Qua thăm khám lâm sàng và quan sát hình ảnh trên siêu âm bác sĩ phát hiện bệnh nhân bị tràn dịch màng tinh hoàn bên phải.
1. Tràn dịch màng tinh hoàn ở trẻ nhỏ là gì?
Bệnh lý tràn dịch màng tinh hoàn hay còn gọi là thủy tinh mạc – là một thuật ngữ đề cập đến tình trạng tích tụ dịch tại màng bao quanh tinh hoàn, có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên tinh hoàn.
Tràn dịch màng tinh hoàn là một bệnh lý bẩm sinh do ống phúc tinh mạc ở trẻ trai không xơ hóa hoặc xơ hóa không hoàn toàn để lại một lỗ thông giữa ổ bụng và khoang màng tinh hoàn, dẫn tới dịch từ ổ bụng đi qua lỗ thông tích tụ tại khoang màng tinh hoàn.
Tràn dịch màng tinh hoàn là một bệnh lý khá phổ biến ở trẻ trai chiếm tỷ lệ 3 - 5% ở trẻ đủ tháng, tăng lên gấp 3 lần ở trẻ sinh non.
Đặc biệt trẻ sinh non dưới 30 tuần, thiếu cân < 1.500g thì tỷ lệ mắc bệnh cao gấp 20 lần so với trẻ đủ tháng.
2. Triệu chứng và biểu hiện bệnh lý tràn dịch màng tinh hoàn
Ở trẻ có tràn dịch màng tinh hoàn bố mẹ, ông bà, bảo mẫu có thể quan sát thấy vùng bìu của trẻ một bên hoặc cả hai bên to hơn bình thường, bìu căng tròn, không có các nếp nhăn như bên còn lại, khối có thể xuất hiện từ khi trẻ sinh ra, kích thước tăng dần theo thời gian.
Quan sát bìu thường to hơn vào buổi chiều hoặc sau khi trẻ chơi, chạy nhảy nhiều, buổi sáng bìu có thể xẹp, giảm kích thước trở về bình thường.
Khối dịch kích thước nhỏ thường không gây đau, khó chịu, trẻ vẫn chơi, nhảy, ăn uống được bình thường.
Ảnh minh họa.
3. Biến chứng của bệnh lý tràn dịch màng tinh hoàn
Khối tràn dịch với số lượng nhỏ thường không gây biến chứng gì, trẻ vẫn chơi, nhảy, ăn uống được bình thường. Tuy nhiên, khi khối dịch tụ số lượng lớn có thể gây đau tức, trẻ khó chịu, quấy khóc.
Khối dịch tụ lớn có thể khiến lưu lượng máu xuống tinh hoàn bị giảm đi và dẫn đến teo tinh hoàn, gây ảnh hưởng lớn đến chức năng sinh lý cũng như khả năng sinh sản của trẻ trong tương lai.
Nguy cơ tiến triển thành bệnh lý thoát vị bẹn, nếu không được xử trí sớm sẽ gây chèn ép làm tắc nghẽn dòng máu đi xuống tinh hoàn và gây suy giảm chức năng tinh hoàn.
Bệnh lý tràn dịch màng tinh hoàn có thể kèm theo tinh hoàn di động, làm tăng nguy cơ xoắn tinh hoàn.
4. Chẩn đoán bệnh lý tràn dịch màng tinh hoàn
Bệnh lý tràn dịch màng tinh hoàn được chẩn đoán chủ yếu dựa vào các dấu hiệu trên thăm khám lâm sàng và siêu âm.
Khi bộc lộ vùng bẹn bìu hai bên, ta thấy khối phồng một hoặc cả hai bên bìu, làm mất cân đối vùng bẹn. Bìu một bên căng to mất nếp nhăn so với bên đối diện. Làm các nghiệm pháp tăng áp lực ổ bụng như: khi trẻ khóc, cười, ho, trẻ chạy nhảy tại chỗ… sẽ thấy khối phồng ở bìu thay đổi kích thước to hơn.
Tràn dịch màng tinh hoàn số lượng ít hoặc vừa thì vẫn có thể sờ thấy tinh hoàn, mào tinh hoàn, ống dẫn tinh ở bìu. Nhưng nếu tràn dịch màng tinh hoàn lớn thì không sờ thấy mào tinh, tinh hoàn (dấu hiệu Sébilean âm tính); không kẹp được màng tinh hoàn (dấu hiệu Chevasu âm tính).
Nghiệm pháp soi đèn sẽ thấy hình ảnh khối tinh hoàn nằm ở giữa, còn xung quanh là hình ảnh mờ sáng của dịch màng tinh hoàn.
Siêu âm là phương pháp rất quan trọng và dễ dàng thực hiện trong chẩn đoán tràn dịch màng tinh hoàn. Trên hình ảnh siêu âm quan sát thấy tinh hoàn và mào tinh bình thường, được bao quanh là khối dịch đồng nhất, di động.
5. Điều trị bệnh lý tràn dịch màng tinh hoàn
Bệnh lý tràn dịch màng tinh hoàn có thể tự mất đi sau 12 tháng sau sinh mà không cần điều trị gì, nên có thể theo dõi trẻ đến 12 tháng tuổi.
Những trường hợp tràn dịch màng tinh hoàn không tự mất đi sau 12 tháng, khối vùng bẹn tăng kích thước, gây đau tức cho trẻ hoặc xuất hiện thêm thoát vị bẹn thì phẫu thuật là phương pháp điều trị duy nhất.
Phẫu thuật điều trị bệnh lý tràn dịch màng tinh hoàn dựa trên nguyên tắc chung là cắt hoặc thắt cao ống phúc tinh mạc tại vị trí lỗ bẹn sâu. Có 2 phương pháp chính là phẫu thuật mở qua đường bẹn bìu và phẫu thuật nội soi qua ổ bụng.
Hiện nay, phẫu thuật nội soi trong điều trị bệnh lý tràn dịch màng tinh hoàn đang dần chiếm ưu thế so với phẫu thuật mổ mở do có nhiều ưu điểm như ít xâm lấn, ít biến chứng, giảm tỷ lệ tái phát, có thể đánh giá được ổ bụng cũng như lỗ bẹn đối bên, giảm thời gian phẫu thuật, thời gian phục hồi sớm sau phẫu thuật, thời gian nằm viện ngắn.
