Corona là một chủng virus lớn có thể gây ra nhiều bệnh nhiễm trùng khác nhau và nay biến đổi chủng mới là siêu vi COVID-19 gây viêm hô hấp cấp. Hiện nay, siêu vi Covid-19 còn được gọi là SARS-CoV-2 vì biến chủng từ SARS-CoV gây đại dịch toàn cầu.
Cấu trúc và quá trình hoạt động của virus corona
Virus khác với vi khuẩn vì chúng rất nhỏ được gọi là siêu vi, chỉ có thể quan sát bằng kính hiển vi điện tử. Virus là loài bắt buộc sống ký sinh, “ăn nhờ ở đậu” bên trong tế bào của ký chủ mà chúng xâm nhiễm.
Cấu trúc hình hài của virus rất đơn giản, chỉ gồm lõi là bộ gien của acid nucleic (là DNA hoặc RNA) và bao quanh bộ gien là lớp vỏ protein. Bộ gien nằm trong lõi bên trong của SARS-CoV-2 chỉ là sợi RNA đơn dạng xoắn, còn lớp vỏ đặc trưng của SARS-CoV-2 có các gai glycoprotein có hình dạng làm cho dạng SARS-CoV-2 trông giống chiếc vương miện.
SARS-CoV-2 có ái lực đặc biệt với thụ thể ACE2 (angiotensin-converting enzyme 2) có ở các tế bào ở đường hô hấp và đặc biệt, ở các tế bào mô phổi. SARS-CoV-2 dùng các gai glycoprotein nằm ở vỏ bọc ngoài của nó như cái “chìa khóa” tra vào các thụ thể ACE2 là “ổ khóa” nằm trên màng tế bào ký chủ để mở ngỏ chui vào bên trong tế bào ký chủ là các tế bào mô phổi.
Khác với vi khuẩn, virus không có bộ máy sinh sản nên phải xâm nhập được vào bên trong tế bào của bệnh nhân và dùng bộ máy sinh sản của tế bào chủ để phát triển, sinh sản thêm virus mới. SARS-CoV-2 là một coronavirus có bộ gen sợi RNA đơn dạng xoắn tương đương với mRNA (messenger RNA) của tế bào ký chủ nên khi vào được bên trong tế bào sẽ nhanh chóng chế tạo các vật liệu cần thiết (gồm các protein và enzym) để sinh sản tạo ra thêm nhiều sợi RNA mới nhằm tạo ra các SARS-CoV-2 mới (gọi là nhân bản, replication) .
Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc nước sát khuẩn chính là một cách loại bỏ virus SARS CoV-2 ra khỏi cơ thể
Khắc tinh của Corona và phương cách điều trị
Do đã hoàn toàn hiểu rõ cấu trúc sinh học và quá trình hoạt động khi xâm nhiễm vào tế bào người của SARS-CoV-2, nên các nhà khoa học nghĩ đến các phương cách trị SARS-CoV-2 như sau.
Trước khi SARS-CoV-2 xâm nhập vào bên trong tế bào ký chủ:
- Tìm cách phá hủy, làm hư hại các gai glycoprotein của SARS-CoV-2 để nó không thể bám vào thụ thể ACE2, thậm chí giết chết nó.
Đó là việc dùng các chất khử trùng (disinfectants) như xà phòng, cồn (dung dịch có chứa alcohol), tia tử ngoại để loại SARS-CoV-2 ra khỏi cơ thể ta. Có sự cần thiết phải rửa tay thường xuyên với nước sạch và xà phòng là vì vậy.
- Tìm cách phá hủy, làm hư hại thụ thể ACE2 của tế bào ký chủ để SARS-CoV-2 không thể mở “ổ khóa” xâm nhập vào bên trong tế bào ký chủ.
Theo một nghiên cứu đăng trong Virol J. 2005; 2:69, thuốc trị sốt rét cloroquin và hydrocloroquin có tính ngăn chận sự xâm nhập và lan lây của SARS-CoV bằng cách làm thay đổi nhánh glycosylation của ACE2 và ảnh hưỡng rõ rệt đến sự xâm nhập virus vào bên trong tế bào tế bào. Người ta nghĩ, với SARS-CoV-2, cloroquin và hydrocloroquin cũng có tác dụng như thế.
- Dùng kháng thể đặc hiệu (antibody) để diệt SARS-CoV-2 ngay khi nó xâm nhiễm cơ thể người.
Hiện nay, các nhà khoa học gia dùng các gai glycoprotein của SARS-CoV-2 làm kháng nguyên sản xuất kháng thể đặc hiệu gọi là “kháng thể đơn dòng” (monoclonal antibody) dùng trị SARS-CoV-2.
Đã có một số nhà khoa học đã tìm cách thử nghiệm dùng thuốc chủng ngừa lao BCG trị Covid-19. Người ta nghĩ rằng BCG có chứa vi khuẩn lao và thứ này có thể thúc đẩy hệ miễn dịch của người chống lại SARS-CoV-2.
Nếu SARS-CoV-2 đã xâm nhập vào bên trong tế bào ký chủ:
- Ngăn cản không cho SARS-CoV-2 tạo các vật liệu (protein và enzym) cần thiết cho việc sinh sản SARS-CoV-2 mới.
Bộ gien của SARS-CoV-2 là RNA nên remdesivir là thuốc kháng virus RNA phổ rộng (bao gồm SARS-CoV, MERS-CoV) được phát triển bởi hãng Gilead Sciences và đang được thử nghiệm dùng điều trị SARS-CoV-2 ở Mỹ có dấu hiệu cho thấy có vẻ thành công. Cơ chế kháng virus của chất này là kết hợp với chuỗi RNA mới sinh khi SARS-CoV-2 nhân lên trong tế bào ký chủ và dẫn đến sự kết thúc quá trình phát triển của virus trong tế bào ký chủ, virus sẽ chết đi.
- Ngăn chận, ức chế enzym có tên RNA-dependant RNA polymerase làm choSARS-CoV-2 không nhân bản (replication) tạo các SARS-CoV-2 mới.
Khi vào bên trong tế bào, gien RNA từ trong lõi của virus SARS-CoV-2 cần được nhân lên, phải có một loại protein gọi là RNA-dependent RNA Polymerase (RdRP) do virus tiết ra đảm nhiệm và đặc biệt, phải có nồng độ chất khoáng kẽm (Zn2 ) thích hợp có trong tế bào ký chủ. Khi nồng độ của Kẽm cao hơn mức bình thường trong tế bào thì RdRP sẽ không hoạt động được, dẫn đến quá trình nhân lên của SARS-CoV-2 bên trong tế bào bị ức chế, tức virus ngưng hoạt động và chết đi. Vì thế, người ta có nghĩ đến việc dùng muối kẽm kết hợp với kháng sinh azithromycin trị Covid-19. n
* Lưu ý: Bài viết mang tính chất phân tích khoa học. Không tùy tiện sử dụng các phương thức điều trị gợi ý. Tham vấn bác sĩ khi bạn có vấn đề nghi nhiễm SARS-CoV-2 (COVID-19).
