Gan là một trong những cơ quan quan trọng nhất của cơ thể, giúp phân hủy chất béo, loại bỏ độc tố và các hóa chất độc hại khác khỏi máu, giúp chống lại nhiễm trùng. Gan có thể tự sửa chữa những tổn thương và thậm chí tái sinh… Nếu gan không khỏe mạnh sẽ ngừng thực hiện các nhiệm vụ này hoặc thực hiện không đúng cách dẫn đến tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan. Do đó, cần bảo vệ cho gan khỏe mạnh.
1. Những thực phẩm hại gan cần tránh
- Dầu ăn kém chất lượng có thể hại gan: Có thể bạn không biết rằng những bữa ăn nấu tại nhà đang làm tổn hại đến gan. Một số loại dầu ăn có chứa lượng axit béo omega-6 rất cao, có thể góp phần làm ảnh hưởng tới cho sức khỏe của gan.
Do đó, nên chọn các loại dầu tốt cho sức khỏe hơn như dầu mù tạt, dầu ô liu hoặc dầu dừa…
Một số loại dầu ăn có chứa lượng axit béo omega-6 rất cao, có thể góp phần làm ảnh hưởng tới cho sức khỏe của gan.
- Thực phẩm đóng hộp: Thực phẩm đóng hộp chứa nhiều hóa chất bảo quản, bisphenol A (BPA), muối giúp bảo quản thực phẩm. Tuy nhiên, tất cả những thứ này nếu tiêu thụ quá mức có thể góp phần gây ra các bệnh về gan.
Thực phẩm đóng hộp không tốt cho gan.
- Thực phẩm siêu chế biến: Thực phẩm siêu chế biến hầu như không chứa bất kỳ chất dinh dưỡng nào nhưng lại chứa rất nhiều chất béo, carbs và natri… có thể dẫn đến viêm gan, tích tụ mỡ và tổn thương gan.
Thực phẩm siêu chế biến có thể gây viêm gan.
- Đường: Tiêu thụ quá nhiều thực phẩm có đường có thể gây ra bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu hay còn gọi là NAFLD. Tiêu thụ đường cuối cùng sẽ dẫn đến chất béo và chất này có thể hình thành dọc theo niêm mạc của cơ quan gây viêm, béo phì và tổn thương gan.
- Thực phẩm đóng gói: Đây cũng là loại thực phẩm không có dinh dưỡng nhưng lại bổ sung thêm hàm lượng natri trong cơ thể, hàm lượng chất béo trong gan, có thể gây tổn thương gan, gây tăng cân và béo phì.
- Natri: Natri chủ yếu có trong muối và tiêu thụ quá mức sẽ dẫn đến huyết áp cao và giữ nước. Cả hai đều có thể tác động tiêu cực đến gan. Hơn nữa, nó cũng có thể gây xơ gan, một bệnh gan mạn tính do ăn quá nhiều muối.
Muối là thực phẩm hại gan.
- Carbs tinh chế: Chỉ số đường huyết của carbohydrate tinh chế rất cao. Nó thường có nhiều thực phẩm như bánh mì, mì ống, gạo và bánh bao. Tiêu thụ quá nhiều có thể dẫn đến lượng đường trong máu tăng đột biến, kháng insulin và bệnh gan nhiễm mỡ…
2. Cách bảo vệ gan khỏe mạnh
Nhiều người có thể mắc bệnh gan mà không hề biết vì thường không có triệu chứng cho đến giai đoạn cuối. Vì vậy, điều quan trọng là phải thực hiện các bước để giữ cho gan của bạn khỏe mạnh.
Bạn có thể ngăn ngừa bệnh gan bằng cách áp dụng lối sống lành mạnh hơn:
- Quản lý cân nặng khỏe mạnh: Ngay cả những người hơi thừa cân cũng có nguy cơ bị gan nhiễm mỡ, dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Giảm cân có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc giúp giảm mỡ gan.
Béo phì có thể gây ra bệnh gan cũng như các vấn đề sức khỏe khác như bệnh tim, đái tháo đường type 2, viêm khớp và một số bệnh ung thư. Một nghiên cứu do Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học Quốc gia (NCBI) cho thấy, 65% người béo phì có chỉ số BMI trên 30 mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), và con số đó tăng lên 85% ở những người có chỉ số BMI hơn 40.
Nếu bạn lo lắng về cân nặng của mình và có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, hãy nói chuyện với bác sĩ về các chiến lược tốt nhất để bạn giảm cân an toàn trước khi áp dụng chế độ ăn kiêng hoặc thói quen tập thể dục mới.
Giảm lượng calo, tránh đường, tăng lượng trái cây và rau quả và thay thế thực phẩm chế biến sẵn bằng nhiều loại thực phẩm tự nhiên hơn sẽ giúp bạn chăm sóc gan, cải thiện sức khỏe nói chung và giảm cân. Áp dụng chế độ ăn uống và tập thể dục lành mạnh cũng giúp gan kiểm soát mức cholesterol và chất béo trung tính trong máu.
- Hạn chế uống rượu: Gan xử lý rượu giống như bất kỳ hóa chất độc hại nào khác. Quá nhiều rượu có thể làm hỏng các tế bào và dẫn đến gan nhiễm mỡ, xơ hóa và xơ gan. Lạm dụng rượu bằng cách uống quá mức cũng có thể gây thương tích và tai nạn liên quan đến rượu, đồng thời làm trầm trọng thêm các bệnh khác, chẳng hạn như bệnh tim và các dạng sa sút trí tuệ.
