Cần Luật Dinh dưỡng học đường để nâng cao tầm vóc người Việt

Bữa ăn học đường là trọng tâm của chính sách dinh dưỡng

Ngày 14/8/2025, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế, Đài Truyền hình Việt Nam tổ chức Hội thảo Khoa học Quốc tế về Dinh dưỡng học đường năm 2025 - Vì một Việt Nam khỏe mạnh, Vì tầm vóc Việt. Hội thảo quy tụ các cơ quan tham mưu của Đảng, cơ quan quản lý của Nhà nước, các nhà khoa học, chuyên gia quốc tế hàng đầu và sự đồng hành của Tập đoàn TH.

Phát biểu Đề dẫn, TS.BSCKII Nguyễn Tri Thức - Thứ trưởng Bộ Y tế chỉ rõ, Việt Nam cần có một giải pháp đột phá về dinh dưỡng học đường: "Chúng ta cần một cú hích chiến lược. Và mặt trận đột phá đó chính là trường học, bởi lứa tuổi học đường - đặc biệt giai đoạn từ 2 tới 12 tuổi là "giai đoạn vàng" để can thiệp toàn diện về dinh dưỡng và vận động, tạo ra tác động thay đổi trọn đời" và Việt Nam cần "hoàn thiện thể chế, chính sách - Coi đầu tư cho dinh dưỡng là đầu tư cho phát triển. Đã đến lúc chúng ta cần một khung pháp lý toàn diện, các chính sách đủ mạnh để phát triển tầm vóc và thể lực cho thế hệ trẻ".

Tại Hội thảo, TS.BS Lê Thái Hà, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) cho biết, những năm qua, Việt Nam đạt nhiều kết quả tích cực: hành lang pháp lý bước đầu đã hình thành; chiều cao trung bình thanh niên tăng rõ rệt; tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi ở lứa tuổi học đường giảm từ 23,4% (2010) xuống 14,8% (2020); bữa ăn học đường được triển khai rộng rãi ở mầm non và tiểu học.

Tuy nhiên, nhiều thách thức vẫn tồn tại: gánh nặng kép về dinh dưỡng (SDD cao ở vùng khó khăn, béo phì gia tăng nhanh ở đô thị), thiếu vi chất dinh dưỡng, chất lượng bữa ăn chưa đồng đều, thói quen ăn uống chưa lành mạnh, vấn đề an toàn thực phẩm tại căng tin và khu vực quanh trường, cùng với thiếu nhân lực và khung pháp lý bắt buộc.

GS.TS Trần Thanh Dương, Viện trưởng Viện Dinh dưỡng cho biết tình trạng suy dinh dưỡng thấp còi, thiếu vi chất, thừa cân, béo phì ở trẻ em đang là những vấn đề nổi cộm. Viện đề xuất các giải pháp đồng bộ cho vấn đề dinh dưỡng, trong đó nhấn mạnh cần ban hành các tiêu chuẩn cho Bữa ăn học đường, nghiên cứu và tham mưu việc luật hóa các quy định về dinh dưỡng, bảo đảm bữa ăn học đường hoạt động theo đúng mục tiêu đề ra.

Liên quan đến bữa ăn học đường, Bộ Giáo dục và Đào tạo báo cáo kết quả mô hình điểm đã triển khai tại 10 tỉnh, đại diện 5 vùng sinh thái lớn trên cả nước, phối hợp nhiều bộ, ngành và với sự đồng hành của Tập đoàn TH. Mô hình được đánh giá là giải pháp toàn diện, mang tính cách mạng, đưa tới Quyết định 3000/QĐ-BGDĐT năm 2021 phê duyệt mô hình để các địa phương triển khai áp dụng. Bộ đang số hóa dữ liệu 400 thực đơn chuẩn dinh dưỡng theo đặc thù từng địa phương, kiến nghị luật hóa quy định về dinh dưỡng học đường, nghiên cứu xây dựng Luật Dinh dưỡng/Luật Dinh dưỡng học đường.

