Bệnh nhân Trần Thị K. (65 tuổi, ở Hà Nội) đến khám tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội vì mắt lồi, ù tai, đau đầu và mờ mắt bên phải từ 1 năm nay, đã đi nhiều bệnh viện trước đó nhưng chưa có phương án điều trị triệt để. Bệnh nhân có tiền sử đái tháo đường týp 2 đang điều trị bằng insulin.
Qua khai thác bệnh sử và thăm khám tỉ mỉ, các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân thông động mạch cảnh xoang hang do dị dạng mạch máu có từ trước.
Theo ThS.BS. Bùi Hữu Quang, Phụ trách Khoa Mắt - Bệnh viện Đại học Y Hà Nội: “Đây là một trong những trường hợp hiếm gặp, khi can thiệp qua các đường mạch khác mà thất bại thì can thiệp mạch qua đường mắt cũng là một kỹ thuật mà trên thế giới đã thực hiện mặc dù không nhiều”.
ThS.BS. Quang cho biết thêm: “Khi có sự thông trực tiếp giữa động mạch và tĩnh mạch, dòng máu động mạch với áp lực cao hơn sẽ tràn vào tĩnh mạch gây giãn tĩnh mạch (động mạch hóa tĩnh mạch) và tăng áp lực vùng lân cận. Xoang hang nằm trong hộp sọ phía sau hốc mắt có nhiều dây thần kinh đi qua, tĩnh mạch ổ mắt trên đi vào hốc mắt nên bệnh nhân có các triệu chứng như lồi mắt, ù tai, giảm thị lực. Bệnh này cũng thường gặp ở những bệnh nhân có tiền sử chấn thương cũ vùng đầu mặt cổ, tuy nhiên cũng có trường hợp thông do dị dạng mạch máu như trường hợp của bệnh nhân K”.
Xác định đây là một trường hợp có liên quan tới nhiều chuyên khoa, các bác sĩ đã tổ chức hội chẩn các chuyên khoa thần kinh, mắt và điện quang can thiệp của bệnh viện.
Các bác sĩ tiến hành can thiệp cho bệnh nhân.
ThS.BS. Nguyễn Ngọc Cương, Khoa Chẩn đoán hình ảnh nhận định: “Thông thường, để điều trị căn bệnh này người ta dùng biện pháp can thiệp mạch bằng đường mạch lớn như động mạch đùi hoặc động mạch cảnh để đưa thiết bị làm nghẽn bịt chỗ thông động mạch sang tĩnh mạch. Nhưng với bệnh nhân K., tổn thương nằm ở vị trí mạch nhánh nhỏ, khó luồn dây dẫn vào và chỉ còn một đường vào là từ tĩnh mạch ổ mắt trên. Đây là trường hợp khó, chúng tôi đã xin ý kiến và mời tư vấn của TS.BS. Vũ Đăng Lưu, Phó Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Bạch Mai, người có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực can thiệp mạch não”.
Sau khi hội chẩn chuyên khoa, thảo luận với bệnh nhân và gia đình, các bác sĩ quyết định can thiệp mạch qua đường mắt. Can thiệp được thực hiện dưới màn huỳnh quang tăng sáng bao gồm các bước: gây tê tại mắt, rạch da đi vào hốc mắt tìm xác định được tĩnh mạch mắt ổ mắt trên. Đặt chỉ chờ cố định mạch máu (tĩnh mạch lúc này giãn căng do bị động mạch hóa) sau đó một dây dẫn được luồn thẳng vào xoang hang trong sọ, tiếp theo 5 búi lò xo chuyên dụng (coils) được đặt cùng với keo onyx bơm vào để bịt lỗ thông.
Với đặc điểm đường mạch máu của mắt là gần để vào hộp sọ nhưng lại bị gấp khúc và dễ vỡ nên cũng tạo ra khó khăn khi can thiệp. Tuy nhiên, sau những nỗ lực của cả ê-kip, ca can thiệp đa chuyên khoa đặc biệt này được hoàn thành một cách an toàn, hiệu quả sau 4 giờ.
Bệnh nhân sau khi can thiệp
Ngay sau can thiệp, kết quả chụp mạch kiểm tra cho thấy lỗ thông đã được bít kín hoàn toàn, bệnh nhân hết ù tai, đau đầu. Sau 2 ngày, mắt phải bệnh nhân hết lồi, thị lực phục hồi. Sau 4 ngày nằm viện theo dõi tại đơn vị nội thần kinh, bệnh nhân được xuất viện trong tình trạng hoàn toàn ổn định. Một tuần sau bệnh nhân đến khám lại, tình trạng mắt phải như bình thường, tiếp đó bệnh nhân đã được mổ phaco thay thủy tinh thể mắt trái kết quả rất tốt thị lực đạt 9/10.
Có thể nói, kỹ thuật này đã mở ra một hướng mới cho những trường hợp đặc biệt khi các đường tiếp cận vào lỗ dò động mạch cảnh xoang hang gặp khó khăn hoặc không thể, ngoài ra phương pháp này còn giúp giảm kinh phí cho bệnh nhân do đường tiếp cận gần. ThS.BS. Quang nhấn mạnh.
