Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình dự và chủ trì phiên họp.
Báo cáo của Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học (TANDTC) cho biết, trong 5 năm qua, BHXH Việt Nam, BHXH các địa phương đã chủ động phối hợp với các cơ quan chức năng trong phòng, chống tội phạm, xử lý vi phạm trong lĩnh vực BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp. Tuy nhiên, các hành vi nợ, trốn đóng và gian lận về BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp đang có chiều hướng gia tăng và diễn biến phức tạp.
Gian lận nợ đọng BHXH, BHYT có chiều hướng gia tăng làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người tham gia bảo hiểm. (Ảnh minh hoạ).
Vì vậy, Bộ luật Hình sự năm 2015 đã bổ sung 3 tội danh là: Tội gian lận BHXH, bảo hiểm thất nghiệp; tội gian lận BHYT; tội trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động. Việc bổ sung đã tạo cơ sở pháp lý cho việc xử lý trách nhiệm hình sự các hành vi vi phạm, phần nào đáp ứng được yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn và công tác đấu tranh phòng, chống các tội phạm trong lĩnh vực này.
Tuy nhiên, Bộ luật Hình sự 2015 vẫn còn nhiều quy định định tính, chung chung và có cách hiểu khác nhau, cần có sự hướng dẫn để bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật. Do đó, nhằm bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử, Hội đồng Thẩm phán TANDTC sẽ ban hành Nghị quyết hướng dẫn áp dụng Điều 214 về tội gian lận BHXH, bảo hiểm thất nghiệp, Điều 215 về tội gian lận BHYT và Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động của Bộ luật Hình sự.
Theo đó, dự thảo Nghị quyết gồm 8 điều, hướng dẫn về một số tình tiết định tội, về một số tình tiết định khung hình phạt, truy cứu trách nhiệm hình sự trong một số trường hợp cụ thể, xác định thời điểm truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi phạm tội tại Điều 216 của Bộ luật Hình sự, xác định tư cách tham gia tố tụng của cơ quan BHXH.
Tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh đề cập đến việc xử lý trường hợp người thực hiện hành vi làm giả hồ sơ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp, thẻ BHYT về 1 tội hay 2 tội. Thứ trưởng Đặng Hoàng Oanh phân tích, dự thảo Nghị quyết hướng dẫn trong trường hợp người thực hiện hành vi làm giả hồ sơ BHXH, thẻ BHYT để chiếm đoạt tiền bảo hiểm, ngoài việc bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội phạm tương ứng quy định tại các Điều 214 và 215 của Bộ luật Hình sự, người phạm tội còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội làm giả con dấu, tài liệu của cơ quan, tổ chức; tội sử dụng con dấu hoặc tài liệu dấu của cơ quan, tổ chức.
Việc xác định tư cách tham gia tố tụng của cơ quan BHXH cũng nhận được nhiều ý kiến thảo luận tại phiên họp. Bên cạnh một số ý kiến tán thành với phương án 1 của dự thảo Nghị quyết khi xác định cơ quan BHXH là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan thì Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội Bùi Sĩ Lợi lại chọn phương án phải coi cơ quan BHXH tham gia tố tụng với tư cách là bị hại.
Ông Lợi lý giải, hành vi trốn đóng theo Điều 216 sẽ gây thiệt hại trực tiếp cho cơ quan BHXH trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, làm thất thoát quỹ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp. Với trách nhiệm “quản lý, sử dụng quỹ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp” theo quy định của pháp luật, nhất là trách nhiệm quản lý đảm bảo an toàn, cân đối quỹ, việc xác định cơ quan BHXH tham gia tố tụng với tư cách bị hại là phù hợp.
Nhấn mạnh sự cần thiết ban hành Nghị quyết, Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình nhìn nhận, vấn đề xử 2 tội hay 1 tội đối với hành vi làm giả hồ sơ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp, thẻ BHYT đề nghị để 2 phương án để Hội đồng Thẩm phán tiếp tục thảo luận, hướng dẫn tùy từng trường hợp. Đối với xác định tư cách của cơ quan BHXH, cần căn cứ vào vai trò của cơ quan BHXH trong từng vụ án, có trường hợp sẽ là bị hại nếu bị lấy tiền từ Quỹ BHXH nhưng cũng có trường hợp tiền chưa vào Quỹ BHXH thì BHXH không phải là bị hại, khi ấy người lao động mới là bị hại.