1. Biểu hiện và cơ chế của hội chứng người đỏ
Hội chứng người đỏ do thuốc gây ra không phổ biến trong thực hành lâm sàng, lần đầu tiên được phát hiện khi sử dụng kháng sinh glycopeptide như vancomycin, norvancomycin và teicoplanin.
Hội chứng người đỏ được đặc trưng bởi ban đỏ dát sẩn ở mặt, cổ và thân trên, thường kèm theo các triệu chứng như ớn lạnh, sốt, hạ huyết áp, đau ngực, ngất, nhịp tim nhanh và ngứa ran. Hiện nay, hầu hết các nghiên cứu đều cho rằng cơ chế gây ra hội chứng người đỏ có liên quan đến sự gia tăng nồng độ histamine trong cơ thể.
Thuốc tác động lên tế bào mast và bạch cầu ái toan, khiến cơ thể giải phóng một lượng lớn histamine, dẫn đến IgE- phản ứng dị ứng qua trung gian, biểu hiện dưới dạng các triệu chứng như mẩn đỏ, sưng tấy và nổi mụn có liên quan đến tốc độ truyền quá nhanh của các loại thuốc liên quan.
Hội chứng người đỏ là một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, thường gặp khi sử dụng thuốc vancomycin
2. Thuốc có thể gây hội chứng người đỏ
Theo các báo cáo tài liệu liên quan và hướng dẫn sử dụng thuốc, teicoplanin, aztreonam, norvancomycin, cefepime, vancomycin… có thể gây ra hội chứng người đỏ, trong đó có kháng sinh vancomycin, norvancomycin và teicoplanin được báo cáo nhiều nhất.
Vancomycin là một kháng sinh glycopeptid ba vòng, tác động vào giai đoạn muộn trong quá trình phân chia của vi khuẩn, thông qua ức chế tổng hợp vách tế bào bằng cách gắn với ái lực cao vào D- alanyl-D-alanin tận cùng của pentapeptid mới hình thành trong chuỗi peptidoglycan. Vancomycin được sử dụng để điều trị các bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng do vi khuẩn Gram dương gây ra, đặc biệt là với MRSA (Staphylococcus aureus kháng methicillin), phế cầu khuẩn kháng penicillin.
Hội chứng người đỏ có thể xảy ra ở lần đầu tiên sử dụng vancomycin hoặc sau khi dùng một vài liều vancomycin, mức độ nghiêm trọng của phản ứng có thể không giống nhau giữa các lần dùng thuốc. Biểu hiện lâm sàng có thể khác nhau, từ ngứa nhẹ đến các triệu chứng đôi khi đe dọa tính mạng.
Tăng tốc độ truyền thuốc sẽ làm tăng tỷ lệ xảy ra phản ứng phụ.
3. Các biện pháp phòng ngừa hội chứng người đỏ
- Kiểm soát tốc độ truyền thuốc: Một số bệnh nhân vội vàng hoặc vì lý do khác nhau, điều chỉnh tốc độ truyền mà không có sự đồng ý của nhân viên y tế. Việc tăng tốc độ truyền thuốc sẽ làm tăng tỷ lệ xảy ra phản ứng phụ.
- Kiểm soát nồng độ của thuốc: Khi sử dụng thuốc phải tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn sử dụng và liều lượng. Trường hợp sử dụng các thuốc liên quan (đặc biệt là kháng sinh vancomycin, norvancomycin và linezolid), cần nhận thức về khả năng xảy ra và các đặc điểm liên quan của hội chứng người đỏ, nếu xảy ra hãy báo ngay cho nhân viên y tế.
Hội chứng người đỏ biểu hiện khác nhau ở những bệnh nhân khác nhau. Trong trường hợp nặng, có thể xảy ra tụt huyết áp và sốc, thậm chí có thể nguy hiểm đến tính mạng. Do đó, cần thận trọng và sử dụng hợp lý các loại thuốc dễ gây ra hội chứng người đỏ.
Khi sử dụng, phải xem xét cẩn thận thể chất cá nhân và tiền sử dị ứng, đồng thời phải kiểm soát nồng độ và tốc độ truyền, cố gắng tránh hoặc giảm thiểu sự xuất hiện của phản ứng bất lợi này. Bệnh nhân nên chú ý đến việc sử dụng các loại thuốc thay thế an toàn trong các loại thuốc sau này.
