Loại vắcxin ho gà chứa nguyên vi khuẩn (DTPw) được sản xuất để phòng bệnh trước tình hình bùng phát dịch bệnh trong thời gian trước đây. Ở những năm của thập kỷ 70, một loạt các vụ dịch ho gà đã phát triển tại nước Anh, Nhật Bản và Thụy Điển. Tương tự như vậy, vào những năm 80 khi nước Tây Đức không sử dụng vắcxin ho gà thì có tới 40% trẻ em bị mắc bệnh. Các nhà khoa học nghiên cứu trên thực địa ghi nhận vắcxin này có khả năng bảo vệ được cho trẻ em với tỉ lệ từ 85 đến 95%. Tuy nhiên sau 5 năm tiêm vắcxin, tỉ lệ miễn dịch bảo vệ giảm xuống chỉ còn khoảng 50% và sau 12 năm thì hết hiệu lực bảo vệ.
Loại vắcxin ho gà tinh chế (DTPa) là loại vắcxin chỉ chứa một hoặc một số thành phần tinh chế của vi khuẩn ho gà gồm độc tố của vi khuẩn, yếu tố ngưng kết mảnh và một số yếu tố mang tính kháng nguyên như pertactin, fimbrial antigen... Loại vắcxin này cũng có hiệu lực bảo vệ khoảng 85% nhưng chúng có ít tác dụng phụ hơn so với loại vắcxin chứa nguyên vi khuẩn. Loại vắcxin ho gà tinh chế đã được sử dụng trong nhiều năm ở tại nước Nhật Bản.
Trên thực tế, vắcxin phòng bệnh ho gà thường bào chế, sản xuất kết hợp với phòng bệnh bạch hầu và uốn ván gọi là vắcxin bạch hầu - ho gà - uốn ván, chúng được mang tên chung là vắcxin DTP gồm bạch hầu, uốn ván, ho gà với toàn vi khuẩn DTPw (diphtheria tetanus whole cell pertussis vắc xin) và bạch hầu, uốn ván, ho gà không có tế bào vi khuẩn DTPa (diphtheria tetanus acellular pertussis vắc xin). Các loại vắcxin này đã sản xuất được trong nước, có thời gian bảo vệ từ 3 - 5 năm. Vắcxin gây miễn dịch cơ bản bằng cách tiêm 3 liều, mỗi liều 0,5ml tiêm bắp thịt cách nhau ít nhất 30 ngày, liều thứ nhất khi trẻ được 2 tháng tuổi, liều thứ ba trước khi trẻ được 12 tháng tuổi; tiêm nhắc lại 1 năm sau khi đã tiêm liều thứ ba. Cả vắcxin bạch hầu - ho gà toàn tế bào - uốn ván DTPw hoặc vắcxin bạch hầu - ho gà vô bào - uốn ván DTPa đều có thể được sử dụng để tiêm liều nhắc lại.
Ngoài loại vắcxin được bào chế, sản xuất và sử dụng trong nước đã nêu trên; có thể dùng các loại vắcxin nhập khẩu từ nước ngoài như vắcxin Tetracoq của Pháp, vắcxin Tritanrix-HB của Bỉ.
Kể từ ngày có loài vắcxin phòng bệnh được tiêm chủng thì tỉ lệ mắc bệnh ho gà ở trẻ em đã giảm đi rất nhiều.
Vắcxin Tetracoq là loại vắcxin kết hợp gồm bạch hầu - ho gà - uốn ván - bại liệt có thời gian bảo vệ từ 3 - 4 năm. Vắcxin gây miễn dịch cơ bản bằng cách tiêm từ 2 - 3 liều, mỗi liều 0,5ml tiêm dưới da hoặc tiêm bắp thịt cách nhau ít nhất là 1 tháng; sau 1 năm tiêm nhắc lại 1 liều sau mũi tiêm cơ bản cuối cùng.
Vắcxin Tritanrix-HB là loại vắcxin kết hợp gồm bạch hầu - ho gà - uốn ván - viêm gan B có thời gian bảo vệ nhiều năm. Vắcxin gây miễn dịch cơ bản bằng cách tiêm 3 liều cách nhau 1 tháng, mỗi liều 0,5ml cho trẻ em từ 8 tuần tuổi; ở những nơi có tỉ lệ mắc bệnh viêm gan B cao thì có thể tiêm từ khi trẻ được 6 tuần tuổi. Chỉ định tiêm vắcxin đường bắp thịt, đối với trẻ nhỏ nên tiêm vào mặt trên bên ngoài của đùi; đối với trẻ bị rối loạn đông máu nên tiêm dưới da. Có thể tiêm liều nhắc lại trong năm thứ 2 và trước khi trẻ đến trường.
TTƯT.BS. NGUYỄN VÕ HINH
