Rối loạn tình dục nữ (Female Sexual Dysfunction – FSD) là một trong những vấn đề sức khỏe phụ nữ ít được quan tâm đúng mức. Giảm ham muốn, khó đạt khoái cảm, đau rát khi quan hệ hay không cảm thấy thỏa mãn là những triệu chứng phổ biến nhưng nhiều người vẫn ngại ngần chia sẻ. Theo các chuyên gia, FSD không chỉ là vấn đề sinh lý mà còn ảnh hưởng lớn đến tâm lý, hạnh phúc gia đình và chất lượng cuộc sống.
Tỷ lệ mắc rối loạn tình dục nữ đáng báo động
Tỷ lệ phụ nữ mắc FSD dao động từ 25–63%, tùy từng khu vực. Riêng ở châu Á, con số này vào khoảng 30%. Tại Việt Nam, một khảo sát ở TP.HCM với phụ nữ tuổi sinh sản từng nhiễm COVID‑19 cho thấy tỷ lệ FSD lên tới 57,6%. Trong đó:
- Giảm ham muốn: 92,2%
- Giảm hưng phấn: 82,7%
- Khô âm đạo, khó tiết dịch: 69,3%
- Khó hoặc không đạt cực khoái: 73,6%
- Không cảm thấy thỏa mãn: 81,9%
- Đau khi quan hệ: 63,6%
Khảo sát tại TP.HCM cho thấy hơn 57% phụ nữ từng nhiễm COVID‑19 mắc rối loạn tình dục. Hình minh họa.
Một nghiên cứu khác tại Bệnh viện Từ Dũ (2023) với nhóm nữ hộ sinh và điều dưỡng ghi nhận 12% mắc FSD, trong đó giảm ham muốn chiếm 42%. Những số liệu này cho thấy rối loạn tình dục ở nữ giới đang phổ biến hơn nhiều người tưởng.
Các dạng rối loạn tình dục nữ thường gặp
Rối loạn tình dục nữ bao gồm nhiều vấn đề khác nhau, phổ biến nhất là:
- Giảm ham muốn tình dục (HSDD): phụ nữ không hoặc ít cảm thấy ham muốn, tưởng tượng hay chủ động trong quan hệ.
- Rối loạn hưng phấn: khó đạt trạng thái kích thích, âm đạo khô rát, gây đau khi quan hệ.
- Rối loạn cực khoái: không thể đạt cực khoái hoặc ít hơn mong muốn. Nghiên cứu quốc tế ghi nhận khoảng 7–10% phụ nữ trong cộng đồng gặp tình trạng này.
- Đau khi quan hệ (dyspareunia, vaginismus): âm đạo co thắt hoặc đau rát, ảnh hưởng đến 1–7% phụ nữ, tỷ lệ cao hơn trong nhóm tìm đến khám rối loạn tình dục.
Những vấn đề này có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc đồng thời, kéo dài ít nhất 6 tháng và gây ra sự khó chịu, ảnh hưởng đến đời sống tình dục và tâm lý.
Nguyên nhân từ nhiều yếu tố
Theo các bác sĩ sản phụ khoa, FSD thường do sự kết hợp của nhiều yếu tố:
Tâm lý và cảm xúc: stress kéo dài, trầm cảm, tự ti về cơ thể, áp lực công việc hoặc mâu thuẫn trong mối quan hệ là nguyên nhân phổ biến. Nghiên cứu tại Bệnh viện Từ Dũ cho thấy burnout (kiệt sức nghề nghiệp) liên quan mạnh đến FSD.
Sức khỏe thể chất: các bệnh mạn tính như tiểu đường, rối loạn nội tiết, bệnh lý phụ khoa (viêm nhiễm, u xơ, lạc nội mạc tử cung) đều ảnh hưởng.
Hậu COVID‑19: khảo sát tại TP.HCM cho thấy phụ nữ từng nhiễm SARS‑CoV‑2 có nguy cơ mắc FSD cao hơn, đặc biệt nhóm 41–49 tuổi.
Thuốc và yếu tố nội tiết: sử dụng thuốc chống trầm cảm, thuốc tránh thai hoặc suy giảm estrogen ở giai đoạn tiền mãn kinh cũng là tác nhân.
Vì sao cần quan tâm đến rối loạn tình dục nữ?
Nhiều phụ nữ vẫn xem nhẹ vấn đề này vì cho rằng "không quan trọng" hoặc "tự hết theo thời gian". Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo FSD có thể kéo theo nhiều hệ lụy:
- Ảnh hưởng đến hạnh phúc gia đình: sự chênh lệch nhu cầu tình dục có thể gây mâu thuẫn, giảm sự gắn kết giữa vợ và chồng.
- Tác động tâm lý: tự ti, lo lắng, mất tự tin với bạn đời, tăng nguy cơ trầm cảm.
- Giảm chất lượng cuộc sống: cảm giác đau rát hoặc không thỏa mãn khiến người phụ nữ ngại quan hệ, dần tránh né tình dục.
Bác sĩ tư vấn tâm lý giúp phụ nữ cải thiện ham muốn và hạnh phúc lứa đôi. Hình minh họa.
Giải pháp điều trị và hỗ trợ
Điều trị FSD đòi hỏi sự kết hợp nhiều phương pháp:
1. Tư vấn và liệu pháp tâm lý
Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) và mindfulness (chánh niệm) được chứng minh hiệu quả trong cải thiện ham muốn và hưng phấn tình dục.
Khuyến khích người bạn đời cùng tham gia trị liệu để tăng sự thấu hiểu và hỗ trợ.
2. Điều trị y khoa
Với trường hợp HSDD nặng, bác sĩ có thể cân nhắc thuốc đặc hiệu như Flibanserin (Addyi) – thuốc được FDA Hoa Kỳ phê duyệt cho phụ nữ tiền mãn kinh. Tuy nhiên, hiệu quả chỉ ở mức trung bình và cần theo dõi tác dụng phụ.
Điều trị các bệnh lý nền (viêm nhiễm phụ khoa, nội tiết) song song là yếu tố quan trọng.
3. Thay đổi lối sống
- Giảm stress, ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn, duy trì cân nặng hợp lý.
- Hạn chế rượu bia, thuốc lá, tăng cường dinh dưỡng lành mạnh để cải thiện sức khỏe tổng thể.
- Chủ động để bảo vệ sức khỏe tình dục
Các chuyên gia khuyến nghị phụ nữ nên chủ động trao đổi với bác sĩ sản phụ khoa hoặc chuyên gia tâm lý khi gặp vấn đề về ham muốn, đau khi quan hệ hoặc không đạt cực khoái. Việc phát hiện và can thiệp sớm sẽ giúp giảm căng thẳng, tránh để bệnh lý tiến triển nặng.
Ngoài ra, cần khuyến khích bạn đời đồng hành, chia sẻ để việc điều trị đạt hiệu quả cao hơn. Chất lượng đời sống tình dục không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần mà còn là yếu tố quan trọng giữ gìn hạnh phúc gia đình.
Rối loạn tình dục nữ là một vấn đề phổ biến nhưng chưa được quan tâm đúng mức. Tỷ lệ mắc cao, đặc biệt ở phụ nữ sau COVID‑19 và nhóm tuổi trung niên, đòi hỏi cần tăng cường sàng lọc và hỗ trợ. Điều trị FSD cần tiếp cận toàn diện, kết hợp tâm lý, y khoa và lối sống.
