Mất sạch tiền trong tài khoản vì mở tệp nghe nhạc
Chị Hoàng Ngọc Anh (Đội Cấn, Hà Nội) kể, mới đây chị nhận được tin nhắn có chứa tệp tin định dạng .m3u (thường là danh sách phát nhạc hoặc video) được gửi qua Telegram. Tưởng là đoạn video ca nhạc của một ca sĩ nổi tiếng nên chị đã click vào. Một lát sau, chị thấy báo tài khoản ngân hàng của mình bị trừ 400 triệu đồng. Quá bất ngờ không hiểu vì sao, chị Ngọc Anh ra ngân hàng và trình báo cơ quan công an.
Nở rộ các chiêu thức lừa đảo trên nền tảng Telegram.
Lý giải về trường hợp này, các chuyên gia an ninh mạng phân tích, khi chị Ngọc Anh mở tệp .m3u trên Telegram Desktop, phần mềm này có thể tự động tải các nội dung nhúng từ bên ngoài về mà không cần sự cho phép của người dùng, khiến thiết bị bị lộ dữ liệu mạng quan trọng, chiếm quyền điều khiển hệ thống và lấy cắp tiền trong tài khoản của chị Ngọc Anh.
Một tệp nhạc hoặc video được gửi qua ứng dụng Telegram Desktop tưởng chừng chỉ là danh sách phát thông thường nhưng thực chất lại là cái bẫy tinh vi. Các file này thường có định dạng đuôi ".m3u", khi nhấp chuột vào file, toàn bộ mật khẩu, cổng kết nối và thông tin hệ thống đều bị lộ mà người dùng không hề hay biết.
Ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Nghiên cứu, tư vấn, phát triển công nghệ và Hợp tác quốc tế, Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, Giám đốc công nghệ Công ty An ninh mạng NCS cho biết, các nền tảng trực tuyến không những có thể hoạt động xuyên biên giới mà còn cung cấp 2 tính năng mà các nhóm tội phạm rất "ưa thích" là ẩn danh và xóa dấu vết. Thực tế thì có rất nhiều nền tảng liên lạc trực tuyến phổ biến đang hoạt động, có thể kể đến như: Telegram, Viber, Whatsapp nhưng Telegram được tội phạm sử dụng nhiều hơn cả vì các lý do sau:
Telegram cung cấp tính năng mã hóa đầu cuối, theo đó chỉ có người gửi và người trong danh sách nhận có thể xem được nội dung tin nhắn, bất kỳ ai không nằm trong danh sách này đều không có khả năng giải mã và tiếp cận nội dung.
Đồng thời, Telegram cho phép người dùng duy trì tính ẩn danh khi trao đổi với người khác bằng cách sử dụng biệt danh (nickname) thay cho số điện thoại. Điều này giúp các nhóm tội phạm dễ dàng che giấu thông tin trao đổi và giấu danh tính khi hoạt động mà không bị phát hiện.
Telegram cho phép tạo các kênh và nhóm với số lượng thành viên rất lớn, trong khi với các nền tảng khác, để tạo nhóm lớn thường người dùng sẽ được yêu cầu trả một khoản phí mới làm được điều này. Điều này giúp các đối tượng tội phạm có thể tạo ra những nhóm chat theo từng phi vụ và tiếp cận với số lượng lớn đối tượng mục tiêu nhanh chóng.
Telegram cho phép tạo ra các đoạn mã để trao đổi, giao tiếp với thành viên trong nhóm chat một cách tự động (bot). Bằng cách này, các đối tượng tội phạm có thể nhanh chóng phản hồi, cung cấp thông tin, lôi kéo các thành viên tham gia nhóm tích cực vì gần như lúc nào cũng sẵn sàng trả lời tất cả các câu hỏi của các thành viên.
Cuối cùng, tính năng tự hủy tin nhắn của Telegram có thể giúp các đối tượng sau khi thực hiện hành vi phạm tội nhanh chóng xóa bỏ mọi dấu vết, bao gồm cả xóa từ xa các tin nhắn đã gửi cho các thành viên.
Theo ông Vũ Ngọc Sơn, đây là lý do khiến nhiều nạn nhân đã bị lừa đảo chiếm đoạt từ hàng trăm triệu đến hàng tỷ đồng thông qua các chiêu trò trên Telegram.
Theo thống kê, có hơn 32% người dùng internet tại Việt Nam (từ 16–63 tuổi) sử dụng ứng dụng nhắn tin đa nền tảng Telegram. Mức độ phổ biến ngày càng tăng khiến Telegram trở thành "mảnh đất màu mỡ" để tội phạm lừa đảo lợi dụng. Nếu không cảnh giác, hàng triệu người dùng Việt có thể dễ dàng rơi vào những cái bẫy tinh vi trên nền tảng này.
Cảnh giác không bao giờ thừa
Ông Vũ Ngọc Sơn cho biết, công nghệ mới là công cụ giúp các đối tượng dễ dàng thực hiện hành vi phạm tội, nhưng sự nguy hiểm của các hình lừa đảo chính là khai thác yếu tố tâm lý, sự thiếu kỹ năng và lòng tham của con người.
"Vì thế, chừng nào người dùng vẫn chưa nâng cao nhận thức, chưa có kỹ năng cảnh giác với những lời mời gọi hấp dẫn, phi thực tế trên không gian mạng thì vấn đề lừa đảo trực tuyến vẫn sẽ còn tiếp tục", chuyên gia Vũ Ngọc Sơn phân tích.
Chuyên gia khuyến cáo người dùng cá nhân đặc biệt lưu ý không nhấp vào liên kết lạ, đặc biệt là trong email hoặc tin nhắn không rõ nguồn gốc; kiểm tra nguồn gốc các ứng dụng trước khi tải, chỉ tải ứng dụng từ các cửa hàng chính thức như App Store, Google Play hoặc website chính thức của nhà cung cấp sản phẩm.
Người dùng cũng cần cẩn trọng với các yêu cầu bất thường, không cung cấp thông tin cá nhân hoặc tài chính cho những yêu cầu không rõ ràng; hạn chế sử dụng Wi-Fi công cộng trong các giao dịch quan trọng như chuyển tiền, đăng nhập tài khoản; đồng thời, cập nhật thông tin, tìm hiểu các hình thức lừa đảo phổ biến mới thông qua các cảnh báo của tổ chức uy tín.
An ninh mạng là một thách thức chung cho tất cả các nước trên thế giới, không chỉ Việt Nam. Để đối phó với các nguy cơ từ không gian mạng, chúng ta cần có những sự chuẩn bị thật kỹ, trong đó bao gồm cả việc đầu tư các giải pháp công nghệ để phát hiện, ngăn chặn từ sớm, từ xa các cuộc tấn công mạng; Bố trí lực lượng, công nghệ để giám sát, phát hiện các xâm nhập bất thường; Xây dựng quy trình để phản ứng, đối phó lại với các tình huống xấu nhất khi bị tấn công mạng.
