Các loại thuốc điều trị bệnh xơ gan mất bù

1. Danh mục thuốc điều trị bệnh xơ gan mất bù

1.1. Thuốc lợi tiểu

- Lợi tiểu quai: Furosemide

- Lợi tiểu giữ kali: Spironolactone

1.2. Thuốc chẹn beta

- Propranolol và Nadolol

1.3. Thuốc điều trị bệnh não gan

- Lactulose

- Rifaximin

1.4. Thuốc kháng sinh

- Ciprofloxacin hoặc Cephalosprin thế hệ 3

1.5. Thuốc điều chỉnh đông máu

- Vitamin K

Trong những trường hợp nặng, bệnh nhân có thể cần được truyền huyết tương tươi hoặc yếu tố đông máu để kiểm soát xuất huyết.

1.6. Thuốc kháng virus (đối với viêm gan B và C)

- Tenofovir, Entecavir (đối với viêm gan B)

- Sofosbuvir, Daclatasvir (đối với viêm gan C)

1.7. Thuốc bảo vệ gan

Ursodeoxycholic acid (UDCA)

Silymarin (chiết xuất từ cây kế sữa)

1.8. Thuốc ức chế miễn dịch (nếu có bệnh lý tự miễn)

Trong trường hợp xơ gan do viêm gan tự miễn, bệnh nhân có thể được sử dụng các loại thuốc ức chế miễn dịch như - Corticosteroids (prednisone) hoặc Azathioprine.

1.9. Thuốc giảm đau và kiểm soát triệu chứng khác

Cần thận trọng khi sử dụng thuốc giảm đau ở bệnh nhân xơ gan mất bù, vì nhiều loại thuốc có thể gây độc cho gan. Paracetamol có thể được sử dụng với liều thấp và theo chỉ định của bác sĩ, nhưng tránh các thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen, vì chúng có thể làm nặng thêm tình trạng suy gan và gây ra các biến chứng như xuất huyết hoặc suy thận.

1.10. Các biện pháp hỗ trợ

Bệnh nhân xơ gan mất bù có thể cần bổ sung vitamin và khoáng chất như vitamin D, kẽm, và canxi, do gan suy giảm khả năng hấp thu và chuyển hóa các dưỡng chất này.

Bổ sung nâng cao thể trạng: Albumin Human, huyết tương tươi, các yếu tố đông máu.

Lưu ý quan trọng:

Điều trị xơ gan mất bù là phức tạp và cần được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa gan. Bệnh nhân không nên tự ý sử dụng thuốc mà cần tuân theo phác đồ điều trị được chỉ định. Việc phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân và bác sĩ có thể giúp kiểm soát tốt các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.

2. Tác dụng, lợi ích của thuốc điều trị bệnh xơ gan mất bù

2.1. Thuốc lợi tiểu (Spironolactone, Furosemide)

- Tác dụng: Giảm tình trạng tích tụ dịch trong cơ thể, đặc biệt là ở bụng (cổ trướng) và chân (phù nề), bằng cách tăng cường thải nước và muối qua thận.

- Lợi ích: Giúp giảm áp lực trong các mạch máu gan, giảm khó chịu do dịch tích tụ, làm cho bệnh nhân cảm thấy dễ chịu hơn.

2.2. Thuốc chẹn beta (Propranolol, Nadolol)

- Tác dụng: Giảm áp lực tĩnh mạch cửa, ngăn ngừa giãn và vỡ tĩnh mạch thực quản, từ đó giảm nguy cơ xuất huyết tiêu hóa, một biến chứng nguy hiểm của xơ gan mất bù.

- Lợi ích: Giúp phòng ngừa và kiểm soát xuất huyết tiêu hóa, cải thiện tiên lượng sống cho bệnh nhân.

2.3. Thuốc điều trị bệnh não gan (Lactulose, Rifaximin)

• Lactulose:

- Tác dụng: Làm giảm lượng amoniac trong máu bằng cách tăng tốc độ loại bỏ chất này qua đường tiêu hóa, từ đó giúp kiểm soát triệu chứng bệnh não gan.

