1. Dấu hiệu mắc các bệnh đường tiêu hóa sau mưa lũ
Những bệnh đường tiêu hóa phổ biến nhất gồm: Tiêu chảy cấp, lỵ, ngộ độc thực phẩm, viêm dạ dày - ruột, nhiễm giun sán… Trẻ nhỏ, người già và người suy giảm miễn dịch là nhóm dễ bị tổn thương nhất.
Khi mắc bệnh đường tiêu hóa, người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng:
- Tiêu chảy nhiều lần trong ngày, phân lỏng hoặc có nhầy máu.
- Buồn nôn, nôn mửa, đau bụng, sốt.
- Dấu hiệu mất nước: khô môi, mắt trũng, tiểu ít.
- Vàng da, nước tiểu sậm màu, mệt mỏi (gợi ý viêm gan virus).
Trường hợp tiêu chảy kéo dài trên 2 ngày, mất nước, nôn nhiều, phân có máu hoặc sốt cao cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị đúng phác đồ.
Nhiều bệnh đường tiêu hóa có thể gặp sau mưa lũ.
2. Dùng thuốc đúng trong bệnh tiêu hóa sau mưa lũ
2.1. Bù nước và chất điện giải
Oresol (ORS) là dung dịch bù nước - điện giải cơ bản và hiệu quả nhất giúp ngăn ngừa tình trạng mất nước do tiêu chảy, nôn ói hoặc sốt cao. Cần pha đúng hướng dẫn trên bao bì. Lưu ý không nên pha đặc hoặc quá loãng, vì pha sai tỷ lệ có thể gây rối loạn điện giải, làm nặng thêm tình trạng mất nước. Người bệnh nên uống từng ngụm nhỏ, chia đều trong ngày.
Trường hợp không có sẵn oresol, có thể pha dung dịch thay thế tạm thời gồm 1 thìa cà phê muối + 8 thìa cà phê đường hòa trong 1 lít nước sạch. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp tạm thời, người bệnh nên sử dụng dung dịch oresol chuẩn khi có thể để đảm bảo hiệu quả bù nước và an toàn.
2.2. Thuốc điều trị triệu chứng
Có nhiều loại thuốc điều trị các triệu chứng bệnh đường tiêu hóa, bao gồm:
- Thuốc hạ sốt: Paracetamol là lựa chọn an toàn và được khuyến cáo dùng với liều 10–15 mg/kg/lần, 4-6 lần/ngày khi thân nhiệt trên 38,5°C. Cần tránh sử dụng aspirin hoặc ibuprofen trong trường hợp nghi ngờ mất nước hoặc rối loạn điện giải, vì các thuốc này có thể làm tăng nguy cơ tổn thương dạ dày, thận và gây biến chứng nặng hơn.
- Men vi sinh (probiotic): Có vai trò hỗ trợ phục hồi hệ vi khuẩn đường ruột, giúp rút ngắn thời gian tiêu chảy và cải thiện hấp thu dinh dưỡng. Men vi sinh nên được dùng sau khi hết đợt tiêu chảy cấp hoặc song song với liệu trình điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.
- Thuốc chống nôn: Các thuốc như domperidon hoặc metoclopramid chỉ nên dùng khi có chỉ định của bác sĩ, vì có thể gây tác dụng phụ trên hệ thần kinh hoặc tim mạch, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Người bệnh cần ưu tiên bù nước - điện giải và theo dõi tình trạng nôn trước khi dùng thuốc.
2.3. Thuốc kháng sinh
Không phải mọi trường hợp mắc các bệnh đường tiêu hóa sau mưa lũ đều cần sử dụng kháng sinh, đặc biệt là tiêu chảy. Phần lớn các trường hợp tiêu chảy cấp là do virus (như Rotavirus, Norovirus), có thể tự giới hạn trong 5 - 7 ngày, nếu người bệnh được bù nước và điện giải đúng cách.
Kháng sinh chỉ nên dùng khi có bằng chứng nhiễm khuẩn, thể hiện qua các dấu hiệu như: Phân có máu, sốt cao, đau bụng quặn, kết quả xét nghiệm cho thấy bạch cầu tăng hoặc soi phân có bạch cầu đa nhân. Việc lạm dụng kháng sinh trong các trường hợp không cần thiết có thể dẫn đến rối loạn hệ vi sinh đường ruột, kháng thuốc và kéo dài thời gian hồi phục.