Những gợi ý từ quốc tế cho Việt Nam

Nhìn ra thế giới, phần tham luận của những chuyên gia quốc tế hàng đầu tại Hội thảo đã cung cấp những bài học đa chiều từ các quốc gia đã thành công trong việc Luật hóa và triển khai dinh dưỡng học đường.

Từ Nhật Bản, Giáo sư Nakamura Teiji, Chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản, đã mang đến câu trả lời rất thuyết phục cho câu hỏi: Vì sao Nhật Bản thành công trong cải thiện chế độ ăn và dinh dưỡng? Có hai lý do chính. Đầu tiên, Nhật Bản coi vấn đề dinh dưỡng là thách thức cấp bách và triển khai các chính sách quốc gia riêng để giải quyết. Dinh dưỡng được tách riêng khỏi chính sách y tế và chính sách lương thực, hình thành một chính sách dinh dưỡng độc lập với hệ thống luật pháp và quy định rõ ràng.

Tiếp theo, Nhật Bản chú trọng đào tạo đội ngũ chuyên môn, các chuyên gia dinh dưỡng, đủ năng lực đóng vai trò nòng cốt trong việc triển khai các chính sách cải thiện dinh dưỡng. Ông cũng cho biết, hiện tại, Quốc hội Nhật Bản đang thảo luận về việc miễn hoàn toàn học phí bữa trưa học đường. Điều đó cho thấy đã có sự đồng thuận trên phạm vi toàn quốc rằng bữa trưa học đường nên được duy trì bằng ngân sách nhà nước.

Từ Vương quốc Anh, Giáo sư Vimal Karani, đã mang đến góc nhìn mới mẻ về vai trò của sữa tươi và các sản phẩm sữa trong việc tối ưu hóa dinh dưỡng dựa trên đặc điểm di truyền của từng cá nhân.

Từ Châu Âu, Tiến sĩ Philipp Rösler, nguyên Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Y tế Đức, chia sẻ kinh nghiệm thành công từ Tiêu chuẩn Dinh dưỡng Đức (DGE) và chương trình Sữa – Rau – Quả học đường của EU, khuyến nghị Việt Nam cần nhân rộng các mô hình đã thí điểm thành công, đồng thời xây dựng bộ tiêu chuẩn dinh dưỡng quốc gia riêng.

Từ Trung Quốc, Tiến sĩ, bác sĩ Zhuifeng Guo, chia sẻ kinh nghiệm quyết liệt của Trung Quốc trong việc triển khai chính sách dinh dưỡng học đường. Ông khẳng định: "Khi pháp luật biến bữa ăn học đường từ "tùy chọn" thành "bắt buộc", điều đó không chỉ làm thay đổi chiều cao và cân nặng của trẻ, mà còn thiết lập một chuẩn mực công bằng và phát huy tiềm năng của xã hội".

Các chuyên gia đều thống nhất quan điểm: "Nếu Việt Nam kết hợp chặt chẽ bốn trụ cột: pháp luật – tài chính – giám sát – giáo dục, chính sách dinh dưỡng học đường chắc chắn sẽ được bền vững hơn, góp phần phát huy tối đa tiềm năng nguồn nhân lực quốc gia".

Tổ chức Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) gửi tham luận tới Hội thảo, với chủ đề "Về vai trò của dinh dưỡng đối với sức khỏe và tầm vóc con người; các chính sách và những mô hình hay, cách làm hiệu quả về dinh dưỡng học đường của các nước trên thế giới", trong đó, nhấn mạnh vai trò của dinh dưỡng cho trẻ ở trường học, kết hợp giới thiệu rất nhiều mô hình bữa ăn học đường đã được thực thi thành công ở nhiều quốc gia trên thế giới (Pháp, Đan Mạch, Ấn Độ, Thái Lan…), bản tham luận nhấn mạnh "Luật hóa dinh dưỡng học đường là xu hướng toàn cầu".

