Cách chăm sóc dinh dưỡng sau phẫu thuật ung thư gan

Ảnh hưởng của phẫu thuật ung thư gan đến chức năng gan và nhu cầu dinh dưỡng sau phẫu thuật

Theo ThS. Nguyễn Thị Loan, Khoa Dinh dưỡng, Bệnh viện Ung bướu Hà Nội, sau phẫu thuật cắt bỏ một phần gan, chức năng gan tạm thời suy giảm do diện tích nhu mô gan còn lại phải đảm nhiệm toàn bộ quá trình chuyển hóa, giải độc, tổng hợp protein và dự trữ năng lượng cho cơ thể.

Trong giai đoạn đầu, gan có thể hoạt động kém hiệu quả hơn, dẫn đến khả năng chuyển hóa chất béo và thải độc chậm. Điều này khiến người bệnh dễ mệt mỏi, chán ăn hoặc gặp vấn đề tiêu hóa như đầy bụng, khó tiêu. Một số bệnh nhân có thể gặp tình trạng vàng da, ứ mật hoặc rối loạn đông máu do chức năng gan chưa ổn định.

Tuy nhiên, gan là cơ quan có khả năng tái tạo mạnh mẽ. Trong vài tuần đến vài tháng, các tế bào gan mới sẽ hình thành và dần phục hồi chức năng nếu được hỗ trợ bởi chế độ dinh dưỡng, chăm sóc hợp lý. Chính vì vậy, chế độ dinh dưỡng sau phẫu thuật không chỉ hướng tới việc cung cấp đủ chất để hồi phục vết mổ mà còn giúp tái tạo tế bào gan, giảm gánh nặng chuyển hóa cho cơ quan này.

Nguyên tắc dinh dưỡng quan trọng sau phẫu thuật

ThS. Nguyễn Thị Loan cho biết, trước hết, người bệnh cần chế độ ăn đủ chất đạm để hỗ trợ tái tạo mô, phục hồi chức năng gan. Các nguồn đạm dễ tiêu hóa như cá, thịt gia cầm bỏ da, trứng, sữa ít béo, đậu phụ, các loại đậu là lựa chọn phù hợp. Lượng đạm nên được phân bổ đều trong ngày, tránh ăn quá nhiều trong một bữa để giảm áp lực cho gan.

Chất béo nên được kiểm soát ở mức vừa phải, ưu tiên chất béo không bão hòa từ dầu ô liu, dầu mè, dầu hạt cải, cá béo… Hạn chế chất béo bão hòa và chất béo trans từ đồ chiên rán, mỡ động vật, thực phẩm chế biến sẵn vì chúng làm tăng gánh nặng chuyển hóa cho gan. Người bệnh nên chú ý cách chế biến như hấp, luộc, kho hoặc nướng ở nhiệt độ thấp để giữ hương vị mà vẫn lành mạnh.

Tinh bột nên chọn loại nguyên cám hoặc có chỉ số đường huyết thấp như gạo lứt, yến mạch, khoai lang, bánh mì nguyên hạt… giúp cung cấp năng lượng bền vững và hỗ trợ kiểm soát đường huyết. Tránh các loại tinh bột tinh luyện như bánh ngọt, nước giải khát có đường vì dễ gây tích mỡ ở gan và rối loạn chuyển hóa. Nếu sử dụng gạo xát trắng thì cần kết hợp đủ với chất đạm, chất béo, rau xanh trong một bữa ăn để làm chậm hấp thu chất bột đường, giảm gánh nặng cho gan.

Bổ sung nhiều rau xanh, trái cây tươi là cách cung cấp vitamin, chất chống oxy hóa để bảo vệ tế bào gan khỏi stress oxy hóa. Tuy nhiên, người bệnh nên chọn trái cây ngọt vừa hoặc ít ngọt, ăn nguyên quả thay vì uống nước ép để tận dụng chất xơ và hạn chế tăng đường huyết nhanh.

Ngoài ra, uống đủ nước cũng rất quan trọng. Nước giúp duy trì tuần hoàn máu, hỗ trợ đào thải độc tố, giảm nguy cơ táo bón. Tùy tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ hướng dẫn lượng nước phù hợp, đặc biệt nếu có kèm phù hoặc cổ trướng.

Thực đơn và thói quen ăn uống giúp phục hồi tốt hơn

Để giảm áp lực cho gan, người bệnh nên chia khẩu phần thành 5-6 bữa nhỏ mỗi ngày, với lượng vừa phải và dễ tiêu hóa. Cách ăn này không chỉ giúp cơ thể hấp thu dưỡng chất hiệu quả hơn mà còn hạn chế cảm giác đầy bụng, buồn nôn hoặc mệt mỏi sau ăn. Bữa phụ có thể lựa chọn sữa ít béo, sữa chua, súp rau củ hoặc trái cây mềm để bổ sung năng lượng nhẹ nhàng.

Trong giai đoạn đầu sau phẫu thuật, nên ưu tiên thực phẩm mềm, ẩm, dễ nhai nuốt như cháo loãng, súp, mì nui nấu nhừ, khoai nghiền… Khi hệ tiêu hóa đã ổn định, có thể dần tăng độ đặc và đa dạng món ăn nhằm kích thích vị giác, cải thiện khẩu phần.

Nên hạn chế muối để giảm nguy cơ giữ nước và tăng huyết áp, đồng thời tránh thực phẩm quá cay, quá mặn hoặc chế biến nhiều gia vị nồng vì gây kích ứng niêm mạc dạ dày. Thay vào đó, có thể sử dụng gia vị tự nhiên như gừng, tỏi, chanh hoặc rau thơm ở mức vừa phải để tăng hương vị món ăn.

Người bệnh cần tuyệt đối tránh rượu bia, đồ uống có cồn, vì chúng gây tổn thương gan nghiêm trọng, làm chậm quá trình hồi phục. Cà phê, trà đặc cũng nên hạn chế do nguy cơ gây mất nước, ảnh hưởng đến giấc ngủ và huyết áp.

Mời bạn đọc xem tiếp video: