Tầm quan trọng của việc chăm sóc và dinh dưỡng đối với trẻ mầm non
Theo ThS.BS Phan Ngọc Hải (Bác sĩ Nhi - Sơ sinh – Khoa Nhi – Sơ sinh – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng), chế độ dinh dưỡng có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của trẻ. Đặc biệt, nhu cầu dinh dưỡng của trẻ mầm non có sự thay đổi đặc biệt so với giai đoạn trước, bởi trẻ lớn lên cả về kích thước và phát triển trí tuệ.
Quá trình phát triển của trẻ về thể chất bao gồm sự tăng trưởng về cân nặng và chiều cao. Ở giai đoạn mầm non, đặc biệt nhóm trẻ 4 tuổi cân nặng và chiều cao trẻ phát triển đều đặn. Theo đó trẻ em 4 tuổi có mức cân nặng trung bình từ 16 – 17 kg, mức cân nặng tăng từ 100 – 150g mỗi tháng và đạt khoảng từ 18 – 20 kg khi trẻ được 5 tuổi.
Ngoài phát triển về cân nặng, chiều cao của trẻ mầm non cũng phát triển nhiều hơn so với trước đó. Với trẻ 4 tuổi, chiều cao của trẻ khoảng từ 102 – 103 cm, trung bình tăng từ 1 – 1,5 cm mỗi tháng và đạt mức chiều cao khoảng 110 cm khi trẻ được 5 tuổi, các bé trai thường có chiều cao lớn hơn các bé gái.
Ở giai đoạn 4 tuổi, sự phát triển về trí não của trẻ được thể hiện thông qua các hoạt động đa dạng bao gồm: Giao tiếp, vui chơi và khả năng tự phát triển giác quan thông qua các hoạt động sinh hoạt hàng ngày như nghe, nhìn, cầm nắm, sờ... Khả năng vận động của trẻ ngày càng hoàn thiện và tinh tế hơn. Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ ở giai đoạn này cũng liên quan chặt chẽ đến sự phát triển tư duy trực quan hành động, trí nhớ và sự chú ý của trẻ.
Bên cạnh sự phát triển về thể chất và trí tuệ, hệ tiêu hóa của trẻ ở giai đoạn 4 tuổi cũng có những sự thay đổi nhất định. Ở giai đoạn này trẻ đã mọc đủ răng hàm và bắt đầu thay răng, hệ tiêu hóa đã hoàn thiện nhưng vẫn cần tránh một số thức ăn có thể làm tổn thương dạ dày như đồ ăn nóng, đồ ăn cay...
Vì vậy, nắm bắt nhu cầu dinh dưỡng cho trẻ là vô cùng quan trọng, sẽ giúp cha mẹ, nhà trường có chế độ chăm sóc tốt, xây dựng thực đơn cho trẻ đúng cách.
Chế độ dinh dưỡng có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của trẻ. Ảnh minh họa: Trường MN Cẩm Minh
Các nhóm chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ mầm non
BSCKI Đặng Thu Hiền (Bác sĩ Dinh dưỡng – Bệnh viện Thu Cúc) cho biết, giai đoạn mầm non là thời kỳ quan trọng trong sự phát triển thể chất, trí tuệ và cảm xúc của trẻ. Một chế độ dinh dưỡng cho trẻ mầm non hợp lý không chỉ giúp trẻ khỏe mạnh mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển lâu dài.
Giai đoạn từ 3 đến 6 tuổi là thời điểm trẻ phát triển nhanh về thể chất và trí tuệ. Ở độ tuổi này, hệ xương, cơ bắp và não bộ của trẻ cần được cung cấp đầy đủ năng lượng và dưỡng chất để hoạt động hiệu quả. Thiếu hụt dinh dưỡng trong giai đoạn này có thể dẫn đến các vấn đề như suy dinh dưỡng, béo phì hoặc chậm phát triển trí tuệ, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe của trẻ.
Chế độ dinh dưỡng hợp lý còn giúp trẻ xây dựng hệ miễn dịch mạnh mẽ, giảm ốm vặt và nguy cơ mắc bệnh. Trẻ mầm non thường tiếp xúc với môi trường tập thể như trường học, nơi vi khuẩn và virus dễ lây lan.
Vì vậy, việc đảm bảo trẻ nhận đủ các vi chất như vitamin, khoáng chất và chất xơ là yếu tố quan trọng để duy trì sức khỏe. Một chế độ ăn uống khoa học không chỉ đáp ứng nhu cầu tức thì mà còn hình thành thói quen ăn uống lành mạnh cho trẻ trong tương lai.
