Bảo tồn hai loài cây quý ba kích và sa nhân tím tại Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Hu (Thanh Hóa). Ảnh: Nguyễn Nam
Khi tạo giống bằng hom, chọn hom giống cần chọn đoạn thân được cắt ra từ thân bánh tẻ dây ba kích, bỏ phần gốc già và phần non. Chỉ lấy hom của những khóm cây 3 năm tuổi trở lên. Những đoạn dây để cắt hom giống có đường kính tối thiểu từ 3 mm trở lên.
Đoạn thân hom cắt dài 12 - 15cm, có 2 - 3 đốt mắt và có 1 - 2 lóng. Tỉa bỏ lá, bó hom thành từng bó từ 20 - 30 hom, đồng nhất theo chiều gốc - ngọn. Nhúng phần gốc các bó hom vào thuốc kích thích ra rễ đã chuẩn bị sẵn trong thời gian 2 - 3 giờ.
Sau đó, cắm hom vào giữa bầu, chiều sâu cắm hom khoảng 1/3 chiều dài hom. Cắm xong tưới nước ẩm và làm chặt hom cắm trên bầu. Dùng vòm nilon che kín, hàng ngày tưới phun đều và đủ ẩm. Bên trên che lưới râm để giảm ánh nắng. Thời gian nảy, chồi và rễ của hom từ 20 - 25 ngày.
Khi tạo cây giống từ hạt, phải thu hái hạt giống vào khoảng tháng 12, khi chín rộ, ở những cây 3 năm trở lên, chọn những quả chín đỏ. Quả sau khi hái được ủ trong bao tải 1 tuần cho chín thêm, rồi cho quả vào rổ, ngâm nước xát bỏ vỏ, lấy hạt phơi bóng râm khoảng 5 - 7 ngày, sau đó mới gieo ươm. Có thể gieo hạt trong các khay cát, trên luống hoặc trực tiếp vào bầu.
Thời gian đầu sau khi gieo hạt hoặc cấy cây đều phải tưới nước nhẹ 1 lần/ngày. Khi cây đã ổn định, tưới nước 2 - 3 ngày/lần, những ngày mưa, đất ẩm không phải tưới.
Làm cỏ, phá váng thường theo định kỳ 10 - 15 ngày/lần. Khi cây con có 3 cặp lá thì tiến hành bón thúc. Phân bón có thể tổng hợp nhiều loại gồm 70 - 80% phân chuồng hoai hoặc phân vi sinh với 20 - 30% phân lân tán nhỏ trộn đều sàng trên mặt luống 1 - 2 kg/m2 rồi tưới rửa nhẹ.
Giai đoạn cây con ở vườn ươm, nếu thấy sâu bệnh, nhất là bệnh lở cổ rễ, vàng lá, chết khô héo thì phải nhổ và đốt hết những cây nhiễm bệnh, đồng thời phun thuốc Boóc-đô nồng độ 1% + Ben-lát nồng độ 0,1% với lượng phun 0,1 lít/m2.
