Các loại đồ ăn nhanh như gà rán, khoai tây chiên và thực phẩm đóng gói đang lên ngôi, tỷ lệ mắc các bệnh tim mạch và ung thư tại Việt Nam cũng gia tăng ở mức báo động. Các chuyên gia y tế cảnh báo, sự tiện lợi này đang đánh đổi bằng sức khỏe, khi chúng ta vô tình nạp vào cơ thể 2 loại dầu ăn nguy hiểm cho sức khỏe tim mạch.
Nhiều người lầm tưởng rằng chỉ cần chọn dầu thực vật là đã an toàn cho sức khỏe. Tuy nhiên, sự thật không đơn giản như vậy. Dưới tác động của quy trình chế biến công nghiệp hoặc thói quen nấu nướng sai lầm, ngay cả những loại dầu ăn tốt nhất cũng có thể biến chất, sinh ra các hợp chất gây ung thư và xơ vữa động mạch.
1. Dầu ăn không tốt cho sức khỏe
Theo TS Lê Thị Hương Giang (Trưởng Khoa dinh dưỡng và Tiết chế, Bệnh viện 19-8) loại dầu ăn bạn cần hạn chế là loại có chứa nhiều acid béo bão hòa và acid béo dạng chuyển hóa. Cụ thể, loại chất béo này có trong dầu cọ và dầu dừa. Ngoài ra, 2 loại dầu ăn này khi chiên đi chiên lại nhiều lần có thể sinh ra các loại chất oxy hóa có hại.
Khi sử dụng dầu dừa để nấu ăn có thể gây hại đến sức khỏe nếu dùng ở nhiệt độ cao.
Tác hại của dầu chiên đi chiên lại nhiều lần. Đây là thói quen tiết kiệm của khá nhiều bà nội trợ với quan niệm dầu mới chiên một lần, nhìn còn trong thì vẫn dùng tốt. Thực tế, ngay từ lần gia nhiệt đầu tiên ở nhiệt độ cao, cấu trúc hóa học của dầu đã bắt đầu bị phá vỡ và sinh ra các hoạt chất có hại cho sức khỏe. Cụ thể, khi nhiệt độ cao làm thay đổi cấu trúc axit béo, biến chất béo lành mạnh thành chất béo chuyển hóa. Loại chất béo này làm tăng cholesterol xấu (LDL), giảm cholesterol tốt (HDL), là nguyên nhân trực tiếp gây tắc nghẽn động mạch và đột quỵ.
Bên cạnh việc hạn chế sử dụng 2 loại dầu thực vật trên, trong chế biến các bà nội trợ cũng nên tuân thủ nguyên tắc chỉ sử dụng dầu 1 lần. Lượng dầu thừa sau khi chiên rán nên được thấm bỏ hoặc dùng để chế biến thức ăn cho vật nuôi (nếu phù hợp), tuyệt đối không dùng lại cho người.
Nên chọn dầu ăn nào?
TS cho biết cách chọn dầu ăn tốt trong chế biến hàng ngày là ưu tiên các loại dầu thực vật giàu acid béo không bão hòa như:
- Dầu đậu nhành, dầu gạo, dầu hướng dương
- Dầu oliu
- Dầu hạt cải
- Dầu lạc, dầu mè dùng ở nhiệt độ vừa phải
Trong chế biến hàng ngày bạn nên ưu tiên các loại dầu thực vật giàu acid béo không bão hòa.
Trong các loại dầu này có chứa Omega-3, 6, 9 tốt cho sức khỏe tim mạch đồng thời giảm LDL-C và hỗ trợ kiểm soát cholesterol trong máu. Bên cạnh đó, để phát huy hiệu quả của các loại dầu ăn, bạn cần luân phiên giữa chúng. Ví dụ, khi trộn salad nên dùng dầu oliu, dầu gạo dùng để chiên ở mức độ vừa phải, dầu đậu nành để xào… Ngoài ra cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Hạn chế chiên rán ngập dầu
- Cần kết hợp thêm các nguồn chất béo từ hạt, thực phẩm như: cá béo, hạt óc chó, hạt chia, hạt lanh… để bổ sung Omega-3 cho cơ thể.
Nên dùng mỡ lợn hay dầu ăn?
Theo TS Giang, bên cạnh dầu thực vật, mỡ lợn cũng được nhiều bà nội trợ lựa chọn sử dụng. Tuy nhiên bạn chỉ nên sử dụng với lượng vừa phải trong đó ưu tiên loại mỡ lợn được chế biến sạch và không nên chiên đi chiên lại. Trong mỡ lợn có các loại vitamin tan trong dầu tốt cho sức khỏe nhưng cần hạn chế với những người mỡ máu cao, người mắc bệnh tim mạch, béo phì.
Với đa số người Việt Nam, việc sử dụng hiệu quả dầu ăn hay mỡ lợn không chỉ là cách lựa chọn nguồn gốc mà còn là cách cân đối trong từng bữa ăn, kết hợp thêm các nguồn chất béo tự nhiên để tăng cường sức khỏe cho cơ thể.
