Nhưng sau đó, nhiều thuốc trị cảm cúm thông thường, thuốc giảm cân và nhiều dược phẩm khác như thuốc thông mũi vẫn có chứa PPA. Vì sao loại dược phẩm này lại bị khuyến cáo nguy hiểm khi sử dụng?
Tác dụng của PPA
PPA là một hoạt chất có tính chất giống như một amin giao cảm có tác dụng gây co các tiểu động mạch nhỏ ngoại biên, làm co mạch ở các cuốn mũi, từ đó làm giảm triệu chứng viêm và giảm xuất tiết, chảy nước mũi. Tùy thuộc vào liều sử dụng, thuốc có khả năng làm giãn phế quản, gia tăng nhịp tim và co mạch máu... Tác dụng co mạch của thuốc làm giảm hiện tượng phù nề ở niêm mạc mũi nên được sử dụng để điều trị triệu chứng nghẹt mũi trong viêm xoang cấp. Thuốc cũng có khả năng ức chế sự thèm ăn nên nó còn được sử dụng như một trong các phương pháp nhằm giảm cân nhưng chủ yếu PPA được đưa vào trong các loại thuốc trị cảm cúm bởi thuốc nhanh chóng làm giảm các triệu chứng ở những bệnh nhân này.
Những lưu ý khi dùng
Thuốc được chỉ định trong các bệnh ở viêm mũi họng như hắt hơi chảy mũi, ho, ngạt mũi và nhức đầu do viêm mũi cấp tính hoặc dị ứng, viêm họng, cảm cúm. Nhưng do thuốc có các tác dụng phụ như chóng mặt, mất ngủ, đau đầu và cảm giác bứt rứt khó chịu trong người; buồn nôn, nôn, táo bón, chán ăn, nổi mẩn ngoài da... nên những bệnh nhân đã từng bị dị ứng hoặc quá mẫn với các thành phần của thuốc thì không được sử dụng. Đặc biệt, đối với những bệnh nhân mắc bệnh tăng huyết áp, tim mạch, tiểu đường và cường giáp, bệnh nhân nhãn áp cao và phì đại tiền liệt tuyến; phụ nữ có thai... phải hết sức thận trọng.
Tăng huyết áp là triệu chứng cần lưu ý khi dùng các thuốc chứa PPA.
Đối với những người đang điều khiển phương tiện giao thông, vận hành máy móc thì không nên dùng thuốc vì thuốc có thể gây buồn ngủ. Không nên dùng thuốc kéo dài, do vậy, nếu dùng thuốc vài ngày mà không thuyên giảm triệu chứng thì cần phải ngừng thuốc và trao đổi với bác sĩ để được đổi sang thuốc khác. Khi dùng thuốc kết hợp với các thuốc khác cũng để trị viêm mũi, chống dị ứng hoặc trị cảm cúm thì phải hỏi ý kiến của bác sĩ bởi có rất nhiều loại thuốc chứa thành phần PPA, nếu vô tình dùng 2 loại thuốc có chứa thành phần này trở lên sẽ gây quá liều và nguy hiểm. Do vậy, khi sử dụng thuốc phải có đơn của bác sĩ, sử dụng đúng thuốc, đúng liều lượng.
Vì sao thuốc được khuyến cáo là nguy hiểm?
Trong tất cả các toa thuốc đều có khuyến cáo: Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng. Đối với các thuốc chữa các bệnh ở tai mũi họng như thuốc ho, thuốc chữa cảm cúm..., để tránh dùng chồng chéo thuốc dẫn tới quá liều PPA thì việc đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc lại càng cần thiết.
Chất này đã bị cấm sử dụng ở nhiều nước do có hại cho hệ thần kinh. Cũng đã có báo cáo ghi nhận thuốc PPA có khả năng làm tăng huyết áp của người sử dụng. PPA có tác dụng gây co các tiểu động mạch ở cuốn mũi nhưng cũng có thể gây co các mạch trên toàn cơ thể. Điều này góp phần làm tăng huyết áp của bệnh nhân. Huyết áp sẽ tăng ít hoặc không tăng nếu như thuốc được sử dụng với liều vừa đủ trong giới hạn cho phép. Nếu dùng quá liều có thể gây cơn tăng huyết áp đối với người không bị bệnh tăng huyết áp và kích hoạt gia tăng cơn tăng huyết áp ở bệnh nhân đang bị tăng huyết áp dẫn đến nguy hiểm. Nguyên nhân do PPA có tác dụng thông qua việc giải phóng có chọn lọc các chất có hoạt tính giao cảm rất mạnh như adrenalin, noradrenalin, dopamin. Các chất này là thủ phạm gây co mạch làm tăng huyết áp. Ngoài ra, các chất này còn làm nhịp tim nhanh, khô miệng và niêm mạc... Nếu dùng thuốc quá liều còn có nguy cơ gây tử vong.
Cách nào khắc phục?
Tại một số quốc gia như Mỹ, Canada, Ấn Độ và Hàn Quốc đã cấm lưu hành các thuốc có chứa PPA. Còn tại các nước chưa cấm các thuốc có chứa thành phần PPA, để hạn chế tối đa tác dụng không mong muốn của thuốc thì nhà thuốc không bán thuốc khi không có đơn thuốc; người bệnh phải tuân thủ đúng theo đơn thuốc, không tự ý tăng liều thuốc, không uống thuốc theo kiểu “mách nhau”, không sử dụng một đơn thuốc cho nhiều người, nhiều lần. Khi sử dụng thuốc cảm cúm thấy có các dấu hiệu bất thường như tim đập nhanh, đau đầu, mặt nóng bừng, huyết áp tăng..., phải báo ngay cho bác sĩ điều trị biết hoặc đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.
