Hầu hết người mắc hội chứng ngủ rũ thường khó khăn để tỉnh táo trong thời gian dài. Người bệnh thường buồn ngủ vào ban ngày. Cơn buồn ngủ không được kiểm soát, có thể xảy ra trong bất kỳ thời điểm nào. Người bệnh có thể đột nhiên buồn ngủ trong khi đang làm việc, lái xe, nói chuyện... Tình huống này gây ra phiền phức, làm khó khăn trong việc tập trung và ảnh hưởng đến chất lượng công việc, đặc biệt là rất nguy hiểm khi người bệnh đang tham gia giao thông.
1. Các thuốc có thể dùng điều trị hội chứng ngủ rũ
Hội chứng ngủ rũ là một tình trạng mạn tính và chưa rõ nguyên nhân, do đó chưa có biện pháp cụ thể để điều trị dứt điểm. Nếu bệnh nhân bị nhẹ, có thể không cần điều trị, chỉ cần thay đổi lối sống, điều chỉnh giấc ngủ vào ban đêm và ngủ trưa.
Người mắc hội chứng ngủ rũ thường buồn ngủ vào ban ngày quá nhiều.
Tùy từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định cho bệnh nhân sử dụng thuốc:
1.1 Thuốc kích thích thần kinh
Những loại thuốc này kích thích hệ thần kinh trung ương, giúp người bệnh tỉnh táo trong ngày, thường được uống dưới dạng viên nén vào mỗi buổi sáng.
- Modafinil: Thường được chỉ định để giảm tình trạng buồn ngủ do một số chứng rối loạn giấc ngủ gây ra, trong đó có chứng ngủ rũ. Modafinil có liên quan đến nhịp tim không đều (loạn nhịp tim) và tăng huyết áp, vì vậy cần theo dõi thường xuyên trong quá trình điều trị để kiểm tra những vấn đề này.
- Solriamfetol: Là một loại thuốc kê đơn được sử dụng để cải thiện sự tỉnh táo ở người lớn bị buồn ngủ ban ngày quá mức do chứng ngủ rũ hoặc ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA). Trong các thử nghiệm lâm sàng, solriamfetol được dung nạp tốt và làm giảm đáng kể các triệu chứng buồn ngủ quá mức ở người lớn mắc chứng ngủ rũ.
Các tác dụng bất lợi thường gặp nhất là mất ngủ, nhức đầu, buồn nôn, giảm cảm giác thèm ăn và tiêu chảy; cần điều chỉnh liều cho bệnh nhân suy thận và không nên sử dụng solriamfetol ở bệnh nhân mắc bệnh thận giai đoạn cuối.
- Pitolisant: Thuốc được chỉ định để điều trị chứng tê liệt nhất thời ở những bệnh nhân mắc chứng ngủ rũ, được dùng mỗi ngày một lần khi thức dậy. Các tác dụng bất lợi bao gồm nhức đầu, khó chịu, lo lắng và buồn nôn.
- Methylphenidate: Có hiệu quả kích thích sự tỉnh táo, điều trị chứng ngủ rũ, rối loạn tăng động giảm chú ý, bệnh tâm thần, trầm cảm. Tác dụng không mong muốn của thuốc như tim đập nhanh, căng thẳng, nhồi máu cơ tim, thay đổi cảm giác thèm ăn và thay đổi tâm trạng...
Cơn buồn ngủ không được kiểm soát, có thể xảy ra trong bất kỳ thời điểm nào trong ngày.
1.2 Thuốc ức chế thần kinh
Natri oxybate là một loại thuốc có thể cải thiện tình trạng mất kiểm soát cơ đột ngột và giúp người bệnh ngủ ngon vào ban đêm, đồng thời làm giảm tình trạng buồn ngủ vào ban ngày. Tác dụng phụ bao gồm nhức đầu, buồn nôn, chóng mặt, viêm mũi họng, buồn ngủ, nôn, tiểu không tự chủ và đôi khi mộng du.
1.3 Thuốc chống trầm cảm
Thuốc chống trầm cảm đôi khi được dùng để điều trị các triệu chứng như mất kiểm soát cơ đột ngột, ảo giác và tê liệt khi ngủ trong hội chứng ngủ rũ. Nhiều loại thuốc chống trầm cảm khác nhau đã được sử dụng để điều trị cho những người mắc chứng ngủ rũ, bao gồm:
- Chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) như fluoxetine, paroxetine
- Chất ức chế tái hấp thu serotonin-noradrenaline (SNRI) như venlafaxine
- huốc chống trầm cảm ba vòng (TCA), chẳng hạn như imipramine và clomipramine
Các tác dụng phụ có thể gặp phải sẽ tùy thuộc vào loại thuốc cụ thể, nhưng tác dụng chung của thuốc chống trầm cảm có thể bao gồm: Bồn chồn, lo lắng, run rẩy; khô miệng, chóng mặt, táo bón, buồn ngủ, rối loạn chức năng tình dục…
2. Lưu ý khi sử dụng thuốc
- Khi dùng thuốc người bệnh cần tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ về liều lượng, số lần dùng trong ngày và thời điểm dùng thuốc; không được uống rượu khi dùng thuốc.
- Một số thuốc có thể bị ảnh hưởng bởi thực phẩm, do đó, cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, uống thuốc đúng thời điểm để tránh các tương tác bất lợi.
- Hầu hết các tác dụng phụ có thể xảy ra sẽ cải thiện trong vòng vài tuần. Tuy nhiên, cần cho bác sĩ biết nếu có bất kỳ tác dụng phụ nào đặc biệt khó chịu hoặc dai dẳng.
- Không nên ngừng dùng thuốc đột ngột (đặc biệt là thuốc chống trầm cảm), vì có thể gặp phải những tác dụng phụ khó chịu khi cai thuốc.
- Thuốc có thể gây buồn ngủ, nên tránh các hoạt động đòi hỏi sự tỉnh táo về mặt tinh thần, chẳng hạn như lái xe hoặc vận hành máy móc hạng nặng, cho đến ít nhất 6 giờ sau khi dùng thuốc.
3. Biện pháp quản lý hội chứng ngủ rũ
Chế độ sinh hoạt rất quan trọng trong việc quản lý các triệu chứng của chứng ngủ rũ, theo đó, người bệnh nên thường xuyên thực hiện lịch trình:
- Đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày, bao gồm cả ngày nghỉ cuối tuần. Việc làm này sẽ tạo ra thói quen cho nhịp sinh học, giúp cơ thể hoạt động như một bộ máy được lập trình.
- Không sử dụng các chất kích thích như nicotin, cafein, rượu, bia... Sử dụng các chất này, đặc biệt là vào buổi chiều/tối có thể làm trầm trọng thêm các dấu hiệu và triệu chứng của hội chứng ngủ rũ vào ban ngày.
- Không sử dụng điện thoại, laptop, xem tivi quá lâu trước khi đi ngủ.
- Thường xuyên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày: Tập thể dục sẽ giúp tỉnh táo vào ban ngày và ngủ tốt hơn vào ban đêm.
Mời độc giả xem thêm video:
Bạn có biết các huyệt giúp ngủ ngon? | SKĐS
