Viêm họng gây ra cơn đau, ngứa, rát... và người bệnh thường gặp khó khăn khi nuốt hay nói chuyện.
Nguyên nhân
Có 2 nguyên nhân chính gây ra viêm họng là do nhiễm virút hay vi khuẩn.
Nhiễm virút: nguyên nhân chủ yếu gây ra viêm họng (chiếm 40 - 80%), sau khi bị mắc các bệnh do virút gây ra như: cảm, cúm, sởi…
Nhiễm vi khuẩn: nguyên nhân ít gặp hơn (chiếm 5 - 10%), do vi khuẩn streptococcus (liên cầu khuẩn) gây ra. Liên cầu khuẩn gây ra viêm họng với các bệnh lý viêm nhiễm đường hô hấp trên (viêm thanh quản, viêm amiđan…).
Ngoài ra, viêm họng còn có thể do các nguyên nhân khác gây ra như: dị ứng (với phấn hoa, lông súc vật…), kích ứng với khói thuốc lá, thay đổi thời tiết, môi trường sống bị ô nhiễm, nói chuyện hay la hét nhiều, biến chứng của bệnh lý trào ngược dạ dày - thực quản…
Các yếu tố nguy cơ
Tuổi tác: trẻ em và lứa tuổi thanh thiếu niên (từ 5 - 15 tuổi) thường hay bị viêm họng do nhiễm khuẩn.
Dị ứng: người có cơ địa dị ứng với bụi, phấn hoa, nấm mốc… cũng dễ bị viêm họng.
Môi trường sống: người sống trong môi trường bị ô nhiễm hay nhiều khói thuốc lá cũng rất dễ bị viêm họng.
Bệnh lý: các bệnh lý viêm xoang, trào ngược dạ dày - thực quản… cũng dễ gây ra viêm họng.
Hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu: tạo điều kiện thuận lợi cho sự tấn công của virút, vi khuẩn gây ra viêm họng.
Triệu chứng
Ngoài các triệu chứng chung như đau, ngứa, rát ở vùng họng, gặp viêm họng hạt khó khăn khi nuốt hay nói chuyện… còn có các triệu chứng khác tùy theo nguyên nhân gây ra:
- Do nhiễm khuẩn có thêm các triệu chứng sốt, nhức đầu, nổi hạch ở cổ... Trong một số trường hợp, các triệu chứng của viêm họng do nhiễm khuẩn thường hay tái phát.
- Do virút có thêm các triệu chứng sổ mũi, hắt hơi, ho, đau nhức toàn thân (tương tự như triệu chứng của cảm, cúm)… Các triệu chứng của viêm họng do virút thường tự mất đi sau một thời gian ngắn mà không cần điều trị.
Biến chứng
Viêm họng do nhiễm khuẩn nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng nhiễm trùng tai, viêm xoang, viêm amiđan… và đặc biệt nguy hiểm như: sốt thấp khớp (ảnh hưởng đến khớp và van tim), viêm cầu thận.
Các thuốc điều trị viêm họng
Nhóm thuốc giảm đau, hạ sốt (paracetamol, aspirin) thường được sử dụng để làm giảm các triệu chứng do viêm họng gây ra như: sốt, đau họng, khó nuốt.
Nhóm thuốc kháng viêm NSAID (ibuprofene, diclophenac…) thường được sử dụng để làm giảm các triệu chứng viêm (sưng, nóng, đỏ, đau) do viêm họng gây ra.
Nhóm thuốc kháng viêm corticosteroid (prednisolon, dexamthason, betamethason…): thường được sử dụng trong điều trị viêm họng ở tình trạng nặng.
Dung dịch súc miệng: trong thành phần thường có chứa các chất kháng khuẩn, kháng viêm và chất gây tê cục bộ.
Giúp giảm đau và loại bỏ vi khuẩn ra khỏi miệng.
Thuốc viên ngậm trị đau họng: có tác dụng giảm đau và trị nhiễm khuẩn miệng, họng, trong thành phần thường có chứa kháng sinh, kháng khuẩn, kháng viêm và chất gây tê cục bộ.
Nhóm thuốc kháng sinh: thuốc được sử dụng chủ yếu trong điều trị viêm họng nhiễm khuẩn, giúp ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn và ngăn ngừa các biến chứng. Các thuốc kháng sinh có thể sử dụng ở dạng thuốc viên hay thuốc chích. Sau đây là một số nhóm thuốc kháng sinh thường được sử dụng:
Nhóm thuốc beta-lactamin: amoxicillin kết hợp với axít clavulanic, cephalexin, ceftriaxone…
Nhóm thuốc macrolid: clarithromycin, erythromycin, azithromycin…
Đối với viêm họng do virút, thuốc kháng sinh không có tác dụng điều trị.
Cần lưu ý:
Không nên sử dụng thuốc aspirin cho trẻ em vì gây ra hội chứng Reye (một dạng bệnh lý não - gan) rất nguy hiểm!
Không được sử dụng thuốc giảm đau aspirin, nhóm thuốc kháng viêm non-steroid và nhóm thuốc corticosteroid cho người có tiền sử viêm loét dạ dày - tá tràng.
Khi sử dụng các thuốc kháng sinh, người bệnh cần tuân theo đúng thời gian của phác đồ điều trị, tránh tự ý ngừng thuốc vì sẽ gây ra nguy cơ đề kháng kháng sinh.
Việc sử dụng các thuốc trên có thể gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm, người bệnh cần tuân theo đúng chỉ định điều trị của thầy thuốc, tránh tự ý sử dụng.
Bên cạnh việc dùng thuốc, cần áp dụng các biện pháp sau đây để giúp tăng cường hiệu quả điểu trị:
Nghỉ ngơi, giữ ấm người để giúp cho họng được thư giãn và cơ thể phục hồi sức đề kháng.
Uống nhiều nước để tránh khô họng và ngăn ngừa tình trạng mất nước của cơ thể.
Súc miệng bằng nước muối để vệ sinh miệng- họng, ngăn chặn sự xâm nhập của vi khuẩn.
Tránh các tác nhân kích thích gây viêm họng như bia, rượu, thuốc lá…
Đối với viêm họng, việc phòng ngừa bệnh là hết sức quan trọng:
Tránh tiếp xúc gần gũi với người đang mắc bệnh viêm họng.
Không dùng chung thức ăn, nước uống với người đang mắc bệnh.
Nên rửa tay thường xuyên khi cầm nắm đồ vật nghi ngờ bị nhiễm khuẩn hay nhiễm virút.
DS. MAI XUÂN DŨNG
