Trước Tết, trưởng thôn có đến nhà tôi đề nghị nộp tiền thuê xe san ủi đường sá trong thôn để nhân dân đón Tết nguyên đán, số tiền phải nộp là 30.000 đồng/hộ dân. Qua Tết, tình cờ tôi gặp bác trưởng thôn, tôi hỏi: “Sao chưa làm ủi đường vậy bác”, bác trưởng thôn trả lời: “Đất cứng quá chưa ủi”. Nếu tính trong thôn tôi, cả thảy khoảng 600 hộ, mỗi hộ đóng 30.000 đồng thì tổng số tiền là 18 triệu đồng, đường thì chưa thuê xe ủi, 18 triệu đấy để làm gì và sử dụng vào mục đích gì thì nhân dân trong thôn không ai nắm được. Ngoài khoản thu nêu trên, trong năm, thôn còn thu nhiều khoản khác như: tiền hỗ trợ hộ nghèo; ủng hộ các học sinh nghèo đến trường; giao thông nông thôn hay ủng hộ vùng bão lũ, thiên tai... Mặc dù, các khoản đóng góp là tự nguyện nhưng nhiều hộ dân trong thôn cũng chẳng ai quan tâm việc sử dụng số tiền ấy có đúng mục đích hay không? Chỉ biết khi thôn yêu cầu thì cứ nộp và khi trưởng thôn đi thu thì cũng không có phiếu thu hay chữ ký xác nhận của người nộp. Cứ thế, năm nào cũng vậy, vẫn thu đều các khoản đóng góp. Tuy trong thôn vẫn thường xuyên tổ chức họp định kỳ hàng tháng nhưng họp là để triển khai chứ không thông báo kết quả thực hiện nên gây nhiều thắc mắc của người dân nhưng không ai trình bày ý kiến...?
Việc đóng góp tự nguyện của người dân có ý nghĩa quan trọng trong việc xây dựng cộng đồng dân cư vững mạnh, đoàn kết, văn hóa và nâng cao đời sống vật chất cũng như tinh thần của người dân. Đã là đóng góp tự nguyện thì tùy từng hộ dân nộp hay không nộp; nộp ít hay nộp nhiều tùy vào khả năng kinh tế nhưng việc thu và sử dụng như thế nào thì cũng phải công khai để dân biết kết quả thực hiện như thế nào? Có thể thông báo cụ thể tại cuộc họp hay niêm yết trụ sở thôn để nhân dân giám sát và khi thu thì cũng có danh sách và chữ ký của người nộp để các hộ dân trong thôn có thể nắm được tình hình và điều chỉnh mức đóng góp cho phù hợp hoặc đề nghị các hộ khác trong thôn phải nộp không được trốn tránh. Tuy thôn, làng, tổ dân phố không phải là một cấp hành chính và nhà nước cũng không can thiệp nhiều đến các hoạt động nhưng cũng cần xây dựng một quy chế hoạt động cụ thể và quy chế này cần phải có định hướng của nhà nước, trên cơ sở nhân dân xây dựng và góp ý vào quy chế tùy vào đặc thù của từng thôn, làng, tổ dân phố nhất định, trong đó, cần phải yêu cầu cụ thể công khai sử dụng mọi khoản đóng góp tự nguyện của người dân để tránh những tiêu cực, giảm lòng tin trong nhân dân.
Hoàn Thiện
(47 Trần Hưng Đạo, TP. Kon Tum, tỉnh Kon Tum)