Việc Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa cho phép 62/207 ngành học được tuyển sinh trở lại chỉ sau một thời gian ngắn có quyết định dừng tuyển sinh năm 2014 đã gây nhiều bức xúc, nghi vấn
“Chỉ trong vòng 1 tháng mà Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) tuyên bố dừng đào tạo 207 ngành học rồi lại cho phép 62 ngành được đào tạo lại khiến những người làm giáo dục như tôi cảm thấy bức xúc, mất niềm tin vì sự quản lý quan liêu của bộ” - PGS-TS Đặng Ngọc Lệ, nguyên giảng viên Khoa Ngữ văn Trường ĐH Sư phạm TP HCM, băn khoăn.
“Bệnh quan liêu, giấy tờ rất nặng”
PGS-TS Đặng Ngọc Lệ cho rằng Bộ GD-ĐT thừa biết Trường ĐH Sư phạm Hà Nội là trường đào tạo sư phạm uy tín của cả nước lâu nay, đặc biệt trong các ngành toán học, văn học, hóa học , sinh học… Thế nhưng, chỉ vì dựa vào “báo cáo” mà bộ tuyên bố hùng hồn dừng đào tạo các ngành học này. Sau khi được trường “báo cáo lại”, bộ đã cho phép các ngành nêu trên được đào tạo lại cùng gần 60 ngành học của các trường khác.
“Cách làm việc của Bộ GD-ĐT là rất vô lý, thiếu xác đáng. Tại sao cấm rồi lại vội vàng cho phép các trường đào tạo lại? Trong vòng 1 tháng, cán bộ của Bộ GD-ĐT đã đến từng trường, từng ngành để kiểm tra có đạt tiêu chuẩn về giảng viên không hay bộ tiếp tục chỉ dựa vào giải trình và báo cáo của trường? Điều này chắc ai cũng rõ. Bệnh quan liêu, giấy tờ rất nặng của Bộ GD-ĐT đã gây hoang mang rất lớn cho thí sinh và xã hội” - PGS-TS Lệ bức xúc.
TS Nguyễn Tiến Dũng - Trưởng Phòng Phát triển chiến lược, Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP HCM - cho rằng cách làm của Bộ GD-ĐT gây hiệu ứng không chắc chắn trong quản lý, trong khi đáng ra cơ quan quản lý phải nghiêm minh. “Phải chăng bộ quá tay rồi nương tay? Nếu như thế thì hiệu lực quản lý sẽ mất hết khiến người thừa lệnh phải e ngại” - ông Dũng bày tỏ.
Ông Dũng cũng cho rằng việc Bộ GD-ĐT cấm rồi cho không phải là chuyện lạ. Trước đây, bộ cũng từng cấm đào tạo thạc sĩ một số ngành rồi lại cho mở, nay đến bậc ĐH. “Việc chỉ dựa trên báo cáo của các trường rồi hùng hồn cấm đào tạo là thiếu chắc chắn, thiếu cơ sở dữ liệu. Lẽ ra, trước khi quyết định, bộ phải thông báo rõ cách thức để cho các trường thực hiện chứ không phải làm “rụp” một cái như vậy” - ông Dũng nhìn nhận.
Cơ hội cho cơ chế xin - cho?
Theo TS Lê Viết Khuyến, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH Bộ GD-ĐT, quyết định cho tuyển sinh lại đối với 62 ngành đào tạo được xem là một cách “chữa ngượng” của bộ. Đây cũng là cơ hội để xuất hiện cơ chế xin - cho.
Ông Khuyến cho biết 62 ngành này đều phải khai lại. Có thể các trường nhận về phía mình những sai sót trong lúc khai để có cơ hội tuyển sinh lại. “Bộ GD-ĐT cần phải kiểm tra kỹ các trường có ngành được phép tuyển sinh trở lại có đủ chuẩn không? Cũng không loại trừ các trường “phù phép” số liệu cho đủ chuẩn” - ông Khuyến lo ngại.
Ông Bùi Thiện Dụ, Hiệu trưởng Trường ĐH Phương Đông, cho rằng việc Bộ GD-ĐT tiến hành thống kê, kiểm tra lại các ngành đủ điều kiện mới cho tuyển sinh là đúng. Tuy nhiên, lần này bộ chưa chuẩn bị kỹ. Trong thông báo gửi cho các trường, Bộ GD-ĐT chưa khi nào nói phải thống kê theo tiêu chí như trong Thông tư 08 mà chỉ nói gửi danh sách cán bộ lên.
“Nếu như năm 2013, Bộ GD-ĐT thông báo tới các trường cuối năm có đợt rà soát lại theo những tiêu chí cụ thể, các trường cần chấn chỉnh báo cáo đầy đủ, kèm theo đó là những minh chứng cụ thể thì sẽ không có chuyện như bây giờ” - ông Dụ nói.
