Ngập úng liên tiếp làm đảo lộn cuộc sống người dân
Cơn mưa sáng 7/10 một lần nữa cho thấy, Hà Nội vẫn đang chịu áp lực lớn về hệ thống thoát nước và năng lực ứng phó với mưa lũ.
Không chỉ nhà dân đơn lẻ mà nhiều khu đô thị lớn hay các chung cư - đặc biệt tầng hầm tiếp tục là "điểm yếu" trong mỗi đợt mưa bão, trở thành "vùng chết" trong lòng đô thị. Giải pháp chống ngập hầm chung cư không thể chỉ là giải pháp cục bộ, mà cần tiếp cận đồng bộ từ thiết kế kiến trúc, hệ thống kỹ thuật, quản lý vận hành đến công nghệ số và chiến lược đô thị tổng thể.
Trong vòng 1 tuần, Hà Nội hứng chịu các đợt mưa to kéo dài do ảnh hưởng hoàn lưu bão, khiến nhiều tuyến phố trung tâm và các khu đô thị ngoại vi bị ngập nặng. Sáng 7/10, mưa lớn gây nhiều điểm ngập úng trong nội thành, thậm chí cảnh báo có thể lên tới hơn 100 điểm ngập khi lượng mưa tiếp tục duy trì từ 40-70 mm, cục bộ có nơi trên 100 mm.
Hà Nội liên tiếp ngập úng khi có các cơn mưa lớn cấp tập.
Nhiều tuyến đường thấp, trũng "truyền thống" như Lê Đức Thọ (quảng trường Mỹ Đình), Phú Xá, Dương Đình Nghệ-Nam Trung Yên, Võ Chí Công, Hoàng Quốc Việt, Phan Văn Trường, Hoa Bằng, Trần Cung, Trần Bình, Minh Khai, Vĩnh Tuy, Tố Hữu, Nguyễn Trãi… bị ngập nặng. Nhiều điểm mực nước đã ngập ngang nửa bánh xe và vẫn có dấu hiệu gia tăng gây tê liệt giao thông cục bộ và ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân.
Trong bối cảnh các hồ, sông nội đô đang ở mực nước cao, lực lượng thoát nước đã huy động trạm bơm đầu mối, bố trí máy bơm lưu động để ứng phó... Trước tình trạng này, rủi ro ngập hầm tại các chung cư, nhà ở riêng lẻ vốn đã nhiều lần chịu thiệt hại trong các đợt mưa lớn trước đó lại khiến người dân đứng ngồi không yên.
Tình trạng ngập úng làm đảo lộn cuộc sống của người dân.
Tại Hà Nội, năm 2019, quận Đống Đa (cũ) triển khai dự án cải tạo thoát nước phố Nguyễn Khuyến kết hợp chỉnh trang phố Nguyễn Khuyến, Văn Miếu, Quốc Tử Giám. Việc xây dựng hầm ngầm (bể ngầm) là một trong các hạng mục của dự án.
Hầm ngầm được xây dựng thí điểm giữa năm 2020 và bàn giao cho Công ty TNHH MTV thoát nước Hà Nội đưa vào vận hành từ cuối năm 2021. Hầm ngầm nằm tại sân trường THCS Lý Thường Kiệt, hầm có kết cấu bê tông cốt thép, dài 34m, rộng 9m, sâu 6,6m, dung tích khoảng 2.000m3.
Khi mưa lớn, hệ thống thu gom trước cổng trường THCS Lý Thường Kiệt đưa nước về hầm qua đường ống dài hơn 22m. Trong hầm có ba máy bơm chìm (2 máy chạy, một máy dự phòng). Khi mưa ngớt, mực nước trong hệ thống thoát nước của thành phố giảm, hai máy bơm sẽ bơm nước từ hầm trở lại hệ thống.
Ông Bùi Ngọc Uyên, Phó Trưởng phòng hệ thống, môi trường, chuyển đổi số (Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội), đánh giá từ khi đưa vào vận hành hầm ngầm tại sân trường THCS Lý Thường Kiệt, khu vực này mỗi khi mưa lớn đã giảm tình trạng ngập úng đáng kể.
Theo ông Uyên, hầm ngầm chống ngập rất hiệu quả và công ty cũng đã nhiều lần đề xuất một số vị trí trong nội thành như trước khu vực chợ Hàng Da (phường Hoàn Kiếm)... lên cơ quan chức năng để nghiên cứu triển khai.
Giải pháp nào để Hà Nội hết ngập?
Ông Lê Văn Du, Trưởng phòng Cấp thoát nước (Sở Xây dựng Hà Nội), cho rằng việc xây dựng hầm ngầm chống ngập tại một số khu vực nội thành là hiệu quả, cơ quan chức năng đang và sẽ tiếp tục nghiên cứu giải pháp này.
Ông Du cho hay công suất thiết kế của hệ thống thoát nước đô thị của Hà Nội hiện nay là 310mm/2 ngày, trong khi hệ thống thoát nước của thành phố đang trong quá trình đầu tư xây dựng, chưa đồng bộ, các công trình đầu mối thoát nước, hồ điều hòa theo quy hoạch thực hiện chậm.
Việc này theo ông Du sẽ dẫn đến tình trạng ngập úng tại nhiều khu vực khi có mưa to, mưa kéo dài. Khu vực Nội thành có diện tích hơn 313km2 nhưng hiện chỉ có khoảng 77,5km2 thuộc lưu vực Tô Lịch được đầu tư xây dựng hệ thống thoát nước, đạt gần 25%.
Đại diện Sở Xây dựng Hà Nội cho biết trước tình trạng úng ngập nghiêm trọng do mưa lớn vượt thiết kế, cơ quan chức năng đã kiến nghị UBND thành phố triển khai các giải pháp công trình nhằm xử lý ngập cục bộ.
Một trong những giải pháp là triển khai các công trình xử lý úng ngập, xây dựng bể chứa nước tại khu vực đất công, công viên, vườn hoa kết hợp trạm bơm chuyển bậc, tăng khả năng tiêu thoát ra các nguồn tiêu, theo đại diện Sở Xây dựng Hà Nội.
GS.TS Nguyễn Việt Anh, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, Phó Chủ tịch Hội Cấp thoát nước Việt Nam nhấn mạnh, để chống ngập đô thị bền vững, cần áp dụng mô hình tổng thể gồm tách-thấm-trữ-thoát-trung chuyển (giải pháp công trình) kết hợp với giải pháp phi công trình thông tin-thích ứng-tiền (kỹ thuật số, cảnh báo, đầu tư).
Chuyên gia này phân tích, các đô thị phát triển mạnh nên ưu tiên tăng khả năng thấm nước (vườn mưa, bề mặt thấm), mở rộng tầng chứa nước mưa (bể ngầm, hồ điều hòa), nâng cấp hệ thống thoát nước, tổ chức trung chuyển khi cần. Song song đó, xây dựng hệ thống cảnh báo sớm, sử dụng dữ liệu quan trắc và mô hình mưa-ngập để điều hành linh hoạt.
Việc ứng dụng giải pháp công trình-phi công trình kết hợp với chuyển đổi số trong quản lý sẽ tạo ra một "hệ sinh thái đô thị thích ứng", giúp giảm thiểu thiệt hại, nâng cao chất lượng sống cư dân. Trong đó, chỉ khi có giải pháp đồng bộ mới giúp hầm chung cư thoát khỏi cảnh "vùng chết" trong lòng đô thị.
