Việc chẩn đoán sớm, điều trị hợp lý và kịp thời sẽ giúp cải thiện cuộc sống cũng như giảm thiểu được các biến chứng nguy hiểm cho người bệnh.
Biểu hiện của bệnh
Bệnh nhân thấy ợ chua và nóng rát ở vùng thượng vị, lan ngược lên phía sau xương ức có khi lên tận cổ họng. Ợ nóng thường tăng lên sau khi ăn, khi nằm xuống hoặc ưỡn người về phía trước. Khoảng gần một nửa bệnh nhân có cảm giác nuốt khó, đó là cảm giác thức ăn hay nước uống dừng lại phía sau xương ức ngay sau khi nuốt. Ngoài ra có thể gặp các triệu chứng không điển hình hoặc do biến chứng như nuốt đau, nôn, ợ hơi; khàn tiếng, đau họng, ho; tăng tiết nước bọt; hen phế quản...
Các triệu chứng của bệnh có thể rầm rộ, nhưng không phải đều có tổn thương thực quản nặng. Nhưng có trường hợp bệnh diễn biến âm thầm cho tới khi xuất hiện các biến chứng nguy hiểm như loét, chảy máu, hẹp hay ung thư rồi thì các triệu chứng mới xuất hiện.
Dùng thuốc nào?
Bệnh trào ngược dạ dày - thực quản hoàn toàn có thể điều trị khỏi hẳn, nếu được chẩn đoán và điều trị đúng. Nhưng do phải uống các loại thuốc kết hợp, do đó bệnh nhân cần kiên trì tuân thủ phác đồ điều trị và có chế độ ăn phù hợp.
Thuốc điều hòa vận động: Metoclopramid: Thuốc này có tác dụng trung ương vào vùng lẩy cò và có tác dụng lên các lớp cơ ống tiêu hóa. Nó làm gia tăng vận động, thúc đẩy mở môn vị, làm vơi dạ dày từ đó làm giảm trào ngược dạ dày - thực quản. Thuốc được dùng trước các bữa ăn. Có thể dùng đường hậu môn bằng các viên đạn. Tác dụng phụ: gây buồn ngủ và tăng trương lực ngoại tháp.
Domperidon: Thuốc có tác dụng làm tăng áp lực cơ vòng đoạn dưới thực quản do đó làm tăng sự vơi dạ dày dẫn đến làm giảm trào ngược. Thuốc uống trước khi ăn. Đối với trẻ em nên dùng loại nhũ dịch cho dễ uống. Thuốc chống chỉ định với chảy máu dạ dày ruột, tắc ruột, do nguy cơ tác dụng phụ gây thủng ở ống tiêu hóa.
Sulpirid: Có tác dụng làm gia tăng trương lực đoạn dưới cơ vòng thực quản và làm giảm trào ngược. Thuốc này cũng đồng thời có tác dụng vào hệ thần kinh trung ương như các thuốc ngủ do đó có tác dụng phụ là buồn ngủ, gây hội chứng ngoại tháp, chảy sữa, bất lực...
Trào ngược dạ dày tuy diễn biến âm thầm nhưng có thể gây những biến chứng nặng nề cho người bệnh.
Metopimazin: Đây là thuốc chống nôn kháng tiết dopamin có tác dụng chọn lọc trên khu vực lẩy cò hóa học của não thất IV. Thuốc có tác dụng làm thay đổi vận động ống tiêu hóa. Hiện có nhiều dạng bào chế, tùy từng thể trạng và bệnh của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định cho dùng đường uống hoặc tiêm hay đặt hậu môn. Thuốc cũng được chỉ định dùng trước khi ăn.
Thuốc làm giảm tác động có hại của trào ngược: Các thuốc tạo màng ngăn như alginat: Acid alginic khi tiếp xúc với HCl sẽ tạo thành một lớp bọt nổi lên trên dịch vị. Trong trường hợp trào ngược nhờ lớp gel này sẽ bảo vệ cho niêm mạc thực quản khỏi bị tác động của acid dạ dày. Thuốc được sử dụng sau mỗi bữa ăn và trước lúc đi ngủ. Ngoài ra còn có thuốc dimeticol, cũng là một chất có tác dụng bảo vệ niêm mạc tương tự như thuốc trên.
Thuốc có tác dụng bảo vệ niêm mạc: Thuốc sucralfat gắn với protein tạo hàng rào bảo vệ niêm mạc dạ dày - thực quản chống lại các tác nhân gây hại từ dạ dày. Thường chỉ định sucralfat trong các trường hợp bệnh trào ngược vừa đến nặng. Thuốc được uống trước bữa ăn và trước lúc đi ngủ. Cần lưu ý là nếu phải dùng phối hợp thuốc thì cần tránh dùng thuốc antacid hoặc kháng histamin H2 ít nhất 30 phút trước hoặc sau khi uống sucralfat.
Ngoài ra còn sử dụng các thuốc kháng acid (maalox, phosphalugel..), thuốc kháng thụ thể H2 (như cimetidin, ranitidin, nizatidin, famotidin) hoặc thuốc ức chế bơm proton (như omeprazol, lansoprazol, pantoprazol, rabeprazol, esomeprazol) tùy theo tình trạng lâm sàng của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định.
Hiện nay, việc điều trị với thuốc ức chế bơm proton đạt thành công nhất, trong đó có khoảng nửa số bệnh nhân có thể duy trì sự thành công chỉ cần điều trị bằng thuốc ức chế bơm proton cách ngày hoặc dùng một loại kháng thụ thể H2.
Sai lầm hay mắc phải của người bệnh là tự ý mua thuốc về dùng, không theo chỉ định của bác sĩ. Cần phải hiểu rằng với mỗi người bệnh có tình trạng bệnh lý cụ thể khác nhau, người bệnh cần được thầy thuốc chuyên khoa khám và chỉ định điều trị thích hợp thì bệnh mới mau lành và hạn chế được các biến chứng nguy hiểm của bệnh và do dùng thuốc.
Cách phòng bệnh
Bên cạnh việc dùng thuốc thì việc duy trì chế độ ăn uống sinh hoạt hợp lý sẽ góp phần quan trọng trong việc điều trị bệnh lý trào ngược dạ dày - thực quản. Mỗi bữa không nên ăn quá nhiều, nên ăn làm nhiều bữa, 4 - 5 bữa mỗi ngày, mỗi bữa ăn ít một; không nên ăn chất lỏng, nên ăn đặc, khô; sau khi ăn không nên nằm nhiều, ngồi ở tư thế cúi ra phía trước... Nên nằm ngủ ở tư thế đầu dốc cao. Bỏ hẳn một số thức ăn làm giảm trương lực cơ vòng: socola, thuốc lá, cà phê, mỡ, nước khoáng có hơi. Nên ăn chậm, nhai kỹ, tránh nuốt hơi vào dạ dày; không được dùng một số thuốc làm giảm trương lực cơ vòng dưới thực quảnnhư estrogen, progesteron, anticholinergic, barbituric, ức chế calci, diazepam, theophylin...