Khuyến nghị về việc tiêu thụ rượu ở mỗi quốc gia là khác nhau và kích thước của một "đơn vị" rượu cũng khác nhau. Ví dụ, ở Hoa Kỳ, khuyến nghị gần đây nhất của Health.org là không uống quá hai ly mỗi ngày đối với nam và một ly đối với nữ, với một "đồ uống" tương đương với rượu vang 150ml (12% cồn), 350ml bia (5% cồn) hoặc 45ml rượu mạnh (40% cồn). Ở Anh, khuyến nghị mới nhất là không uống quá 14 ly tiêu chuẩn mỗi tuần cho cả phụ nữ và nam giới và có vài ngày không uống rượu mỗi tuần.
Uống quá nhiều rượu có thể làm tổn thương hoặc phá hủy các tế bào gan và gây sẹo gan. Nói chuyện với bác sĩ về lượng rượu phù hợp với bạn.
- Tăng cường tập thể dục: Tập thể dục tốt cho gan và cơ thể nói chung. Bạn không cần phải đến phòng tập thể dục và mặc quần áo đặc biệt để tập (mặc dù bạn có thể nếu muốn), nhưng vẫn có thể biến việc tập thể dục thành một phần thường xuyên trong cuộc sống, bằng cách đi bộ, đạp xe, làm vườn, khiêu vũ, bơi lội hoặc chơi thể thao…
Những thay đổi đơn giản mà bạn có thể thực hiện bao gồm đi cầu thang bộ thay vì thang máy hoặc thang cuốn, đỗ xe càng xa cửa trung tâm mua sắm càng tốt, bắt xe buýt và xuống sớm vài điểm dừng rồi đi bộ hết quãng đường còn lại hoặc đi bộ sau bữa tối thay vì ngồi xem TV…
- Theo dõi dùng thuốc: Một số loại thuốc có thể gây ra vấn đề cho gan, đặc biệt nếu bạn dùng quá nhiều. Các loại thuốc không kê đơn có thể gây hại cho gan nếu sử dụng quá mức hoặc trong thời gian dài bao gồm acetaminophen (trong tylenol và là một thành phần trong một số loại thuốc giảm đau theo toa và thuốc cảm cúm), aspirin, ibuprofen và naproxen. Ngay cả liều lượng lớn vitamin cũng có thể gây ra hại gan. Nhiều loại thuốc kê đơn cũng có thể gây hại cho gan, bao gồm tất cả các statin, niacin, axit valproic, halothane, isoniazid, phenytoin và azathioprine cùng những loại khác...
Bạn không thể tránh dùng thuốc nếu có vấn đề về sức khỏe, nhưng bạn có thể tự giúp mình bằng cách chỉ dùng những loại thuốc thực sự cần và tránh kết hợp thuốc với uống rượu, vì điều này có thể làm tăng tổn thương gan.
- Tránh viêm gan: Viêm gan A, B và C đều là những bệnh nghiêm trọng có thể gây tổn thương gan. Virus viêm gan A có thể lây truyền qua việc uống, nước bẩn hoặc nước bị nhiễm bệnh, trong khi viêm gan B và C lây truyền qua chất dịch cơ thể. Hiện có vaccine cho loại A và B, nhưng chưa có vaccine cho bệnh viêm gan C.
Để tránh những căn bệnh này và bảo vệ gan, hãy đảm bảo nước uống và thực phẩm của bạn sạch sẽ, tránh dùng chung kim tiêm, bàn chải đánh răng và các vật dụng cá nhân khác với người khác và luôn thực hành tình dục an toàn.
Viêm gan siêu vi có thể tồn tại trong nhiều năm mà không gây ra triệu chứng, vì vậy nếu bạn nghĩ mình có thể mắc bệnh, hãy hỏi bác sĩ xem bạn có nên xét nghiệm máu hay không.
- Sử dụng các sản phẩm không độc hại và thực phẩm hữu cơ: Gan là vũ khí chính của cơ thể trong cuộc chiến chống lại chất độc trong môi trường và thực phẩm, và bạn có thể giúp gan bằng cách giảm tải các chất độc này.
Nhà cửa, trường học và nơi làm việc có thể trở thành môi trường độc hại nếu sử dụng các sản phẩm làm sạch không tự nhiên, thuốc trừ sâu và các sản phẩm xịt khác. Các chất độc như dư lượng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ cũng có thể xâm nhập vào cơ thể chúng ta qua những thực phẩm vô cơ và thực phẩm không được rửa sạch đúng cách. Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy glyphosate, được sử dụng rộng rãi trên cây lương thực và được cho là an toàn quanh nhà... nhưng lại có thể gây tổn thương gan.
Sử dụng các lựa chọn thay thế tự nhiên bất cứ khi nào có thể để giúp ích cho gan của bạn. Các sản phẩm làm sạch tốt không độc hại bao gồm natri bicarbonate (muối nở) và giấm trắng thông thường. Rửa trái cây và rau quả cẩn thận và chọn chất hữu cơ nếu có thể.
- Quản lý tốt các tình trạng mạn tính: Các tình trạng như đái tháo đường, tăng huyết áp và cholesterol cao… là những yếu tố nguy cơ chính gây ra bệnh gan nhiễm mỡ. Kiểm soát chúng hợp lý bằng chế độ ăn uống có thể giúp hạn chế và ngăn ngừa tổn thương gan.
- Không hút thuốc: Hút thuốc có liên quan đến ung thư gan và cũng có thể làm tăng tác dụng độc hại của một số loại thuốc đối với gan.
Mời độc giả xem thêm video:
Những loại rau nào thải độc, giúp gan khỏe mạnh? | SKĐS
