Trong nhiều thập kỷ, căn bệnh này được xếp vào nhóm ít nguy hiểm, dễ chẩn đoán nhầm lẫn với sốt xuất huyết. Tuy nhiên, với sự thay đổi khí hậu toàn cầu và sự lan rộng của muỗi truyền bệnh, Chikungunya đang từng bước trở thành một mối đe dọa nghiêm trọng cho y tế toàn cầu.
Bệnh Chikungunya phát hiện vào năm 1952 tại Tanzania, Đông Phi
Tổng quan về bệnh truyền nhiễm do virus Chikungunya gây ra
Chikungunya là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Chikungunya (CHIKV) gây ra. Tác nhân gây bệnh này được truyền sang người thông qua vết đốt của muỗi cái Aedes, chủ yếu là hai loài Aedes aegypti và Aedes albopictus – cũng là vector của các bệnh sốt xuất huyết Dengue và Zika. Khi muỗi đốt một người đang mang virus, virus sẽ xâm nhập và phát triển trong cơ thể muỗi. Sau đó, khi muỗi đốt người khác, virus sẽ theo nước bọt của muỗi truyền sang người mới. Bệnh không lây trực tiếp từ người sang người theo tiếp xúc thông thường.
Triệu chứng xuất hiện từ 4 - 8 ngày sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt, có thể kéo dài đến 12 ngày. Giai đoạn khởi phát đặc trưng bởi sốt cao đột ngột (trên 38,5–39°C), đau khớp dữ dội, viêm khớp nặng, đau đầu, mệt mỏi và phát ban. Mặc dù đa số triệu chứng cấp tính thường khỏi sau 7-10 ngày nhưng một số bệnh nhân có thể bị đau hoặc viêm khớp kéo dài, tái phát trong nhiều tháng đến nhiều năm sau. Đáng chú ý, nhóm có bệnh lý nền, người cao tuổi và trẻ sơ sinh tiếp xúc với bệnh có nguy cơ mắc bệnh nặng hơn.
Muỗi cái Aedes aegypti và Aedes albopictus là 2 tác nhân truyền bệnh chính
Việc chẩn đoán Chikungunya dựa trên đặc điểm dịch tễ, triệu chứng lâm sàng và xét nghiệm sinh học phân tử (PCR) hoặc huyết thanh học (ELISA). Hiện chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu, điều trị hiện nay là điều trị triệu chứng bằng cách tập trung vào hạ sốt, giảm đau khớp và đảm bảo bù đủ dịch. Khả năng miễn dịch sau khi nhiễm CHIKV được ghi nhận là bền vững, giúp ngăn ngừa tái nhiễm.
Dù không gây tử vong cao, bệnh ảnh hưởng mạnh đến chất lượng cuộc sống, hiệu suất lao động và hệ thống y tế cộng đồng.
Nguy cơ bùng phát dịch với 240.000 ca mắc bệnh Chikungunya
Theo Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh châu Âu (ECDC), từ đầu năm 2025 đến giữa tháng 7, đã có khoảng 240.000 ca mắc Chikungunya và 90 ca tử vong tại 16 quốc gia/vùng lãnh thổ. Các điểm nóng bao gồm châu Mỹ (chiếm tỉ lệ cao nhất toàn cầu), với Brazil ghi nhận 185.553 ca, tiếp theo là Bolivia (4.721), Argentina (2.836), Peru (55). Dịch bệnh cũng đang lan rộng nhanh tại châu Á – hơn 34.000 ca được báo cáo tại Ấn Độ, Sri Lanka, Pakistan, Mauritius và Trung Quốc.
Đáng chú ý, riêng tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc) đã báo cáo hơn 7.000 ca mắc Chikungunya kể từ tháng 7/2025 – khiến chính quyền địa phương phải tái triển khai các biện pháp kiểm soát dịch nghiêm ngặt.
Tính đến ngày 8/8/2025, Bộ Y tế chưa ghi nhận ca mắc Chikungunya trong cộng đồng. Tuy nhiên, nguy cơ xâm nhập là có thật và đáng quan ngại, đặc biệt trong bối cảnh muỗi Aedes đang vào mùa cao điểm sinh sản và lượng du khách nhập cảnh từ vùng dịch gia tăng. Hệ thống giám sát dịch tễ tại các cửa khẩu, cộng đồng và cơ sở y tế đã và đang được duy trì ở mức cảnh báo cao.
Cần phải làm gì để hạn chế lây nhiễm bệnh?
Hiện nay, việc chủ động phòng ngừa bệnh Chikungunya vẫn là biện pháp quan trọng nhất để bảo vệ bản thân và cộng đồng. Người dân cần thực hiện nghiêm túc các biện pháp sau:
- Tránh muỗi đốt: Luôn sử dụng màn khi ngủ, kể cả vào ban ngày. Mặc quần áo dài tay, sáng màu. Có thể dùng các loại thuốc, kem chống muỗi phù hợp với da và an toàn cho trẻ em.
- Diệt muỗi, lăng quăng/bọ gậy: Dọn dẹp vệ sinh xung quanh nhà ở thường xuyên. Đậy kín các dụng cụ chứa nước, thả cá vào bể chứa nước, thay nước bình hoa, thu gom phế liệu có khả năng đọng nước như chai lọ, vỏ lon, lốp xe cũ... để loại bỏ nơi muỗi sinh sản.
- Theo dõi sức khỏe khi đi từ vùng dịch về: Nếu vừa trở về từ khu vực đang có dịch Chikungunya, hãy theo dõi sức khỏe trong vòng 12 ngày. Khi có biểu hiện như sốt, đau khớp, phát ban… cần đến cơ sở y tế gần nhất để được khám, xét nghiệm và điều trị kịp thời.
- Tham gia đầy đủ các hoạt động phòng chống dịch tại địa phương: Chủ động phối hợp với tổ dân phố, tổ y tế khi có chiến dịch phun hóa chất diệt muỗi hoặc chiến dịch diệt lăng quăng tại khu dân cư.
Chủ động phòng ngừa bằng cách tránh bị muỗi đốt và tiêu diệt muỗi gây bệnh
Chikungunya không phải là bệnh truyền nhiễm có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, nhưng nếu không được phòng tránh và xử lý kịp thời, bệnh có thể gây ra những triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng không nhỏ đến sinh hoạt hàng ngày. Người dân không cần quá lo lắng hay hoang mang, nhưng tuyệt đối không được chủ quan. Đồng thời cần thực hiện nghiêm túc các biện pháp phòng dịch và nếu có các triệu chứng bất thường hãy đến ngay cơ quan y tế để được hỗ trợ xử lý.
Doanh nghiệp tự giới thiệu