Cách nhận biết và phòng tránh trẻ bị xâm hại tình dục

Theo thống kê từ Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, trong năm 2023, cả nước ghi nhận 2.498 vụ xâm hại trẻ em. Riêng tại Bệnh viện Nhi Trung ương, năm 2024, đã tiếp nhận và điều trị cho 66 trẻ bị xâm hại; trong đó, 65,1% là xâm hại thân thể, 28,8% là xâm hại tình dục và 6,1% do bị bỏ mặc.

Thực tế hiện nay cho thấy mọi trẻ em đều có nguy cơ bị xâm hại tình dục, bất kể giới tính, độ tuổi hay hoàn cảnh sống. Trong đó, đối tượng có nguy cơ cao nhất là những trẻ hay bỏ học, bỏ nhà đi lang thang, đi với người lạ, đi lúc trời tối, đi một mình.

Các nghiên cứu chỉ ra rằng phần lớn thủ phạm là nam giới và đa số các vụ xâm hại xảy ra bởi người quen biết với nạn nhân, như họ hàng, bạn bè của gia đình, hàng xóm, thậm chí là người thân ruột thịt.

Một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất là khi bị xâm hại, trẻ thường không dám kể lại sự việc vì sợ hãi, mặc cảm hoặc bị đe dọa. Trẻ thường phải âm thầm chịu đựng trong nỗi đau tinh thần kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.

Trẻ bị xâm hại có nguy cơ bị trầm cảm

Xâm hại tình dục trẻ em thường để lại hậu quả nặng nề cả về thể chất lẫn tâm lý, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển toàn diện của trẻ.

Về thể chất, những hậu quả có thể thấy được ngay ở trẻ nhỏ như chảy máu nặng do rách âm đạo - trực tràng, các tổn thương ở bộ phận sinh dục, nhiễm các bệnh lây truyền qua đường tình dục (như HIV, Giang mai, viêm gan....). Với trẻ lớn hơn, nguy cơ có thai được phát hiện muộn không phải là hiếm gặp.

Về sức khỏe tinh thần, trẻ em bị có thể biểu hiện những rối loạn hành vi cũng như tâm thần từ nhẹ đến nặng, ngắn hạn cũng như dài hạn. Những biểu hiện thường gặp bao gồm như thơ ấu hóa, rối loạn giấc ngủ, chán ăn, xấu hổ, mặc cảm tội lỗi, rối loạn về ứng xử cũng như khả năng học tập ở trường, tính cách dễ bùng nổ hoặc co mình lại không tham gia vào các hoạt động đoàn thể hay xã hội...

Về mức độ ảnh hưởng tâm lý lâu dài, trẻ vị thành niên từng là nạn nhân bị xâm hại tình dục, có nguy cơ bị tự tử, uống thuốc quá liều, bị rối loạn lo âu, trầm cảm, mất ngủ, lệ thuộc các thuốc/chất gây nghiện (rượu, thuốc lá, các thuốc kích thích...), các bệnh tâm lý tâm thần cao hơn nhiều so với các trẻ khác. Và rất nhiều người gặp rất nhiều khó khăn trong đời sống tình dục sau này.

Cách để cha mẹ phát hiện và phòng tránh trẻ bị xâm hại tình dục

• Cách phòng tránh:

Đối với gia đình, đặc biệt là cha mẹ, cần luôn quan tâm, lắng nghe và trò chuyện với trẻ để nhận biết sớm những thay đổi về tâm sinh lý. Đồng thời, cần trang bị cho trẻ kỹ năng tự bảo vệ và kiến thức cơ bản để nhận diện nguy cơ xâm hại. Hãy cho dạy cho trẻ về "quy tắc đồ lót" và "quy tắc bàn tay" để tránh bị xâm hại tình dục.

