Làng Phú Vinh (huyện Chương Mỹ, Hà Nội) từ xưa đã nổi tiếng với nghề mây tre đan truyền thống có lịch sử hơn 400 năm. Trong số rất nhiều sản phẩm, đặc biệt nhất là chiếc lồng bàn “tuyn” của ông Trần Bá Khá (75 tuổi) và vợ là bà Nguyễn Thị Tiến (72 tuổi) được làm từ những sợi mây dài, mảnh, trắng muốt, mỏng như tờ giấy poluya.
Những chiếc lồng bàn này được vợ chồng ông Khá bắt đầu làm từ năm 2003, đầu tiên là đan từ 300 sợi mây dọc (công). Về sau sợi mây được chuốt mỏng hơn nên lên tới 1.200 công. Chỉ tính riêng làm chiếc núm lồng bàn đã mất 3 ngày, làm mâm mất 7 ngày và thêm 7 ngày đan khung. Cho đến nay, hai vợ chồng ông Khá đã cho ra đời được hơn 400 chiếc lồng bàn, với mỗi chiếc là 30 triệu đồng.
Ông Khá cho biết phải trải qua nhiều công đoạn khác nhau để tạo ra một chiếc lồng bàn đạt tiêu chuẩn. Đầu tiên là phải chọn mây đều và đẹp. Sau khi mua mây về bắt đầu ngồi lóc mây, lóc những cái mấu cho nhẵn, sau đó bắt đầu chẻ. Ông thường mua khoảng 40kg mây, trải qua nhiều công đoạn khi lọc ra chỉ được khoảng 5kg mây đạt tiêu chuẩn, số còn lại thừa thì đem đi bán.
Trước khi chuốt mây, ông Khá phải quấn tay bằng những sợi vải để tránh đứt, xước tay do dăm gỗ.
Ông Khá đang chuốt sợi mây cho mỏng, mịn như tờ poluya và nhỏ như sợi chỉ để đan lồng bàn, từng động tác tỉ mỉ, cẩn thận chứng tỏ ông rất lành nghề.
Những sợi mây mỏng như tơ đạt yêu cầu, được bà Tiến kiểm tra cẩn thận.
Gắn bó đan lát từ năm 6 tuổi, với kinh nghiệm hơn 60 năm trong nghề, đôi tay bà Tiến nhanh thoăn thoắt dù bà năm nay đã 72 tuổi. “Hàng tối, tôi vẫn ngồi đan, mắt hướng vào TV, tay vẫn đan như một thói quen, không lệch một mắt đan nào”, bà Tiến nói.
Mọi chi tiết trên chiếc lồng bàn đều tăm tắp, rất tinh xảo.
Bà Tiến cho biết: “Tôi chọn lồng bàn là sản phẩm thủ công vì nó gắn bó mật thiết với các gia đình miền Bắc, gia đình nào cũng cần phải có một chiếc. Tuy nhiên, đa phần người mua các sản phẩm này là người nước ngoài, bởi giá cả của chúng hơi đắt, không vừa với túi tiền của nhiều người. Có những thời điểm khách muốn đặt làm phải đợi 5-6 tháng mới đến lượt”.
Ông Khá giới thiệu về những kỉ niệm và những thành tựu đạt được nhờ chiếc lồng bàn thủ công do hai vợ chồng sáng tạo làm ra.
Hình ảnh chiếc lồng bàn đã đạt giải nhất Hội thi sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam năm 2020.
“Nhờ nghề mây tre đan, gia đình đủ tiền nuôi các con ăn học, lo nghề nghiệp, cưới xin. Giờ con cháu cuộc sống ổn định, sức khoẻ cũng kém đi nên tôi cũng dám nhận nhiều như ngày xưa. Sợ nghề này sẽ lụi tàn nên tôi cũng đã truyền dạy cho nhiều người, nhưng trong nhà tôi các con không ai theo nghề, nhiều người trong làng cũng đến học, dù có chỉ dạy tận tình, mà đến nay cũng không ai đan được lồng bàn kiểu này", ông Khá nói.
