Khi mốt shisha vỉa hè dần lắng xuống, giới trẻ lại tiếp tục truyền tay nhau thú chơi mới là sử dụng thuốc lá điện tử (vape). Nhỏ gọn, dễ sử dụng và nhiều... khói, vape nhanh chóng trở thành “cơn sốt” của các thanh niên thích tỏ ra sành điệu. Thế nhưng, với xuất xứ thiết bị mập mờ, chất lượng thật - giả lẫn lộn, tự pha chế thêm để sử dụng... vape đang tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe.
Liên tục phát hiện vi phạm trong kinh doanh thuốc lá điện tử
Thông tin từ Phòng Cảnh sát kinh tế (CSKT) - Công an TP. Hà Nội cho biết, trong tháng 6/2016, lực lượng cảnh sát kinh tế đã tổ chức trinh sát, nắm tình hình tập trung vào hoạt động kinh doanh vape và phụ kiện, nguyên liệu đi kèm. Qua công tác trinh sát, Đội Chống buôn lậu và buôn bán hàng cấm, thuộc Phòng CSKT, phát hiện một số nơi trên địa bàn thành phố có biểu hiện tập kết, buôn bán số lượng lớn các loại vape, hương liệu và chào bán qua internet. Thực hiện kế hoạch đấu tranh, từ ngày 21 - 23/6, Đội Chống buôn lậu và buôn bán hàng cấm phối hợp cùng cơ quan Quản lý thị trường (QLTT), đã đồng loạt kiểm tra các địa điểm kinh doanh và kho chứa hàng nghi vấn tàng trữ, buôn bán vape, hương liệu do nước ngoài sản xuất không có hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc. Tiến hành kiểm tra đột xuất 4 cửa hàng gồm Vape Clup số 5 Ngô Quyền và 31 Vạn Kiếp; Vape Pro số 12 Đông Thái và Pexiga khu X98, ngõ 97 Hoàng Cầu, Hà Nội, lực lượng chức năng phát hiện trên 2.000 sản phẩm là dụng cụ hút vape, hút shisha các loại gồm các loại tinh dầu tăng hương vị, các loại máy hút, đầu hút,... Tất cả đều do nước ngoài sản xuất, phần lớn của các nước châu Âu và Trung Quốc. Tuy nhiên, tại thời điểm kiểm tra, đại diện các cửa hàng này đều không xuất trình được hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ những lô hàng.
Cơ quan chức năng kiểm tra một điểm kinh doanh dụng cụ hút thuốc lá điện tử.
Theo ông Phạm Ngọc Oanh, Đội trưởng Đội QLTT số 3, Chi cục QLTT Hà Nội, hút vape hiện nay nổi lên như một thú chơi mới của giới trẻ. Tuy nhiên, việc sử dụng hàng hóa mua bán trôi nổi rất nguy hiểm vì chất lượng sản phẩm không rõ nguồn gốc, không được kiểm định rất dễ có nguy cơ chứa các chất độc hại cho sức khỏe người sử dụng. Thời gian tới, lực lượng QLTT Hà Nội và CSKT - Công an TP. Hà Nội sẽ tiếp tục siết chặt kiểm tra, kiểm soát tình hình kinh doanh mặt hàng này.
Thuốc lá điện tử ảnh hưởng đến sức khỏe thế nào?
Trước trào lưu sử dụng vape của giới trẻ hiện nay, theo Bác sĩ Trịnh Văn Hiệp - Ban chủ nhiệm Chương trình Phòng chống tác hại thuốc lá Sở Y tế TP.HCM, vape có cấu tạo gồm hai phần: Phần đầu gồm đầu lọc có chứa nicotin (chất gây nghiện) và tinh dầu hỗn hợp là chất tạo mùi thơm. Phần thân là một thiết bị điện tử khi kích hoạt sẽ phun hỗn hợp hơi để đi qua đầu lọc hòa tan nicotin và chất tạo mùi thơm. Khi người hút rít, hơi nicotin và mùi thơm sẽ vào miệng và hệ hô hấp như khói thuốc lá. Việc sử dụng vape có thể gây nguy hại cho người dùng bởi chất nicotin trong vape không hề nguyên chất mà bị nhiễm nhiều tạp chất có hại cho sức khỏe. Nicotin không hòa tan trong nước nên hỗn hợp hơi trong vape để hút có khói phải là dung môi hữu cơ và được xác định là propylen glycol hoặc dietylen glycol là các chất độc hại cho sức khỏe, thậm chí có thể gây ung thư. Ngoài ra, để tăng sự hấp dẫn, người bán còn trộn hàng chục loại tinh dầu hóa chất độc hại, có thể trộn cả các chất gây nghiện nguy hiểm mà người hút không biết.
Đáng chú ý, mục đích ban đầu của hút vape là giúp người nghiện cai thuốc lá. Người nghiện thuốc lá cai thuốc bằng cách sử dụng vape trong thời gian ngắn, rồi giảm dần tần số và liều lượng, tiến tới bỏ hút thuốc lá hoàn toàn. Nhưng thực tế cho thấy, vape không giúp cai nghiện được thuốc lá mà ngược lại làm người hút lệ thuộc vào nó và nghiện từ lúc nào không hay. Mặc dù không gây nghiện như ma túy, nhưng người nghiện vape sẽ bị lệ thuộc về mặt tâm lý, tức nghiện tâm lý nhận thức và tạo thành thói quen khó bỏ - tức nghiện về hành vi và phải tăng “đô” theo thời gian.
Liên quan đến thực trạng giới trẻ tự pha chế dung dịch dùng cho vape, ThS. BS. Vũ Văn Thành, Trưởng khoa Bệnh phổi tắc nghẽn (Bệnh viện Phổi TW), nhận định, nguyên lý hoạt động của các loại vape dựa trên việc phóng thích nicotin qua hơi nước để người dùng hít vào phổi. Một số loại dung dịch dành cho vape hiện đại còn được bổ sung các chất tạo khói, tạo mùi. Những chất này đều phải được kiểm soát và cấp phép sử dụng bởi các cơ quan có thẩm quyền. Trên thế giới, các bác sĩ chỉ cho phép bệnh nhân sử dụng vape trong trường hợp tất cả các biện pháp cai thuốc lá khác không mang lại hiệu quả. Việc tự pha chế dung dịch dùng cho vape rất nguy hiểm, không ai có thể bảo đảm trong dung dịch đó có những thành phần gì, mức độ ảnh hưởng tới sức khỏe ra sao...
Xuất hiện trên thị trường Việt Nam từ khá lâu, gần đây vape đang nở rộ và trở thành trào lưu trong giới trẻ. Tuy nhiên, trước những sai phạm trong việc kinh doanh vape và phụ kiện vừa bị cơ quan chức năng phát hiện, những nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng đang là hồi chuông cảnh báo đến giới trẻ yêu thích trào lưu này.