có chỉ định và theo dõi của bác sĩ trong quá trình dùng thuốc. Mặc dù trong các nghiên cứu, dextromethorphan được coi là an toàn khi dùng cho người mang thai và không có nguy cơ cho bào thai, nhưng một số tác giả vẫn khuyên người mang thai không nên dùng.
Hiện nay trên thị trường có rất nhiều sản phẩm thuốc có chứa dextromethorphan. Một số thuốc ho, thuốc cảm có phối hợp dextromethorphan với các chất khác, ví dụ như trong thuốc ho recotus do có thêm diprophyllin kết hợp có thể tạo nên trạng thái lâng lâng, lơ mơ, ảo giác cho người sử dụng khiến người dùng thuốc có thể lạm dụng vào mục đích không phải để chữa bệnh. Vì vậy phải hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa khi dùng thuốc này cho trẻ em.
DS. Bùi Ngọc Lan Hương
