Khi bé chào đời, cơ thể bé chưa thích nghi hoàn toàn với môi trường bên ngoài, da bé rất nhạy cảm, dễ bị dị ứng hay viêm nhiễm. Vì vậy, cha mẹ cần có kiến thức chăm sóc bé từ cách tắm – thay tã lót, đến cách nhận biết bệnh lý do tã lót và xử trí thông thường.
Cách chọn và dùng tã lót
Trên thị trường hiện nay, tã lót cũng đa dạng và phong phú, từ tã vải truyền thống, đến tã giấy, tấm tã lót, tấm đệm lót. Mỗi loại đều có ưu điểm của nó.
Tã vải truyền thống thông thoáng, bền, giá cả phù hợp, dùng được nhiều lần, tính an toàn cao, ít bị kích ứng da, dễ phát hiện trẻ khi tiểu tiện. Tã giấy thấm ướt tốt hơn và giữ khô ráo sạch sẽ hơn, tiện dụng khi đi ra ngoài hay du lịch, nhưng tốn kém, cũng như dễ gây dị ứng hơn so với tã vải truyền thống.
Cần chọn tã phù hợp để trẻ được thoải mái
Cho dù dùng loại tã nào, điều quan trọng là nên thay tã thường xuyên khi tã ướt và giữ cho vùng da bé mặc tã luôn khô ráo.
Với việc chọn tã vải truyền thống, tránh chọn vải pha nhiều nilon hay sợi tổng hợp nhuộm màu vì dễ gây cho trẻ ngứa ngáy, hăm kẽ, những loại vải này thấm hút nước và thoáng khí rất kém. Không nên dùng vải mới, vì vải mới thô ráp và cứng dễ làm xây xát da. Khi sử dụng thì nên giặt tã lót cẩn thận tránh qua loa. Sau khi giặt sạch xong, cần ngâm tã vào nước sôi để sát trùng, sau đó giũ lại nhiều lần để tránh các chất kiềm còn đọng lại dễ gây kích thích da, phơi tã nơi khô ráo và có nhiều ánh nắng.
Với phấn thoa và dầu tắm dùng bé cần chọn sản phẩm chuyên dùng cho bé, loại tốt, sản phẩm trong và ngoài nước có chất lượng tốt, tránh dùng hàng trôi nổi vì đây loại rất dễ gây dị ứng và kích ứng da.
Nhiều nghiên cứu thấy rằng, amoniac được tạo ra không phải là yếu tố chính gây viêm da do tã lót, mà vấn đề chủ yếu là do sự ẩm ướt từ tã lót; đa số viêm da do tã lót đều khởi đầu nhẹ và tiến triển từ từ nếu được chăm sóc tốt bệnh sẽ trở lại bình thường. Trường hợp bệnh ngày càng nặng hơn như trẻ có sốt, vết loét ngày càng sâu có mủ hoặc hăm da ở trẻ sơ sinh tức dưới 4 tuần tuổi; da bị sưng nề và nổi hạch bẹn, hăm đỏ da xuất hiện ở nhiều nơi trên cơ thể. Những trường hợp này nhất thiết phải được khám và điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa.
Chúng ta có thể phòng ngừa hăm da một cách thật hiệu quả như giữ cho vùng mặc tã thật sạch sẽ, khô - mát. Cần thay tã cho trẻ thường xuyên khi tã ẩm hoặc ướt hay nhiễm bẩn. Lúc thay tã cần lau sạch vùng bẹn và mông của trẻ bằng nước ấm và để cho da trẻ khô hẳn trước khi mặc tã mới vào.
Cách tắm cho trẻ
Cách tắm và thay tã lót cho trẻ là việc làm mới mẻ đối với các bà mẹ sinh lần đầu, thấy tưởng chừng như đơn giản nhưng cũng không dễ khi chưa từng làm, cho nên cần tuân thủ các bước.
Trước hết, cần chọn vị trí tắm cho bé thuận lợi, tránh nơi gió lùa, hay để nhiệt độ phòng quá lạnh, kể cả nơi an toàn cho trẻ nữa. Nếu tắm vị trí cao có thể làm rơi hoặc té bé. Nên tắm cho trẻ bằng khăn lau cho đến khi dây rốn rụng thường khoảng thời gian từ 1- 4 tuần sau sinh, lỗ rốn đã lành hoàn toàn. Cần chuẩn bị trước khi tắm khăn cho bé như một cái khăn mềm và sạch, xà phòng tắm dùng dầu gội trung tính dành cho em bé, tuyệt đối không dùng dầu gội của người lớn. Cần có một bàn chải thật mềm để kích thích da đầu cho bé.
Sau khi chuẩn bị xong, cởi quần áo cho bé, đầu tiên dùng khăn tắm lau phần mắt của bé với khăn mềm thấm chút ít nước, tiếp theo rửa mũi và tai của bé, sau đó, làm ướt miếng khăn và dùng một chút xà phòng em bé, rửa mặt bé một cách nhẹ nhàng, dùng dầu gội tạo bọt và xoa ở đầu cho bé, rồi xả lại bằng nước ấm. Dùng một miếng vải ẩm và xà phòng, rửa các phần còn lại của bé, đặc biệt chú ý tới những vùng nếp của bé dưới tay - chân, sau 2 tai, xung quanh cổ, và bộ phận sinh dục. Hết sức thận trọng để nước rơi vào tai bé, vì như thế dễ bị gây tình trạng viêm tai giữa của bé, sau cùng lau khô và mang tã, thay đồ cho bé.
Nếu bé lớn hơn, sau khi rốn lành hoàn toàn có thể tắm bằng thau, ngoài việc chuẩn bị như tắm bé bằng khăn, cần chuẩn bị thêm thau hay chậu tắm cho bé, khi tắm cần đảm bảo nước trong thau độ sâu không vượt quá 4 - 5cm, nước đủ ấm, chú ý kiểm tra độ ấm của nước trước khi cho bé vào tắm, phòng khi quên gây bỏng. Sau khi chuẩn bị đã hoàn tất, cởi bỏ quần áo và đặt bé ngay vào nước, dùng một tay của bạn để đỡ lấy đầu bé và tay còn lại để đặt bé xuống, bắt đầu từ chân, nhẹ nhàng hạ thấp từ từ xuống phần thân sau đó dùng một chiếc khăn sạch để lau mặt và tóc bé, nhẹ nhàng mát-xa da đầu bé bằng một chiếc bàn chải gội đầu mềm dành cho em bé, kể cả phần trên thóp, tức là phần mềm trên đầu của bé. Nhẹ nhàng rửa sạch các phần còn lại, với nước và một lượng nhỏ xà phòng, trong quá trình tắm, nhớ phải thường xuyên đổ nước lên người bé để bé không bị nhiễm lạnh. Sau khi tắm, dùng khăn tắm quấn bé ngay lập tức kể cả phần đầu của bé đề phòng bé nhiễm lạnh, sau cùng thoa phấn vào vùng nếp gấp như bẹn, cổ, nách để tránh hăm kẽ do ẩm, mang tã và mặc đồ cho bé; trong quá trình tắm bé bằng thau tuyệt đối không bao giờ được để bé một mình, nếu cần rời khỏi phòng tắm.
Hăm kẽ, viêm da dị ứng do tã lót… ngày nay vẫn còn là một trong những vấn đề y khoa phổ biến, nguyên nhân chủ yếu là do chăm sóc bé chưa đúng cách, trong đó tắm bé, chọn và thay tã lót đóng một vai trò không nhỏ trong việc khắc phục các bệnh lý trên.
BS.CKI. TRẦN QUỐC LONG