Đại táo là quả chín đã sấy khô của cây đại táo (Zizyphus jujuba Mill.var.inermis (Bge.) Rehd.), thuộc họ táo ta (Rhamnaceae). Hồng táo có màu đỏ, đại táo màu đen, tùy cách chế biến quả táo mà có 2 loại. Hiện nay trên thị trường có cả loại “đại táo” làm từ táo chua (toan táo), không phải là quả táo zizyphus jujuba.
Cháo đại táo, củ mài rất tốt cho người bị đái dắt, di tinh, sa tử cung.
Đại táo có chứa protein, đường, acid hữu cơ, chất nhầy, acid amin; các chất vô cơ (Ca, P, Fe, Selenium). Có tác dụng tăng lực (làm tăng sức cơ, tăng thể trọng), bảo vệ gan, giảm đau trấn tĩnh, chống viêm, giải mẫn cảm. Theo Đông y, đại táo vị ngọt, tính ôn; vào tỳ, vị, đại táo có tác dụng bổ khí kiện tỳ, hòa vị sinh tân. Dùng khi tỳ vị hư nhược, khí huyết hư, tân dịch bất túc, ăn kém chậm tiêu, hồi hộp đánh trống ngực, mất ngủ... Đại táo có mặt trong rất nhiều đơn thuốc và món ăn thuốc. Liều dùng: 10-30g, có thể đến 63-125g, bằng cách hầm, nấu, ninh... Sau đây là một số món ăn thuốc có đại táo:
Cơm nếp hấp nhân sâm đại táo: đại táo 20g, nhân sâm 6g, gạo nếp 80g. Hãm khoảng 30 phút, gạn nước riêng, còn sâm táo để riêng. Lấy nước nấu cơm, cơm đơm lên đĩa, đặt sâm táo lên trên. Dùng cho người bị khí hư, cơ thể suy nhược, ăn kém chậm tiêu.
Cháo đại táo: đại táo 7 quả, gạo nếp 60g. Nấu đại táo, bỏ bã, lấy nước. Gạo nếp nấu cháo, cháo chín cho nước đại táo khuấy đều, đun sôi là được. Dùng cho người bệnh trúng phong, bại liệt, kinh giật.
Hoặc: đại táo 10 quả, gạo tẻ 100g, đường phèn hoặc đường trắng liều lượng thích hợp. Cho gạo, đại táo và nước sạch nấu cho được cháo, thêm đường trắng hoặc đường phèn khuấy đều, để nguội cho ăn. Dùng cho người tỳ vị hư nhược, huyết hư, thiếu máu, ăn kém.
Cháo đại táo, sơn dược: đại táo 15 quả, sơn dược 250g, gạo nếp 100g. Ngâm đại táo cho mềm, tách bỏ hạt, sơn dược bỏ vỏ thái lát. Cả hai thứ trộn đường ướp trong 30 phút để sẵn. Gạo nếp nấu thành cháo, cho sơn dược đại táo ướp đường vào, đảo đều, đun sôi 20 phút là được. Dùng cho người bị đái dắt, di tinh, sa tử cung.
Gà hầm đại táo nấm hương: đại táo 20g, nấm hương 20g, gà 1 con, bột hồ nước 6g. Thịt gà làm sạch chặt miếng, đại táo bỏ hạt, nấm hương ngâm mềm. Tất cả cho vào nồi, thêm gia vị (dấm, tương, muối đường, bột ngọt, hành, rượu, bột hồ nước) đảo đều, chưng cách thủy khoảng 15 phút. Dùng cho người thiếu máu, ăn kém, chậm tiêu.
Đại táo đậu phộng ướp đường phèn: đại táo 30g, lạc nhân 30g, đường phèn 30g. Trước tiên cho lạc nhân (để cả áo vỏ) vào với một lượng nước thích hợp nấu chín. Cho tiếp đại táo, đường phèn đảo đều nấu tiếp trong vài phút. Ăn trước khi đi ngủ. Dùng tốt cho người bệnh viêm gan có men SGOT, SGPT tăng.
Kiêng kỵ: Người khí trệ, đàm thấp nên hạn chế dùng.
BS. Tiểu Lan