Cần hành lang pháp lý bao trùm về dinh dưỡng học đường

Tại sự kiện, bà Nguyễn Thị Mai Thoa, Ủy viên chuyên trách, Ủy băn Văn hóa Xã hội của Quốc hội cho biết, hiện hệ thống chính sách, pháp luật về dinh dưỡng học đường gồm các nhóm: hỗ trợ học sinh dân tộc thiểu số, vùng khó khăn; tổ chức bữa ăn kết hợp tăng cường vận động; bảo đảm an toàn thực phẩm; giáo dục dinh dưỡng trong chương trình học; kiểm tra, giám sát thực hiện. Nhiều địa phương đã có chính sách hỗ trợ bữa ăn trưa, đặc biệt ở vùng khó khăn. Nghị quyết 218/2025/QH15 về phổ cập giáo dục mầm non từ 3–5 tuổi cũng mở rộng hỗ trợ chi phí ăn trưa cho trẻ em khó khăn.

Tuy vậy, còn tồn tại bất cập như văn bản quy phạm pháp luật trực tiếp về dinh dưỡng học đường hiệu lực chưa cao, chủ yếu ở mức hướng dẫn; chưa có bộ tiêu chuẩn dinh dưỡng thống nhất; phạm vi hỗ trợ còn hẹp, mức hỗ trợ thấp so với nhu cầu. Nhiều nhóm học sinh khó khăn vẫn chưa được tiếp cận chính sách.

Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội kiến nghị Quốc hội nghiên cứu ban hành quy định pháp luật thống nhất về lĩnh vực này; Chính phủ rà soát, sửa đổi các nghị định hiện hành, mở rộng đối tượng hỗ trợ; Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế xây dựng bộ tiêu chuẩn dinh dưỡng cho bữa ăn học đường.

Ưu tiên ngân sách cho bữa ăn học đường, đặc biệt ở vùng khó khăn; khuyến khích xã hội hóa, hợp tác công – tư trong cung cấp dịch vụ dinh dưỡng; đầu tư cơ sở vật chất, chuỗi cung ứng thực phẩm sạch.

Tăng cường tuyên truyền vai trò của bữa ăn học đường; hướng dẫn lựa chọn, chế biến thực phẩm an toàn; phát huy vai trò của phụ huynh trong giám sát bữa ăn từ khâu chọn nhà cung cấp đến chế biến và chia suất.

Thiết lập cơ sở dữ liệu quốc gia về dinh dưỡng học đường; đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tiếp nhận hỗ trợ kỹ thuật để thiết kế khẩu phần hợp lý theo từng vùng, miền.

Tăng cường giám sát chất lượng, an toàn thực phẩm tại bếp ăn trường học; xử lý nghiêm vi phạm; công khai kết quả kiểm tra để nâng cao trách nhiệm.

TS.BS Lê Thái Hà, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh, Bộ Y tế cho biết, với vai trò là cơ quan tham mưu cho Chính phủ về y tế, Cục Phòng bệnh - Bộ Y tế cam kết sẽ tiếp tục đi đầu, đặc biệt trong việc thúc đẩy hoàn thiện thể chế thông qua dự án Luật Phòng bệnh. Tuy nhiên, bà Thái Hà cũng nhấn mạnh lưu ý: "Với các giải pháp khác liên quan tới ngành giáo dục và đào tạo, các hình thức xã hội hóa và ứng dụng khoa học công nghệ… cần có thêm các chính sách bao trùm".

Kết luận hội thảo, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương yêu cầu tập trung nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện khung chính sách toàn diện về dinh dưỡng, góp phần thực hiện chủ trương chăm sóc sức khỏe, phát triển nguồn nhân lực, nâng cao chất lượng cuộc sống, đặc biệt cho thế hệ trẻ.

Hội thảo thống nhất đã đến lúc Việt Nam luật hóa quy định về dinh dưỡng học đường, tiến tới xây dựng Luật Dinh dưỡng/Luật Dinh dưỡng học đường, khẳng định quyết tâm của Đảng, Nhà nước, các bộ ngành, địa phương và toàn xã hội đầu tư cho thế hệ tương lai, vì tầm vóc Việt, vì một Việt Nam khỏe mạnh.

Tô Hội