Bố mẹ tôi đã lớn tuổi, mắc bệnh tăng huyết áp, hen phế quản, vừa rồi có nghe người bán hàng tư vấn loại thực phẩm chức năng (TPCN) có tác dụng phòng ngừa hai bệnh này nên đã mua dùng và không uống thuốc nữa.Tôi rất băn khoăn về thực hư các tác dụng của loại thực phẩm này. Xin bác sĩ giúp tôi hiểu rõ hơn. Tôi xin cảm ơn!
Nguyễn Thúy Hà (Bắc Ninh)
Theo Thông tư 08 (năm 2004) của Bộ Y tế định nghĩa: “TPCN là thực phẩm dùng để hỗ trợ chức năng của các bộ phận trong cơ thể người, có tác dụng dinh dưỡng, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng và giảm bớt nguy cơ gây bệnh”. Do đó, TPCN khác với thực phẩm thông thường ở chỗ được sản xuất, chế biến theo công thức: bổ sung một số thành phần có lợi hoặc loại bỏ một số thành phần bất lợi của thực phẩm. TPCN cũng được khẳng định không phải là thuốc chữa bệnh vì thế không chấp nhận việc công bố khả năng chữa trị bệnh của TPCN, trên nhãn sản phẩm TPCN không được phép ghi chỉ định điều trị bất kỳ một bệnh cụ thể nào. Tuy nhiên, TPCN có tác dụng với sức khỏe nhiều hơn các chất dinh dưỡng thông thường và liều sử dụng thường nhỏ, thậm chí được tính bằng miligram hoặc gram.
Như vậy, TPCN có tác dụng hỗ trợ cơ thể trong việc bổ sung dinh dưỡng, tăng cường sức khỏe và có thể làm giảm nguy cơ mắc một số bệnh. Chúng ta phải khẳng định lại rằng, TPCN không phải là thuốc chữa bệnh. Vì thế, khi mắc một số bệnh mạn tính như hen phế quản, tăng huyết áp... TPCN không thể thay thế các thuốc chữa bệnh này. Nếu bỏ thuốc điều trị mà chỉ dùng TPCN đơn thuần là một quyết định sai lầm, dẫn đến tai biến khó lường...
Nói về TPCN, có thể chia thành các loại: TPCN bổ sung vitamin và khoáng chất (như bổ sung iôt vào muối, vitamin A vào đường, sữa...); TPCN dạng viên (viên tăng lực, viên canxi đề phòng loãng xương, viên phòng ngừa, hỗ trợ điều trị các bệnh tăng huyết áp, tim mạch, đái tháo đường, ung thư...); TPCN “không béo”, “không đường”, “giảm năng lượng” (trà thảo dược...); nhóm các loại nước giải khát, tăng lực (bổ sung năng lượng, vitamin và khoáng chất cho cơ thể khi vận động thể lực, thể thao...); nhóm giàu chất xơ tiêu hóa (làm nhuận tràng, phòng ngừa sỏi mật...); nhóm các chất tăng cường chức năng đường ruột và TPCN đặc biệt (dành cho phụ nữ có thai, người cao tuổi, trẻ ăn dặm, người bị đái tháo đường...). Tùy theo cơ thể bệnh mắc phải ở từng bệnh nhân cụ thể ta có thể chọn một trong những loại thực phẩm chức năng trên để hỗ trợ điều trị bệnh.
Hiện nay, ở nước ta đang “bùng nổ” các công ty sản xuất, kinh doanh và phân phối TPCN. Vì lợi nhuận, không ít công ty đã quảng cáo quá mức công dụng thật sự của thực phẩm này khiến người tiêu dùng hiểu lầm.
Vì vậy, người tiêu dùng hãy là người “tiêu dùng thông thái”, không nên sử dụng quá mức hay lạm dụng TPCN.
Khi cần thiết và có điều kiện tài chính, chúng ta có thể chọn mua những thương hiệu sản phẩm TPCN có uy tín và đọc kỹ các thông tin xác nhận về lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, một chế độ ăn cân đối sẽ có lợi hơn một chế độ ăn có nhiều TPCN nhưng không cân đối. Do vậy, tốt hơn hết mỗi người có một chế độ ăn cân đối và tạo cho mình một nếp sống năng động, lành mạnh.
PGS.TS. Nguyễn Đình Tiến