Đáng chú ý là những quan điểm này đang lôi kéo sự tin theo của nhiều người. Gần đây nhất, thông tin về cái chết của hai mẹ con một sản phụ đăng trên một tài khoản FB cá nhân (không xác thực) đã thực sự là ngòi nổ cho cuộc tranh luận về tính phản khoa học, nhận thức và hành vi lệch lạc đang gây hại cho sức khỏe cá nhân, gia đình và cộng đồng,...
ThS.BS. Nguyễn Đức Vinh - Vụ trưởng Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em, Bộ Y tế (giữa) và lãnh đạo Sở Y tế TP.HCM tại buổi gặp mặt báo chí về khuyến cáo y khoa “sinh con thuận theo tự nhiên”. Ảnh: An Quý
Bài 1: Nhiễu loạn vì thông tin thất thiệt
Trước đó, chiều 14/3, trên một số trang mạng xã hội có đăng tải thông tin một sản phụ được cho là ngụ tại TP.HCM đã tham gia một lớp tập huấn về sinh con "thuận tự nhiên ở nhà" (“lớp học” này quảng bá trên mạng: có sách tiếng Việt và song ngữ, có sách tiếng Anh) và trong quá trình chuyển dạ, người mẹ kiệt sức, con bị ngạt không được sơ cấp cứu kịp thời nên cả hai mẹ con bị tử vong. Cũng trên trang mạng cá nhân này, người đăng tải chia sẻ bạn chị (sản phụ vừa tử vong cùng con khi sinh tại nhà) đã từng học qua một lớp tập huấn về sinh con "thuận tự nhiên" với chi phí 15 triệu đồng. Thông tin này khiến cộng đồng mạng dậy sóng.
Ngày 15/3, tại buổi gặp gỡ và trao đổi với phóng viên trên địa bàn TP.HCM về thông tin hai mẹ con sản phụ tử vong do “sinh thuận theo tự nhiên” ngụ ở Quận 2, TP.HCM mà một số báo và mạng xã hội đưa tin, ThS.BS. Nguyễn Đức Vinh - Vụ trưởng Vụ Sức khỏe Bà mẹ-Trẻ em (Bộ Y tế) khẳng định cho đến thời điểm hiện tại, ngành y tế TP.HCM phối hợp với lực lượng công an và các cơ quan chức năng xác minh và chưa phát hiện trường hợp nào như thông tin đã nêu.
Vào đầu tháng 3, một bà mẹ trẻ ở Hưng Yên cũng lên mạng chia sẻ về cuộc sinh nở "thuận theo tự nhiên" với hình ảnh chậu bánh rau để bên cạnh đứa trẻ sơ sinh 6 ngày. Ngay khi đó, Bộ Y tế đã lên tiếng cảnh báo trường hợp tự sinh con tại nhà là một hành vi hết sức nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng cả mẹ và con. Nhiều bác sĩ cũng bày tỏ bức xúc trước những thông tin trên nên đã chia sẻ quan điểm trên mạng xã hội như BS. Ngô Đức Hùng (một facebooker nổi tiếng); PGS.TS. Nguyễn Duy Ánh - Giám đốc BV Phụ sản Hà Nội; PGS.TS. Vũ Bá Quyết - Giám đốc BV Phụ sản TW; BS. Trương Hữu Khanh - BV Nhi đồng 1; BS. Nguyễn Thanh Sang - BV Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh...
“Đẻ tại nhà” có thể được coi là sự kéo lùi những cố gắng trong nhiều năm qua của ngành y tế trong hoạt động chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em nhằm làm giảm tỷ lệ tử vong bà mẹ và trẻ em. Khi một trong các mục tiêu của chương trình mục tiêu quốc gia là nâng cao tỷ lệ bà mẹ khám thai và đẻ tại cơ sở y tế, nhất là ở các vùng sâu vùng xa.
Làn sóng anti vắc-xin lan rộng gây nguy hại sức khỏe trẻ em. Ảnh: ScienceBlogs
Không chỉ “đẻ tại nhà, thuận theo tự nhiên”, bên cạnh đó còn có những trào lưu phản khoa học cũng lấy ngọn cờ “thuận theo tự nhiên” như hội anti vắc-xin (không tiêm vắc-xin), hội Betibuti vận động nuôi con bằng sữa mẹ nâng lên tới mức thần thánh hóa sữa mẹ như thần dược...
Quan điểm “tôi không tiêm vắc-xin mà có chết đâu”, e ngại tiêm vắc-xin cho trẻ sẽ gặp biến chứng (trong khi tỷ lệ này rất thấp) manh nha từ vài năm nay và đã để lại hậu quả khi một số bệnh chúng ta đã giảm tỷ lệ mắc hoặc đã nhiều năm không có ca mắc nay quay trở lại như bạch hầu, sởi, viêm màng não...
Người ta tin vào những cái lợi của việc nuôi con bằng sữa mẹ là tốt nhưng nếu thần thánh hóa sữa mẹ đến nỗi tin rằng sữa mẹ có tác dụng như thần dược, ốm không cần dùng kháng sinh, chỉ bú sữa mẹ cũng khỏi bệnh, sữa mẹ nhỏ vào mắt chữa viêm mắt, sữa mẹ làm mọc được ngón tay trở lại ở trẻ sơ sinh... thì thật là mù quáng và trên hết là rất đáng lo ngại.
Xét trên góc độ cá nhân, những người tin theo những luận điểm sai lầm ấy có thể bị tổn hại sức khỏe, thậm chí mất mạng. Rộng hơn, trên bình diện xã hội, những trào lưu phản khoa học này còn gây ảnh hưởng khi kéo theo nhiều người mê muội khác, đồng thời ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng như gây bùng phát dịch bệnh, là gánh nặng cho xã hội và ngành y tế, gây hoang mang trong cộng đồng.
Điều đáng nói là những trào lưu này bùng nổ ở các đô thị chứ không phải ở vùng sâu vùng xa. Ai đó có thể đổ cho mạng xã hội đã lan truyền các thông tin và luận điểm phản khoa học này. Hoặc đổ cho thuyết âm mưu, chủ nghĩa hoài nghi lên ngôi. Nhưng cơ bản phải kể đến sự tiếp nhận thông tin mà không có suy xét và chọn lọc, tin theo một cách mù quáng giữa thời đại tràn ngập thông tin chưa được kiểm chứng gây nhiễu loạn xã hội,...
Để làm sáng tỏ những vấn đề này giúp bạn đọc chủ động bảo vệ sức khỏe cho bản thân, gia đình và cộng đồng, chúng tôi mời các chuyên gia sản phụ khoa, dinh dưỡng, vắc-xin trao đổi trong số báo tới...
Mời xem tiếp bài: Các chuyên gia nói gì?
