Khoa Vi phẫu và Tái tạo, Bệnh viện Bỏng Quốc gia (Hà Nội) vừa mới tiếp nhận và điều trị cho một phụ nữ mắc bệnh tay voi trong suốt 25 năm. Bệnh nhân là bà N. (59 tuổi, quê Hải Phòng) từng bị ung thư vú. Từ sau năm 1998, bệnh nhân mắc thêm bệnh tay voi. Căn bệnh khiến một bên bắp tay của bà phình to, gây ra nhiều bất tiện và khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày.
Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng mệt mỏi, toàn thân sốt cao, cánh tay phải sưng đỏ, ngứa ngáy, khi gãi nổi lên các mụn phồng rộp chứa mủ dịch bạch huyết, tay nếp ngấn to và dồn ú cộm lên đau đớn. Tình trạng này gây hạn chế vận động, người bệnh luôn phải dùng dây vải chun bó treo tay lên.
"Lúc đó, tôi chỉ mong bác sĩ cắt bỏ cánh tay cho tôi", bệnh nhân chia sẻ.
Tình trạng cánh tay của bệnh nhân trước và sau phẫu thuật có sự thay đổi rõ rệt. Ảnh: BVCC.
Tại Bệnh viện Bỏng Quốc gia, trong vòng một tuần đầu, người bệnh được điều trị tích cực bằng kháng sinh chống viêm liều cao và thay băng chăm sóc tay viêm, chích mủ các nốt phỏng viêm mủ. Sau khi hạ sốt và tình trạng sức khỏe tốt hơn, bà N. được các bác sĩ tư vấn cần phải mổ gấp bằng kỹ thuật siêu vi phẫu nối thông bạch mạch tĩnh mạch.
Điều trị cho bệnh nhân dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Vũ Quang Vinh - Phó Giám đốc Bệnh viện Bỏng Quốc gia, TS.BS Tống Thanh Hải - Chủ nhiệm khoa Vi phẫu và Tái tạo cho biết: "Bà N. bị phù tay voi giai đoạn 4, biến chứng nặng, viêm nhiễm mô da. Nếu không điều trị kịp thời sẽ dẫn đến viêm nhiễm toàn bộ hệ thống bạch huyết, mô mềm dưới da, có thể không hồi phục, có thể phải cắt bỏ tay. Trường hợp nặng hơn, bệnh nhân có nguy cơ bị nhiễm khuẩn máu, suy đa tạng".
Tại đây, các bác sĩ đã thực hiện phẫu thuật cho bệnh nhân bằng kỹ thuật siêu vi phẫu, nối thông từ bạch mạch sang tĩnh mạch, để dưỡng chất trở về tuần hoàn chung qua đường tĩnh mạch ở cổ tay. Ca phẫu thuật diễn ra trong khoảng 4 giờ.
Sau mổ vài ngày, sức khỏe bệnh nhân ổn định, tay gần như trở về trạng thái trước đây, vận động tốt và linh hoạt hơn. Trước phẫu thuật, bắp tay phải của bà N. có đường kính 40,5cm, bắp tay trái là 25,5cm. 5 ngày sau ca mổ, bắp tay phải rút xuống còn 36,5cm và sẽ tiếp tục giảm nữa.
TS.BS Tống Thanh Hải - Chủ nhiệm khoa Vi phẫu và Tái tạo, Bệnh viện Bỏng Quốc gia (Hà Nội).
BS. Tống Thanh Hải thông tin, chứng phù tay voi, chân voi có thể gây ảnh hưởng đến 140-200 triệu người trên toàn cầu. Trong đó, tỉ lệ nữ giới mắc căn bệnh này nhiều hơn so với nam giới. Có hai nguyên nhân chính gây nên bệnh này đó là phù bạch mạch nguyên phát và phụ mạch bạch thứ phát.
Phù bạch mạch nguyên phát hiếm gặp hơn, chiếm tỷ lệ 1/100.000 người, có thể do nguyên nhân bất thường hệ thống bạch mạch, tăng hoặc giảm sản bạch mạch, hoặc do yếu tố gen di truyền.
Phù bạch mạch thứ phát có tỷ lệ mắc 1/1000 người; người mắc có độ tuổi trung bình từ 50-58. Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy 75-80% bệnh nhân bị phù mạch hạch thứ phát có liên quan đến ung thư. Cụ thể, một số bệnh nhân bị phù tay voi sau khi điều trị u vú, cắt u, nạo vét hạch và xạ trị.
Một số khác bị phù chân voi do mắc ung thư cơ quan vùng khung chậu. 7-9% bệnh nhân bị phù mạch hạch thứ phát do di truyền và 12-18% do nguyên nhân khác như bị nhiễm giun chỉ.
Theo Hiệp hội Bạch huyết học Quốc tế (ISL), bệnh nhân bị phù mạch hạch trải qua 4 giai đoạn. Các bệnh nhân ở giai đoạn 1 và 2 nếu phát hiện sớm sẽ được chỉ định điều trị bảo tồn. Nếu bệnh đã ở giai đoạn 3 và 4, bệnh nhân cần phải phẫu thuật để điều trị.