Ngoài ra, bản thân trẻ cần nhận biết rõ những biểu hiện, dấu hiệu ban đầu của sự lạm dụng qua cử chỉ, lời nói ánh mắt khác thường như: vuốt ve, sờ soạng, ôm hôn, lời nói nịnh bợ, quá khích, ánh mắt hau háu...của đối tượng để ứng phó kịp thời. Chẳng hạn như: bác hàng xóm sang chơi nhà, thấy con đang học bài, bác hàng xóm hỏi bố, mẹ có nhà không? Con nói không có nhưng bác vẫn bước vào nhà. Bác thấy con đang ngồi học bài, bác xà xuống và hỏi: Có bài nào khó không để bác giải cho. Đầu tiên, bác ngồi hơi sát vào một tí, xong bác lại nhích thêm vào một tí, nhích vào một tí, xong bác lại xoa đầu, xoa vai con và khen: Con gái bố A xinh thế, càng lớn càng xinh… Những lúc như thế, các con cần cảnh giác vì bác hàng xóm có ý đồ xấu. Cần phải đứng dậy, gọi to những người trong gia đình để đánh động hoặc phải kể lại ngay câu chuyện này với người lớn.

Trẻ cũng cần lưu ý, ngoài trường hợp gặp bác sĩ, nhân viên y tế để khám chữa bệnh, trẻ tuyệt đối không được cho ai nhìn vào, chạm vào, sờ vào, giao hợp vào khu vực mặc đồ lót trên cơ thể.

Đối với cộng đồng và xã hội cần nâng cao nhận thức về vấn đề xâm hại trẻ em, đẩy mạnh tuyên truyền, phát hiện sớm và kịp thời lên tiếng khi thấy dấu hiệu bất thường. Người dân có thể gọi tới Tổng đài quốc gia bảo vệ trẻ em 111 để tố giác hành vi bạo lực, xâm hại trẻ em và nhận tư vấn, hỗ trợ pháp lý.

• Cách nhận biết:

Để hạn chế những hậu quả do xâm hại tình dục gây ra, việc quan tâm của cha mẹ hoặc người giám hộ để phòng ngừa và phát hiện kịp thời những biểu hiện xâm hại tình dục ở trẻ là điều đặc biệt quan trọng. Cha mẹ và người giám hộ nên lưu ý những biểu hiện bất thường của trẻ như: rối loạn giấc ngủ, ăn uống, lo âu, ám sợ, tâm trạng dễ thay đổi, cáu giận bất thường, trốn học hoặc nghỉ học, hay trẻ vị thành niên bỗng dưng có nhiều tiền, quà tặng, điện thoại,… mà không rõ nguồn gốc.

Quan sát thấy trẻ có những vết thương, vết bầm khó giải thích ở miệng, vùng kín, trẻ đi tiêu, tiểu khó, ra máu; thấy vệt máu trên quần áo trẻ; trẻ ít tắm, sợ tắm, sợ thay đồ.

Trẻ sợ hãi một người hoặc một nơi đặc biệt nào đó.

Mặc dù những dấu hiệu này có thể không khẳng định trẻ đang bị xâm hại, nhưng các bậc phụ huynh cần trò chuyện nhiều hơn với trẻ để tìm hiểu nguyên nhân hoặc nắm bắt kịp thời tâm lý các em đang cần tìm kiếm sự trợ giúp của cha mẹ, người giám hộ từ những biểu hiện trên. Trong trường hợp, phụ huynh phát hiện trẻ bị xâm hại tình dục, việc đầu tiên là cố gắng ngăn chặn hành vi xâm hại và bảo vệ trẻ, đưa trẻ đến cơ sở y tế thăm khám và tư vấn nhằm điều trị thể chất và tâm lý cho trẻ.

Đối tượng xâm hại tình dục nhiều trẻ em có thể đối diện hình phạt nào?

SKĐS - Theo luật sư, đối tượng xâm hại tình dục nhiều trẻ em ở Lâm Đồng có thể phải đối diện với hình phạt 20 năm tù theo quy định của pháp luật.