Bệnh lý liên quan đến lối sống đang ngày càng gia tăng
PTS. TS Trần Đình Thơ, Phó Giám đốc BV Việt Đức cho biết, tỷ lệ bệnh sỏi mật vẫn còn rất cao tại Việt Nam, trong đó, tỷ lệ người dân ở nông thôn mắc bệnh sỏi đường mật còn nhiều do tình trạng nhiễm ký sinh trùng. Trong khi đó, hiện nay có xu hướng gia tăng các bệnh lý sỏi túi mật ở người dân sống tại thành thị, giống như một số nước phát triển.
Đã có hơn 200 người bệnh được khám và tư vấn miễn phí tại chương trình khám an sinh về bệnh lý sỏi mật diễn ra ngày 28/9
Lý giải về điều này, trao đổi với phóng viên tại chương trình khám an sinh về bệnh lý sỏi mật diễn ra ngày 28/9 cho hơn 200 người bệnh, PGS. TS Trần Đình Thơ cho biết, tập quán trồng hoa màu của người dân ở nông thôn hay dùng phân sống để tưới nên về mặt dịch tễ học, tỷ lệ người nông thôn mắc giun đũa nhiều dẫn tới việc nhiễm ký sinh trùng. Còn tại thành thị, xu hướng chế độ ăn không cân đối thực phẩm. Vì thế, những người ăn quá nhiều chất béo nói chung như sữa, bơ, dầu, mỡ… thì dẫn tới tích những sỏi cholesterol ở trong mật.
PGS. TS Trần Đình Thơ cho hay, bệnh sỏi mật hay gặp ở tuổi trung niên nhưng đang có xu hướng gặp ở người trẻ gần đây. Những bệnh nhi mắc sỏi mật chủ yếu do liên quan đến bệnh rối loạn chuyển hóa. Hoặc trẻ ở nông thôn, do vệ sinh không bảo đảm nên nhiễm giun chui lên đường mật gây nhiễm trùng, tạo thành sỏi trong mật. Tại BV Việt Đức đang điều trị cho bệnh nhân mới 12 tuổi ở Hà Nội.
“Tỷ lệ nam nữ mắc bệnh lý sỏi đường mật khá tương đương. Nhưng ở bệnh sỏi túi mật có sự vượt trội ở nữ vì nội tiết tố của phụ nữ làm túi mật giảm sức co bóp, gây nên tình trạng mật ứ đọng, dễ lắng đọng tạo thành sỏi. Đặc biệt phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai càng tăng thêm yếu tố nguy cơ liên quan đến sỏi túi mật. Trong đó tỉ lệ mắc bệnh ở nữ cao gấp 1,7 lần nam giới”- PGS. TS Trần Đình Thơ cho hay.
PTS. TS Trần Đình Thơ- Phó Giám đốc BV Việt Đức khám và tư vấn cho người bệnh tại chương trình
60-70% bị sỏi túi mật trong số các bệnh về sỏi đường mật
Chia sẻ thêm thông tin về nội dung này, TS Đỗ Tuấn Anh, Trưởng khoa phẫu thuật gan, mật- BV Việt Đức cho biết thêm, sỏi túi mật hình thành theo cơ chế phức tạp, chủ yếu liên quan đến chuyển hoá. Trước đây, bệnh lý này hay gặp ở châu Âu và những nước phát triển, còn gọi là bệnh nhà giàu do thường gặp ở những người béo phì, rối loạn chuyển hoá lipid, đái tháo đường type 2.
Tuy nhiên hiện nay, số lượng bệnh nhân Việt Nam bị sỏi túi mật cũng rất nhiều, chiếm khoảng 60-70% tỉ lệ sỏi đường mật nói chung. Sỏi túi mật gồm 3 loại: Sỏi sắc tố mật, sỏi cholesterol và sỏi hỗn hợp.