Việc đảm bảo trẻ nhận đủ các vi chất như vitamin, khoáng chất và chất xơ trong bữa ăn là yếu tố quan trọng để duy trì sức khỏe. Ảnh minh họa: Trường Mầm non Tây Ninh
Các nhóm chất cần thiết trong chế độ dinh dưỡng cho trẻ mầm non
Tinh bột
Tinh bột (carbohydrate) là nguồn cung cấp năng lượng chính cho trẻ mầm non, giúp trẻ duy trì sự năng động trong các hoạt động học tập và vui chơi.
Các loại thực phẩm giàu tinh bột lành mạnh bao gồm: Gạo lứt, yến mạch, khoai lang và bánh mì nguyên cám. Những thực phẩm này không chỉ cung cấp năng lượng mà còn chứa chất xơ, giúp hỗ trợ tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón.
Chất đạm
Chất đạm (protein) là thành phần không thể thiếu trong chế độ dinh dưỡng của trẻ mầm non. Protein đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng và sửa chữa các mô trong cơ thể, bao gồm cơ bắp, da và nội tạng đồng thời cũng hỗ trợ sản xuất các enzyme và hormone, giúp trẻ phát triển toàn diện.
Các nguồn thực phẩm giàu đạm bao gồm: Thịt gà, cá, trứng, sữa và các loại đậu (đậu nành, đậu lăng).
Chất béo
Chất béo đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ sự phát triển não bộ và hệ thần kinh của trẻ mầm non. Các loại chất béo lành mạnh như axit béo omega-3 có trong cá hồi, cá thu, hoặc quả óc chó, giúp tăng cường trí nhớ và khả năng học hỏi. Dầu ô liu, quả bơ và các loại hạt cũng là nguồn chất béo tốt nên được bổ sung vào chế độ ăn của trẻ.
Cần lưu ý hạn chế chất béo bão hòa từ thực phẩm chiên rán hoặc đồ ăn nhanh. Chúng có thể làm tăng nguy cơ béo phì và các vấn đề tim mạch về lâu dài cho trẻ.
Vitamin và khoáng chất
Trẻ mầm non phát triển khỏe mạnh không thể thiếu vitamin và khoáng chất. Vitamin A hỗ trợ phát triển thị lực và hệ miễn dịch có nhiều trong cà rốt, bí đỏ. Vitamin C giúp tăng cường sức đề kháng và chữa lành vết thương có trong cam, kiwi, ớt chuông. Vitamin D có trong lòng đỏ trứng.
Các vi chất thiết yếu như canxi, sắt đóng vai trò quan trọng không thể thiếu trong sự phát triển của trẻ. Canxi giúp phát triển xương có trong sữa, phô mai. Sắt từ thịt đỏ giúp ngăn ngừa thiếu máu.
Magie là một trong những khối xây dựng của các tế bào trong cơ thể và đóng vai trò rất quan trọng để tạo ra năng lượng. Loại chất dinh dưỡng này có trong ngũ cốc cám, gạo nâu, đậu phụ, đậu, hạnh nhân và các loại hạt khác.
Hầu như mọi tế bào và cơ quan trong cơ thể đều cần Kali để hoạt động ổn định. Nó cũng quan trọng đối với huyết áp, hỗ trợ chức năng tim và cơ bắp khi trẻ vận động nhiều. Kali có nhiều trong chuối, khoai lang, đậu trắng, sữa tách béo và sữa chua ít béo.
Kẽm có thể giúp trẻ tránh cảm lạnh bằng cách giúp hệ thống miễn dịch chống lại sự xâm nhập của virus và các vi trùng khác. Thêm vào đó, cơ thể của trẻ cần kẽm để tăng trưởng và phát triển một cách đầy đủ. Các loại hạt, thịt, sữa, đậu... là những nguồn thực phẩm giàu kẽm.
Chất xơ và lợi khuẩn
Chất xơ và lợi khuẩn cũng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe đường tiêu hóa cho trẻ. Chất xơ từ rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên cám giúp trẻ tiêu hóa tốt hơn, ngăn ngừa táo bón và hỗ trợ cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.
Lợi khuẩn từ sữa chua hoặc các sản phẩm men vi sinh giúp tăng cường khả năng hấp thụ dinh dưỡng và giảm nguy cơ rối loạn tiêu hóa.
