Dù chế độ đãi ngộ còn khiêm tốn, thậm chí không có phụ cấp, nhưng họ vẫn tận tâm với nghề, trở thành lực lượng không thể thiếu trong công tác bảo vệ sức khỏe cộng đồng vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Những người "giữ nhịp sự sống" ở vùng cao
Cô đỡ thôn bản là những phụ nữ sinh sống ngay trong cộng đồng dân tộc thiểu số, am hiểu phong tục, tập quán và sử dụng thành thạo tiếng dân tộc để tuyên truyền, tư vấn chăm sóc sức khỏe sinh sản. Họ chính là cầu nối quan trọng giúp bà con tiếp cận kiến thức y tế cơ bản, từ đó giảm đáng kể rủi ro trong thai kỳ và sinh nở.
Chị Lâu Thị Cho, dân tộc Mông ở bản Ón, xã Mường Lát (Thanh Hóa), đã có hơn 8 năm gắn bó với công việc này. Mỗi lần có phụ nữ mang thai trong bản, chị lại băng rừng, lội suối đến tận nhà để hỏi han, dặn dò, khuyên nhủ bà con bỏ dần hủ tục đẻ tại nhà. Chị ghi chép cẩn thận từng dấu hiệu của thai phụ, phát hiện bất thường để kịp thời tư vấn, hoặc động viên gia đình đưa sản phụ đến trạm y tế.
Cô đỡ thôn bản góp phần quan trọng trong việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em vùng đồng bào DTTS. Ảnh: Dân tộc và phát triển
Tương tự, chị Y Ngọc – cô đỡ dân tộc Xơ Đăng ở thôn Kạch lớn II, xã Tu Mơ Rông (Kon Tum) – suốt 8 năm qua đã giúp hàng chục ca sinh nở an toàn ngay tại thôn bản. Mỗi năm, chị trực tiếp đỡ đẻ tại nhà cho khoảng 10 bà mẹ, đồng thời phối hợp với trạm y tế xã trong nhiều ca sinh. Nhờ sự tận tụy của những người như chị, nhiều ca nguy hiểm đã được xử trí kịp thời, không để xảy ra tai biến đáng tiếc.
Góp phần giảm tử vong mẹ và trẻ sơ sinh
Thực tế cho thấy, sự hiện diện của đội ngũ cô đỡ thôn bản đã góp phần quan trọng trong việc giảm tỷ lệ tử vong mẹ và trẻ sơ sinh tại các vùng dân tộc thiểu số. Họ chính là "cánh tay nối dài" của trạm y tế xã, đặc biệt trong bối cảnh đường sá xa xôi, điều kiện kinh tế khó khăn, nhận thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản còn hạn chế.
Từ việc tư vấn dinh dưỡng cho thai phụ, hướng dẫn chăm sóc trẻ sơ sinh, cho đến hỗ trợ các ca sinh ngoài cơ sở y tế, cô đỡ thôn bản đã trở thành chỗ dựa tinh thần và y tế vững chắc cho nhiều gia đình vùng cao. Sự đóng góp của họ đã được ngành y tế và cộng đồng ghi nhận, nhưng thực tế, những người phụ nữ ấy vẫn phải đối mặt với vô vàn khó khăn trong cuộc sống.
Chính sách đãi ngộ còn bất cập
Hiện nay, nhiều địa phương chưa bố trí được ngân sách để chi trả phụ cấp cho cô đỡ thôn bản. Một số người được hưởng chế độ nhờ kiêm nhiệm y tế thôn, bản, nhưng không ít người phải sống dựa vào các khoản hỗ trợ nhỏ giọt từ quỹ thiện nguyện, hoặc bỏ nghề vì không đủ trang trải cuộc sống.
Sự thiếu hụt chính sách hỗ trợ khiến việc duy trì mạng lưới cô đỡ thôn bản gặp nhiều trở ngại. Trong khi đó, đây lại là lực lượng đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em tại các vùng khó khăn.
Mới đây, Bộ Y tế đã đề xuất nâng mức phụ cấp hằng tháng cho nhân viên y tế thôn, bản và cô đỡ thôn bản. Đây là tín hiệu tích cực, song cần sớm được thể chế hóa thành chính sách lâu dài, bảo đảm thu nhập ổn định để họ yên tâm gắn bó với nghề.
Cần giải pháp toàn diện để phát huy vai trò cô đỡ thôn bản
Muốn phát huy tối đa hiệu quả của đội ngũ cô đỡ thôn bản, cần có sự vào cuộc đồng bộ của các cấp chính quyền:
Bảo đảm chế độ đãi ngộ hợp lý: Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ tài chính rõ ràng, lâu dài cho cô đỡ thôn bản, thay vì phụ thuộc vào các nguồn quỹ ngắn hạn.
Nâng cao trình độ chuyên môn: Cần tổ chức các khóa tập huấn định kỳ, cập nhật kiến thức y tế cơ bản để cô đỡ thôn bản đáp ứng tốt hơn nhu cầu chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Tăng cường tuyên truyền, thay đổi nhận thức: Chính quyền và ngành y tế cần phối hợp với cô đỡ thôn bản trong việc vận động bà con bỏ hủ tục, chủ động tiếp cận dịch vụ y tế an toàn.
Gắn kết trách nhiệm cộng đồng: Chính sách hỗ trợ nên đi kèm cơ chế khuyến khích các tổ chức xã hội, doanh nghiệp đồng hành, góp phần duy trì hoạt động của đội ngũ này.
Cô đỡ thôn bản xứng đáng được trân trọng và hỗ trợ
cô đỡ thôn bản không chỉ là những người "bắt mạch sự sống", mà còn là nhân tố quan trọng giúp thực hiện các mục tiêu về y tế cộng đồng, đặc biệt ở những vùng khó khăn.
Sự tận tụy, hy sinh thầm lặng của họ cần được đền đáp bằng chính sách đãi ngộ xứng đáng, để họ có thể tiếp tục đồng hành cùng người dân trong hành trình chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em.
Phát huy vai trò của cô đỡ thôn bản chính là phát huy sức mạnh của y tế cơ sở – nơi "điểm chạm đầu tiên" với sức khỏe nhân dân. Đây cũng là bước đi thiết thực để bảo đảm công bằng trong chăm sóc sức khỏe, giúp không ai bị bỏ lại phía sau.