Ông Lê Trường Tùng, Hiệu trưởng Trường ĐH FPT, cũng nhận định: Những ngành đi theo nghề nghiệp ứng dụng hay liên quan tới văn hóa, nghệ thuật mà yêu cầu tiến sĩ là rất khó. Theo ông Tùng, đáng ra Bộ GD-ĐT phải làm việc với các trường trước. Nếu các trường thừa nhận có sai sót thì phải sửa ngay tại thời điểm đó chứ không phải có công bố chính thức rồi mới sửa.
PGS-TS Đặng Ngọc Lệ cho rằng quyết định dừng tuyển sinh của Bộ GD-ĐT ghi rõ dừng tuyển sinh năm 2014, vậy cớ gì bộ vội vàng cho tuyển sinh trở lại ngay? “Bộ GD-ĐT không tiến hành thanh tra, kiểm tra kỹ lưỡng mà cho phép tuyển sinh trở lại nhanh chóng là vì quyền lợi của sinh viên, lợi ích kinh tế của các trường hay vì lý do gì khác? Vấn đề này đặt ra nhiều câu hỏi mà chỉ người trong cuộc mới có câu trả lời” - PGS-TS Đặng Ngọc Lệ nhấn mạnh.
Sẽ còn nhiều ngành được đào tạo lại
ThS Lý Thị Phương Hoa - Phó Khoa Điều dưỡng Kỹ thuật Y học, Trường ĐH Y Dược TP HCM - cho biết sau khi có quyết định dừng tuyển sinh các ngành vật lý trị liệu, kỹ thuật hình ảnh, kỹ thuật phục hình răng, bà đã thay mặt trường ra thuyết minh tại Bộ GD-ĐT về nhân sự của các ngành này. Do đặc thù ngành y nên lực lượng tiến sĩ giữa ngành này và ngành khác thường xuyên có sự phối hợp. Chẳng hạn, điều trị bệnh nhân gãy xương, mổ thay khớp phải kết hợp với giảng viên vật lý trị liệu… “Chúng tôi phải giải trình cho bộ hiểu và thời gian qua đã rất hồi hộp chờ kết quả” - bà Hoa nói.
PGS-TS Võ Văn Sen, Hiệu trưởng Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn - ĐHQG TP HCM, cho biết trong số 62 ngành học mà bộ vừa công bố cho phép đào tạo lại, không có 2 ngành của trường là ngôn ngữ Ý và ngôn ngữ Tây Ban Nha. Tuy nhiên, Bộ GD-ĐT đã phản hồi với trường bổ sung lý lịch của giảng viên để xem xét cho đào tạo lại vì vẫn còn một đợt xét nữa.
Theo ông Võ Văn Sen, 2 ngành ngôn ngữ của trường chưa có nơi nào đào tạo tiến sĩ chuyên ngành, chỉ có tiến sĩ ngành gần với ngành học. Do đó, Bộ GD-ĐT nên “chiếu cố” vì đây là những ngành đặc thù và theo Luật Giáo dục thì thạc sĩ trở lên có thể đào tạo bậc ĐH.
Ông Bùi Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH Bộ GD-ĐT:
Nộp báo cáo đến đâu, xử lý đến đó
Bộ GD-ĐT đã nhận được báo cáo giải trình của gần 30 trường kèm theo minh chứng với đề nghị được tuyển sinh trở lại trên 100 ngành đào tạo. Đến thời điểm này, đã có 62 ngành được tuyển sinh trở lại. Căn cứ để Bộ GD-ĐT quyết định việc này là dựa trên báo cáo giải trình của các trường; đề nghị của bộ, ngành chủ quản và kết quả rà soát đối chiếu với hệ thống dữ liệu giảng viên của bộ.
Về việc cho phép tuyển sinh trở lại, trên thực tế, trong văn bản của Bộ GD-ĐT cũng nêu rõ là chậm nhất đến ngày 31-12-2015, nếu các nguyên nhân dẫn đến việc đình chỉ tuyển sinh của các ngành nêu trên được khắc phục, cơ sở đào tạo báo cáo bộ để được xem xét cho phép tuyển sinh trở lại. Ngược lại, đến năm 2015, trường nào không khắc phục được, bộ sẽ kiên quyết thu hồi quyết định cho phép mở ngành đào tạo. Như vậy, có thể thấy rõ quan điểm của bộ không phải chỉ ở việc dừng tuyển sinh mà ở mục tiêu lâu dài là nhằm cảnh báo các trường về chất lượng và số lượng đội ngũ giảng viên - điều kiện tiên quyết trong bảo đảm chất lượng giáo dục ĐH.
Các trường nộp báo cáo giải trình đến đâu, Bộ GD-ĐT sẽ xử lý đến đó. Chậm nhất đến ngày 7-3, bộ sẽ có công văn chính thức trả lời các trường về những ngành được tiếp tục tuyển sinh từ năm 2014, cũng như với các ngành chưa được phép tuyển sinh trở lại do đã báo cáo giải trình không đủ minh chứng thuyết phục.