Hiện mỗi năm Khoa phẫu thuật gan, mật - BV Việt Đức khám cho khoảng 3.000 người bệnh các bệnh lý về gan mật, thực hiện khoảng gần 1.600 ca phẫu thuật. Tuy nhiên, trong đó có tới hơn 1.000 ca liên quan đến bệnh lý sỏi mật. “Tỷ lệ người dân mắc sỏi mật rất cao, 90% các bệnh lý về sỏi đường mật trong và ngoài gan có liên quan bệnh lý về tụy và gan. Các ca bệnh đến khám tại BV Việt Đức liên quan tới bệnh lý này hầu hết đều ở giai đoạn muộn”- BS Tuấn Anh cho hay.
Theo thống kê thì chỉ có khoảng từ 10-20% bệnh nhân có bệnh sỏi mật từ lúc phát hiện ra bệnh tới lúc có triệu chứng là sau 5-20 năm. Còn khi triệu chứng của bệnh, tức là có biến chứng rồi mới đi viện là tình trạng khá phổ biến của những người dân bị mắc bệnh sỏi mật.
TS. BS Đỗ Tuấn Anh- Trưởng khoa phẫu thuật Gan mật tư vấn cho người bệnh đến khám tại chương trình
Theo BS Tuấn Anh, bệnh sỏi túi mật phát hiện rất đơn giản qua siêu âm và làm một số xét nghiệm cận lâm sàng. Nếu người dân thấy đau bụng, đặc biệt đau vùng gan, sốt, trong cơn sốt có rét run, có dấu hiệu vàng da… thì cần phải đến cơ sở y tế thăm khám. Nếu người dân chủ quan, không khám định kỳ khi có sỏi thì rất dễ gặp nhiều biến chứng như viêm hoại tử túi mật hoặc sỏi rơi vào đường mật gây biến chứng viêm tụy cấp, tắc mật cấp…
Nên hay không nên tán sỏi mật qua da?
Việc điều trị bệnh sỏi túi mật đơn giản hơn với việc phẫu thuật cắt túi mật, điều trị triệt để. Còn với sỏi đường mật, đặc biệt sỏi trong gan điều trị phức tạp và khó khăn do cấu tạo đường mật gấp khúc, hẹp nên khó khăn trong lấy sỏi triệt để.
PGS. TS Trần Đình Thơ cho hay, phương pháp thông thường nhất xử lý sỏi đường mật là phẫu thuật. Phương pháp tán sỏi qua da chỉ sử dụng với tán sỏi túi mật là chính.
“Sỏi túi mật thường cứng nên khi dùng xung sóng tán dễ vỡ hơn. Trong khi đó, sỏi đường mật tán ngoài cơ thể rất khó do cấu tạo đường mật hẹp, gấp khúc. Khi tán được rồi, liệu những mảnh sỏi nhỏ có ra được hay không mới khó. Ở phương tây, với trường hợp tán sỏi qua da, các bác sĩ sẽ phải chỉ định thuốc tán sỏi cho bệnh nhân để sỏi dễ tan hơn, ra khỏi cơ thể. Nhưng thực tế, tỷ lệ thành công thấp”- PGS. TS Thơ thông tin
Nếu người dân thấy đau bụng, đặc biệt đau vùng gan, sốt, trong cơn sốt có rét run, có dấu hiệu vàng da… thì cần phải đến cơ sở y tế thăm khám phát hiện sớm bệnh lý sỏi mật
Vì thế, theo các chuyên gia, Việt Nam không áp dụng tán sỏi qua da với sỏi đường mật vì rất ít thành công. Với sỏi đường mật, khi tán ngoài cơ thể thì khả năng gây tổn thương nhu mô gan, tụ máu, chảy máu đường mật, chảy máu trong gan do dùng xung sóng. Cho nên khi phát hiện sỏi túi mật, phương pháp chính là phẫu thuật hoặc làm thủ thuật lấy sỏi qua nội soi ngược dòng.
Hiện nay, một số thông tin quảng cáo thực hiện tán sỏi túi mật qua laser, tuy nhiên theo các chuyên gia, đây là chỉ định rất chặt chẽ vì khi tán, bác sĩ phải lấy được sạch, nếu không sỏi sẽ rơi vào ống mật chủ, kẹt đường mật, khi đó có thể phải cắt gan để lấy ra.
