Hiện nay có tình trạng nhiều phụ nữ mắc bệnh phụ khoa không đi bác sĩ để được thăm khám và chữa trị đúng cách mà tự ý mua thuốc đặt âm đạo về dùng. Sử dụng thuốc đặt âm đạo sai cách không những không phát huy được tác dụng của thuốc mà còn có thể làm cho “vùng kín” viêm nhiễm nặng và khó chữa trị hơn. Ngược lại, một số chị em bị bệnh phụ khoa đã được bác sĩ cho toa thuốc đặt âm đạo nhưng “nghe nói” việc này ảnh hưởng chuyện chăn gối nên tự ý không dùng. Vậy việc đặt thuốc âm đạo cần thiết như thế nào?
Dùng không đúng, thuốc phản tác dụng
Thuốc đặt âm đạo trước đây được gọi là thuốc trứng hay noãn dược vì có hình dạng quả trứng được đặt vào âm đạo của phụ nữ để chữa và ngừa bệnh. Nay loại thuốc này có dạng viên nén nên còn gọi là “viên nén phụ khoa”, được đặt sâu vào âm đạo của phụ nữ sau khi nhúng ướt viên thuốc. Thuốc đặt âm đạo thường chứa các chất chống tác nhân gây bệnh phụ khoa, nếu dùng không đúng chỉ định, không đúng cách, thuốc không mang lại hiệu quả như mong muốn mà còn gây hại cho sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Ngược lại, khi cần thiết thì phải dùng.
Trước hết, ta nên biết một bệnh phụ khoa thường gặp là nhiễm trùng sinh dục - tiết niệu. Nhiễm trùng sinh dục - tiết niệu hay gọi tắt là viêm sinh dục là bệnh phụ khoa thường gặp ở phụ nữ do cấu trúc niệu đạo ngắn và gần hậu môn nên dễ bị vi khuẩn gây bệnh xâm nhập. Khi có sự xâm nhập của các mầm bệnh thì bất cứ phần nào của đường tiểu, sinh dục, kể cả phần trên của thận, niệu quản, bàng quang cũng có thể viêm nhiễm nhưng thường là viêm sinh dục dưới, bao gồm: viêm âm hộ, viêm âm đạo, viêm cổ tử cung. Triệu chứng chung biểu hiện tình trạng viêm sinh dục thường là bị huyết trắng. Tuy nhiên, cần phân biệt rõ huyết trắng sinh lý và huyết trắng bệnh lý.
Nếu huyết trắng có mùi hôi, màu trắng đục, xanh hay vàng nhạt, gây ngứa thì đó là huyết trắng bệnh lý, nghĩa là bị viêm sinh dục dưới, có thể kèm theo: ngứa, tiểu gắt, tiểu buốt, giao hợp đau. Tác nhân gây viêm âm đạo có nhiều loại, có thể do vi khuẩn gây bệnh lậu, do trùng roi (loại ký sinh trùng có tên Trichomonas sống trong nước ở đồng ruộng, sông nước), do vi nấm (như nấm Candida gây ngứa) hay do nhiều loại vi khuẩn khác nhau gọi là “tạp trùng”.
Để chữa trị huyết trắng bệnh lý cần đi khám phụ khoa, xác định đúng nguyên nhân (có khi phải làm xét nghiệm để tìm đúng mầm bệnh) và dùng thuốc phù hợp (nếu bị nấm thì phải dùng đúng thuốc trị nấm, không dùng thuốc nào khác) như viên uống, viên đặt âm đạo, thuốc rửa phụ khoa. Việc điều trị có khi phải đến vài tháng và nếu đã lập gia đình, có khi phải điều trị cả vợ lẫn chồng.
Vì có sự nhiễm trùng cơ quan sinh dục nên có khi bác sĩ chỉ cho dùng thuốc điều trị tại chỗ (thuốc rửa, thuốc đặt) nhưng có khi phải dùng cả 2 loại thuốc điều trị toàn thân (uống hoặc tiêm) và điều trị tại chỗ. Trong cả 2 trường hợp, khi bác sĩ cho toa dùng thuốc đặt âm đạo, chị em nên tuân thủ thực hiện thì việc điều trị mới hiệu quả và nhanh chóng. Không vì sợ ảnh hưởng việc chăn gối mà từ chối phương thức trị liệu tại chỗ cần thiết. Việc chăn gối nên thực hiện sau khi chữa dứt bệnh phụ khoa mới an toàn.
Những lưu ý khi sử dụng thuốc
- Chỉ dùng thuốc khi có sự chỉ định của bác sĩ, tức nghi ngờ bị bệnh phụ khoa, không nên tự chữa trị mà nên đến bác sĩ khám (một số phụ nữ trẻ do e ngại việc khám phụ khoa và giấu bệnh khi bị huyết trắng bệnh lý, viêm sinh dục kéo dài dẫn đến vô sinh sau này).
- Sau khi được bác sĩ thăm khám, xác định nguyên nhân bệnh và chỉ định dùng thuốc đặt âm đạo, khi đó chị em mới mua thuốc về dùng và dùng đúng liều. Đặc biệt, không giảm bớt cũng như không kéo dài thời gian đặt thuốc (thông thường bác sĩ chỉ định đặt thuốc trong thời gian khoảng 7-10 ngày).
- Thuốc đặt âm đạo thường chứa dược chất là kháng sinh dùng để đặc trị một tác nhân gây bệnh cụ thể (như chứa metronidazol đặc trị trùng roi hoặc chứa clotrimazol đặc trị nấm Candida). Cũng có loại chứa nhiều kháng sinh để trị cùng lúc nhiều tác nhân gây bệnh (như Tergynan chứa ternidazol trị trùng roi, nystatin diệt nấm, neomycin kháng khuẩn).
- Nhớ rửa sạch tay bằng xà phòng để bảo đảm vệ sinh trước khi đặt thuốc. Với thuốc đặt là loại viên trứng có thể đặt thẳng vào âm đạo. Với loại viên nén chỉ dùng sau khi làm ẩm bằng cách nhúng viên thuốc vào nước 2-3 giây, kẹp viên thuốc giữa 2 ngón tay đưa vào âm đạo, dùng ngón tay đẩy thuốc vào bên trong. Khi đặt cần ở tư thế nửa nằm nửa ngồi, ngồi xổm hay đứng gác một chân lên ghế thấp. Sau khi đặt thuốc, nên nằm tại chỗ ít nhất 15 phút. Nên đặt vào buổi tối trước khi đi ngủ vì cách này rất tiện.
- Nếu sau đợt đặt thuốc mà bệnh vẫn không thuyên giảm thì nên đi khám lại và nói rõ với bác sĩ điều trị để có hướng xử trí thích hợp.
- Cần tránh giao hợp trong thời gian dùng thuốc đặt âm đạo để thuốc phát huy tác dụng cao nhất.
PGS-TS Nguyễn Hữu Đức
