Hướng đến thay đổi nhận thức về chuyển đổi giới tính
Tại Phiên họp thứ 22 ngày 10/4, UBTVQH đã cho ý kiến về dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023. Tại Phiên họp này, ĐBQH Nguyễn Anh Trí (Đoàn ĐBQH TP. Hà Nội) đã trình bày tóm tắt Tờ trình xây dựng Luật Bản dạng giới.
Theo ĐBQH Nguyễn Anh Trí, việc xây dựng luật là cần thiết nhằm khẳng định, quyền tự xác lập bản dạng giới, chuyển đối giới tính là một quyền nhân thân cơ bản của công dân; khẳng định sự tôn trọng quyền tự xác lập bản dạng giới của một công dân; đảm bảo cho họ được sống bình đẳng trong xã hội như mọi công dân với các dạng giới truyền thống thông thường khác; hoàn thiện hơn nữa pháp luật về quyền con người của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã được Hiến định, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và tình hình mới.
Toàn cảnh Phiên họp thứ 22 của UBTVQH.
Đại biểu Đoàn TP. Hà Nội nhấn mạnh, việc xây dựng luật hướng đến việc thay đổi nhận thức của cộng đồng, xã hội về chuyển đổi giới tính không phải là bệnh lý hay rối loạn tâm thần, lệch lạc về hành vi, nhận thức và lối sống…; phải được tôn trọng bằng pháp luật như một phạm trù về nhân quyền trong xã hội văn minh; khuyến khích người chuyển giới có thái độ và hành vi tích cực, hòa đồng với xã hội. Đồng thời, dự án luật cũng thể hiện giá trị nhân bản, nhân văn và nhân đạo của Nhà nước; bảo vệ cộng đồng yếu thế và không để ai bị bỏ lại phía sau.
Về phạm vi điều chỉnh luật, ĐBQH Nguyễn Anh Trí cho rằng, mặc dù có rất nhiều dạng giới khác nhau, tuy nhiên, để phù hợp với văn hóa, xã hội, phong tục, tập quán của Việt Nam và hệ thống pháp luật hiện hành, phạm vi điều chỉnh của luật chỉ tập trung vào 2 dạng giới nam và nữ.
ĐBQH Nguyễn Anh Trí trình bày tóm tắt Tờ trình xây dựng Luật Bản dạng giới.
Theo đó, luật quy định về quyền và nghĩa vụ của người chuyển đổi giới tính từ nữ sang nam hoặc từ nam sang nữ; cơ quan có thẩm quyền, thực hiện xác nhận giới tính của người chuyển đổi giới tính; điều kiện, hồ sơ, thủ tục đối với người có nguyện vọng chuyển đổi giới tính; điều kiện, hồ sơ, thủ tục đối với tổ chức, cá nhân thực hiện can thiệp y học.
Dự án luật dự kiến được xây dựng nhằm cụ thể hóa các chính sách như: Khẳng định công dân có quyền chuyển đổi giới tính; quyền được công nhận giới tính mới khác giới tính khi sinh theo yêu cầu của công dân; quyền được lựa chọn hình thức can thiệp y học để chuyển đổi giới tính của công dân…
Đánh giá cao sự tâm huyết, trách nhiệm với cộng đồng
Tổng Thư ký, Chủ nhiệm VPQH Bùi Văn Cường đánh giá cao sự tâm huyết, trách nhiệm với cộng đồng của ĐBQH Nguyễn Anh Trí khi xây dựng Luật Bản dạng giới. Đồng thời ông Bùi Văn Cường bày tỏ sự ủng hộ đối với các ĐBQH sáng kiến lập pháp, chia sẻ với cơ quan nhà nước trong công tác lập pháp.
Về phạm vi điều chỉnh dự án Luật Bản dạng giới, ông Bùi Văn Cường cho rằng, đã thể hiện tương đối rõ, đại biểu cũng làm rõ được tính cấp thiết, sự cần thiết ban hành luật nhằm bảo đảm quyền chuyển đổi giới tính của cá nhân.
Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường phát biểu.
Tổng Thư ký Quốc hội cũng cho rằng, vấn đề chuyển đổi giới tính hiện nay cũng tương đối cởi mở. Nếu chúng ta không xây dựng hành lang pháp lý cho vấn đề này sẽ gặp cả vấn đề về thể chế lẫn thực tiễn và hội nhập quốc tế.
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thúy Anh cho biết, Ủy ban Pháp luật và Ủy ban Xã hội của Quốc hội đều đánh giá cao tâm huyết của ĐBQH Nguyễn Anh trí về việc trình dự án luật này. Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội cho rằng, hồ sơ đề xuất xây dựng dự án luật chưa đáp ứng yêu cầu theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội Nguyễn Thuý Anh đề nghị, nên phân công Ủy ban Pháp luật là cơ quan thẩm tra dự án Luật Bản dạng giới nếu được đưa vào chương trình. Để đảm bảo khách quan, Ủy ban Xã hội và Ủy ban Văn hoá cùng các Ủy ban khác tham gia thẩm tra đề xuất dự án luật này về những nội dung thuộc lĩnh vực mình phụ trách.
Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long phát biểu.
Phát biểu ý kiến về dự án Luật Bản dạng giới, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho rằng, các biểu hiện về giới không thể hiện ra bên ngoài, rất khó lượng hóa để điều chỉnh pháp luật. Nếu chuyển đổi giới tính cần có can thiệp y học nhưng vấn đề không đơn thuần chỉ thay đổi hộ tịch mà cần thay đổi một loạt các nhóm vấn đề khác nhau thuộc hệ thống pháp luật, như cần sửa đổi Luật Nghĩa vụ quân sự, Luật Việc làm, chế độ chính sách tiền lương, nguồn lực đầu tư cho xã hội để chuyển đổi các công trình công cộng…
Bộ trưởng Bộ Tư pháp cho biết, Chính phủ giao Bộ Y tế phối hợp với ĐBQH Nguyễn Anh Trí xác định phạm vi điều chỉnh vì hiện Chính phủ chuẩn bị trình dự án Luật Chuyển đổi giới tính.
Phát biểu về dự án luật này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ bày tỏ ủng hộ và trân trọng nỗ lực của ĐBQH Nguyễn Anh Trí. Đồng thời, Chủ tịch Quốc hội đề nghị Ủy ban Pháp luật, ĐBQH Nguyễn Anh Trí cần nghiên cứu thêm để đảm bảo đầy đủ.
