Các nhà khoa học đã chỉ ra rằng: chiều cao của các bé phát triển mạnh trọng một thời kỳ nhất định, nếu bỏ qua thời kỳ này thì các bé sẽ mất đi cơ hội phát triển chiều cao tối ưu. Vậy để phát triển chiều cao tối ưu cho các bé chúng ta cần hiểu đúng các vấn đề sau: Chiều cao thường được quyết định bởi cả các yếu tố can thiệp được và các yếu tố không can thiệp được.
Thứ nhất, chúng ta nói về các yếu tố không can thiệp được, đó là yếu tố gen và giới tính, đây là những yếu tố được thừa hưởng từ di truyền.
Thứ hai, các yếu tố can thiệp được, đó là dinh dưỡng, mức độ tập luyện, vận động, hormone, tình trạng dùng thuốc.
Ngoài ra, thời điểm can thiệp cũng rất quan trọng cho các bé. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng: chăm sóc toàn diện và cả quá trình là tạo điều kiện tối ưu nhất cho phát triển chiều cao. Tuy nhiên, chúng ta cần quan tâm sớm, quan tâm kịp thời, đúng mức vào 3 thời kỳ sau: giai đoạn mang thai, giai đoạn 0-2 tuổi và gia đoạn tiền dậy thì, dậy thì; đây là giai đoạn có sự gia tăng chiều cao mạnh nhất: thời gian mang thai các bé đạt được 50cm; năm thứ nhất các bé tăng thêm 25 cm; năm thứ 2 tăng thêm 10-12cm; các năm tiếp theo tăng từ 5-7cm mỗi năm; đặc biệt giai đoạn tiền dậy thì, dậy thì các bé tăng 7-15cm mỗi năm.
Từ những thông tin phía trên, khi chúng ta không thể chọn được hay cải thiện được gen, giới tính cho các bé; chúng ta vẫn có thể cải thiện chiều cao cho các bé bằng các biện pháp sau:
1. Đảm bảo dinh dưỡng tốt cho cả mẹ và bé
Dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình tăng trưởng. Mẹ và hoặc trẻ thiếu dinh dưỡng sẽ ảnh hưởng đến phát triển của các bé nói chung, trong đó có chiều cao nói riêng.
Với các bà mẹ cần:
Cải thiện tình trạng dinh dưỡng trước khi mang thai: tránh suy dinh dưỡng, tránh thừa cân-béo phì, tránh thiếu hụt các vi chất, …
Khi mang thai cần được cung cấp các chất dinh dưỡng đầy đủ, tránh thiếu hoặc thừa dinh dưỡng, …
Cần có chế độ làm việc, nghỉ ngơi hợp lý
Được khám thai và tư vấn dinh dưỡng định kỳ
Với trẻ em và thanh thiếu niên:
Nên được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và kéo dài đến 24 tháng tuổi hoặc lâu hơn
Nên ăn một chế độ ăn uống cân bằng, đa dạng phù hợp với lứa tuổi từ khi các bé được 6 tháng tuổi, nhằm cung cấp đủ năng lượng, cân đối các chất sinh năng lượng (chất đạm, chất béo, chất bột đường) và các chất không sinh năng lượng (các vitamin và khoáng chất cần thiết) để các bé phát triển toàn diện; chú ý các thực phẩm giàu chất đạm và can xi như thịt, cá, tôm, cua, trứng và các sản phẩm từ trứng; sữa và các sản phẩm từ sữa, …
2. Ngủ đủ giấc
Giấc ngủ thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển ở trẻ em và thanh thiếu niên. Trong giấc ngủ sâu, cơ thể giải phóng các hormone cần thiết để phát triển. Do đó, ngủ đủ giấc có thể cho phép tăng trưởng tối ưu.
3. Tập thể dục thường xuyên
Tập thể dục thường xuyên cũng rất quan trọng đối với sự phát triển thể chất bình thường. Ví dụ, chơi ngoài trời hoặc tham gia các môn thể thao có thể giúp xương khỏe mạnh hơn, đặc hơn và chắc khỏe hơn.
4. Thường xuyên theo dõi biểu đồ tăng trưởng
Theo dõi biểu đồ tăng trưởng để biết được sự phát triển của các bé để có các biện pháp can thiệp kịp thời, giúp trẻ phát triển tối đa tầm vóc.
5. Tiêm chủng, bổ sung vitamin A và tẩy giun định kỳ
Tiêm chủng, bổ sung vitamin A và tẩy giun định kỳ là những giải pháp quan trọng để tăng cường sức đề kháng và phòng chống các bệnh về ký sinh trùng, …từ đó giúp bé ít bị bệnh, phát triển toàn diên.
6. Nên đi khám tư vấn dinh dưỡng định kỳ
Nên cho các bé đi khám tư vấn dinh dưỡng để các bác sĩ phát hiện các thiếu hụt về vi chất dinh dưỡng (thiếu vitamin D, can xi, sắt, kẽm, …), chỉ ra các thói quen dinh dưỡng chưa đúng (cho ăn sớm, chỉ ăn nước, ăn mịn kéo dài, …), … và đưa ra các biện pháp can thiệp sớm và phù hợp với từng bé; góp phần thúc đẩy sự phát triển tối đa sức khỏe và tầm vóc của trẻ.
Bác sĩ Tiến sĩ Nguyễn Trọng Hưng
Viện Dinh Dưỡng Quốc gia