Khi đối mặt với những triệu chứng suy giảm trí nhớ, hầu hết mọi người đều lo lắng rằng tình trạng này sẽ tiến triển nặng và dẫn đến mất trí nhớ. Chính vì thế, để giảm thiểu được nguy cơ mất trí nhớ trầm trọng, người bệnh cần được thăm khám, phát hiện và chữa trị càng sớm càng tốt.
Tại sao trí nhớ bị suy giảm?
Có 2 loại trí nhớ: trí nhớ ngắn hạn và trí nhớ dài hạn. Nó bao gồm 3 tiến trình nhận thức chủ yếu: ghi nhận thông tin, lưu trữ thông tin và tìm kiếm - truy xuất thông tin. Sự suy giảm trí nhớ có thể xảy ra ở bất kỳ giai đoạn nào trong 3 tiến trình đó.
Một số nghiên cứu y học cho thấy, trí nhớ dài hạn liên quan đến chức năng của một chất có tên acetylcholine, còn trí nhớ ngắn hạn liên quan đến vùng trán của vỏ não, là vùng tập trung các thụ thể dopanergic. Những thuốc gây ức chế acetylcholine sẽ gây suy giảm trí nhớ dài hạn. Còn tổn thương vùng trán sẽ gây mất trí nhớ ngắn hạn.
Theo thời gian, não trải qua quá trình lão hóa. Quên do tuổi gắn liền với sự mất dần tính khôi hài trong giao tiếp, tốc độ suy nghĩ chậm dần, thường quên sự việc mới xảy ra dù vẫn nhớ các sự việc đã rất lâu trong quá khứ. Còn quên do các nguyên nhân tâm thần thường kết hợp với rối loạn thần kinh thực vật, mất ngủ, thiếu năng lực trong công việc, ăn không ngon, hay lo âu. Quên do các bệnh thần kinh thường kèm các khiếm khuyết thần kinh.
Rèn luyện não giúp tăng trí nhớ.
Biểu hiện thường gặp
Biểu hiện sớm của chứng quên là người bệnh gặp khó khăn trong sử dụng tiền hằng ngày; trong sử dụng phương tiện giao thông, điện thoại...; mất kỹ năng mua sắm; mất khả năng làm theo lời hướng dẫn và tìm đường phố...; ngơ ngác, thờ ơ với người khác, luôn than phiền quên. Người bệnh không nhận biết khiếm khuyết trí nhớ của họ trong giai đoạn bán cấp nhưng sẽ nhận ra khi các biểu hiện này kéo dài. Có 2 kiểu biểu hiện thường gặp:
Chứng loạn trí nhớ về không gian: người bệnh khó nhận biết nơi mình đang ở và những nơi đã biết. Chứng loạn trí nhớ này rất kỳ lạ: người bệnh luôn tin rằng họ đang ở một nơi khác với nơi họ đang ở thật sự, dù có những bằng chứng rõ ràng như cầu thang, bàn ghế, giường nệm...
Chứng quên toàn bộ thoáng qua: là rối loạn có tính chu kỳ của hệ thần kinh trung ương, trong đó có sự mất trí nhớ đột ngột, đặc biệt là khả năng tường thuật hay kể về những sự kiện gần đây, mà không kèm các triệu chứng thần kinh. Người mắc chứng quên này thường lặp lại câu hỏi, nhấn mạnh từ cuối hay nhắc lại đoạn cuối của câu.
Chơi ô giúp tăng trí nhớ.
Có thể chữa khỏi nếu phát hiện sớm
Y học đã khẳng định: chứng quên ở giai đoạn còn sớm có thể chữa được hoặc ít ra cũng làm quá trình tiến triển bệnh chậm lại, giúp người bệnh có cuộc sống tốt hơn. Do đó, khi thấy có biểu hiện quên, nên đi khám ngay để được xác định mức độ quên, tìm các yếu tố gây bệnh và điều trị. Hiện có rất nhiều loại thuốc điều trị đặc hiệu cho các chứng quên do sa sút trí tuệ, quên sau tai biến mạch máu não, quên thông thường ở người lớn tuổi, quên do các bệnh trầm cảm và stress...
Cách nào khắc phục?
Việc lão hóa là việc của tự nhiên, chúng ta không thể đảo ngược. Nhưng chúng ta có thể làm cho trí nhớ, nhớ được lâu hơn, dài hơn, bị suy giảm ít hơn nhờ vào chế độ sống hoàn hảo cho thần kinh, làm trì hoãn tốc độ lão hóa thần kinh bằng cách:
Ngủ đủ: Giấc ngủ có vai trò đặc biệt quan trọng với thần kinh và trí nhớ. Với hệ thần kinh, giấc ngủ giúp hệ thần kinh phục hồi phần năng lượng tiêu hao, thải loại bớt ra ngoài chất độc tích tụ: phòng ngủ phải êm ái, nhiệt độ phòng ngủ nên duy trì ở mức nhiệt độ 28-29 độ. Thoáng khí giúp đủ oxy. Ngoài ra, cần giữ cơ thể sạch sẽ trước khi đi ngủ; không sử dụng rượu, bia hay chất kích thích trước khi ngủ.
Đọc sách, báo, chơi ô chữ: Một trong phương cách để đảm bảo chức năng cho cơ thể đó là yếu cái gì thì tập cái đó. Tương tự như người bị yếu sức vận động, cách thức đơn giản nhất để phục hồi là tập vận động. Cách thức hữu hiệu nhất cho người bị suy giảm trí nhớ là tập cho trí nhớ. Và cách tập này chính bằng việc bắt não bộ tư duy. Việc ép não bộ tư duy vào thời gian thức tỉnh sẽ kích hoạt các tế bào thần kinh còn sót lại huy động khả năng tiết hormon thần kinh mà các hormon này sẽ tham gia chu trình nhớ sau đó. Chúng ta thực hiện bằng cách đọc sách, báo hay chơi ô chữ theo kế hoạch. Không nên làm nhiều việc cùng một lúc sẽ làm cho tế bào thần kinh rơi vào kiệt quệ.
Vận động đủ lượng: Vận động là phương cách làm cơ thể mệt mỏi, làm cơ thể bị tiêu hao năng lượng nên vận động là “mồi” cho ngủ ngon. Vận động làm tăng lưu thông máu lên não bộ nên tăng khả năng nuôi dưỡng cho não bộ. Vận động làm tăng số vòng tuần hoàn qua não nên vận động hợp sức sẽ giúp tăng thải độc cho thần kinh. Có mối quan hệ hài hòa với mọi người xung quanh giúp người cao tuổi giải phóng hormon có hại cho trí nhớ, tăng tiết các hormon yêu đời.