Các nhóm kháng sinh thường được chỉ định trong tiêu chảy do vi khuẩn gồm:
- Fluoroquinolon (ciprofloxacin, ofloxacin) hoặc azithromycin dùng trong tiêu chảy do E. coli, Shigella, Salmonella.
- Metronidazol hoặc tinidazol sử dụng trong lỵ amip hoặc nhiễm ký sinh trùng đường ruột.
Cần lưu ý, thuốc kháng sinh phải được dùng đúng liều, đủ thời gian điều trị (thường từ 5-7 ngày) và không tự ý ngừng thuốc khi triệu chứng giảm để tránh tái phát và kháng thuốc. Bên cạnh đó, không nên tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy như loperamid khi chưa xác định rõ nguyên nhân, vì thuốc có thể làm ứ đọng độc tố trong ruột và tăng nguy cơ viêm đại tràng nặng.
Chỉ uống kháng sinh trị bệnh đường tiêu hóa khi có chỉ định của bác sĩ.
2.4. Thuốc tẩy giun và chống ký sinh trùng
Sau mưa lũ, nguy cơ nhiễm giun sán đường ruột tăng cao do môi trường ô nhiễm, nguồn nước và thực phẩm (đặc biệt là rau sống, nước uống không đun sôi) dễ bị nhiễm trứng giun, sán. Tình trạng này có thể gây rối loạn tiêu hóa, đau bụng, thiếu máu, suy dinh dưỡng và ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất, đặc biệt ở trẻ em.
Các thuốc tẩy giun phổ biến gồm:
- Albendazol hoặc mebendazol: Thuốc diệt giun phổ rộng, được khuyến cáo dùng tẩy giun định kỳ mỗi 6 tháng một lần cho toàn bộ thành viên trong gia đình, kể cả người lớn và trẻ em trên 2 tuổi, nhằm loại bỏ các loại giun đũa, giun tóc, giun móc thường gặp.
- Praziquantel: Thuốc đặc hiệu điều trị sán lá gan, sán dây và các loại sán khác. Thuốc chỉ nên sử dụng khi có chẩn đoán xác định và chỉ định của bác sĩ, vì liều dùng và thời gian điều trị cần được cá thể hóa cho từng loại ký sinh trùng.
Song song với việc dùng thuốc, cần đảm bảo vệ sinh ăn uống, rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, ăn chín, uống sôi, và rửa kỹ rau quả bằng nước sạch để ngăn tái nhiễm.
3. Lưu ý khi dùng thuốc trị bệnh đường tiêu hóa
Để đảm bảo việc sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả điều trị các bệnh đường tiêu hóa, cần tránh những sai lầm thường gặp sau:
- Không tự ý dùng kháng sinh ngay khi bị tiêu chảy nhẹ. Phần lớn trường hợp tiêu chảy sau mưa lũ do virus gây ra, có thể tự khỏi nếu bù nước đúng cách. Việc dùng kháng sinh không cần thiết có thể làm rối loạn hệ vi sinh đường ruột và tăng nguy cơ kháng thuốc.
- Không phối hợp quá nhiều loại thuốc (hạ sốt, cầm tiêu chảy, kháng sinh...) cùng lúc, vì có thể khiến gan và thận bị quá tải, làm tăng nguy cơ ngộ độc thuốc hoặc tương tác bất lợi giữa các hoạt chất.
- Bù nước và điện giải đúng cách, không chỉ uống nước lọc đơn thuần, vì nước lọc không đủ thay thế lượng điện giải bị mất. Cần sử dụng dung dịch oresol hoặc dung dịch bù nước pha đúng hướng dẫn.
- Tuyệt đối không dùng thuốc hết hạn hoặc thuốc bị ẩm, biến chất do ngập nước sau lũ. Những thuốc này có thể mất tác dụng hoặc gây độc cho cơ thể.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Điểm danh 5 bệnh lý tiêu hóa thường gặp hiện nay ai cũng cần biết để phòng tránh.