- Lợi ích: Giảm nguy cơ lú lẫn, mất trí nhớ và hôn mê gan.

• Rifaximin:

- Tác dụng: Là kháng sinh giúp giảm vi khuẩn sinh ra amoniac trong ruột, từ đó kiểm soát bệnh não gan.

- Lợi ích: Cải thiện các triệu chứng thần kinh do bệnh não gan, giúp duy trì trạng thái tỉnh táo và tinh thần.

2.4. Thuốc kháng sinh (Ciprofloxacin, Cephalosporin thế hệ 3)

- Tác dụng: Điều trị và phòng ngừa nhiễm trùng dịch cổ trướng (viêm phúc mạc nhiễm khuẩn tự phát - SBP), một biến chứng nguy hiểm ở bệnh nhân xơ gan mất bù.

- Lợi ích: Ngăn chặn sự lan rộng của nhiễm trùng, giúp cải thiện tiên lượng sống và giảm nguy cơ tử vong do nhiễm trùng.

2.5. Thuốc kháng virus (đối với viêm gan B và C)

• Tenofovir, Entecavir (Viêm gan B):

- Tác dụng: Ức chế sự phát triển và nhân đôi của virus viêm gan B, làm chậm quá trình tổn thương gan.

- Lợi ích: Giúp ngăn chặn tiến triển của bệnh, giảm nguy cơ xơ gan và ung thư gan.

• Sofosbuvir, Daclatasvir (Viêm gan C):

- Tác dụng: Diệt virus viêm gan C, ngăn ngừa tổn thương gan tiếp tục tiến triển.

- Lợi ích: Loại bỏ virus hoàn toàn trong nhiều trường hợp, giúp ngăn ngừa xơ gan và các biến chứng nguy hiểm.

2.6. Thuốc bảo vệ gan (Ursodeoxycholic acid, Silymarin)

• Ursodeoxycholic acid (UDCA):

- Tác dụng: Cải thiện lưu thông mật trong gan và bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương do viêm.

- Lợi ích: Giúp làm chậm sự tiến triển của xơ gan mật nguyên phát và các bệnh lý liên quan đến rối loạn mật.

• Silymarin (chiết xuất từ cây kế sữa):

- Tác dụng: Chống oxy hóa, bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương do gốc tự do.

- Lợi ích: Hỗ trợ bảo vệ gan trong giai đoạn sớm của xơ gan, giúp giảm viêm và tổn thương gan.

2.7. Thuốc điều chỉnh đông máu (Vitamin K, huyết tương tươi)

- Tác dụng: Cung cấp các yếu tố đông máu cần thiết cho cơ thể, giảm nguy cơ chảy máu do gan không sản xuất đủ yếu tố đông máu.

- Lợi ích: Giúp cải thiện tình trạng chảy máu, đặc biệt là ở bệnh nhân bị xuất huyết tiêu hóa hoặc dễ bầm tím.

2.8. Thuốc ức chế miễn dịch (đối với viêm gan tự miễn)

Corticosteroids (Prednisone), Azathioprine:

- Tác dụng: Ức chế hệ miễn dịch, ngăn chặn quá trình viêm và phá hủy tế bào gan do viêm gan tự miễn gây ra.

- Lợi ích: Giúp kiểm soát tình trạng viêm và ngăn chặn tổn thương thêm cho gan.

Lưu ý:

Các loại thuốc điều trị xơ gan mất bù có tác dụng chính là kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng, nhưng chúng không thể phục hồi chức năng gan đã mất. Việc điều trị cần phối hợp nhiều loại thuốc và tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân.

3. Tác dụng phụ của thuốc điều trị xơ gan mất bù

3.1. Thuốc lợi tiểu (Spironolactone, Furosemide)

Tác dụng phụ: Có thể gây rối loạn điện giải, như hạ kali máu (đối với furosemide) hoặc tăng kali máu (đối với spironolactone), gây chuột rút, suy nhược cơ thể hoặc mất nước.

3.2. Thuốc chẹn beta (Propranolol, Nadolol)

Tác dụng phụ: Có thể gây mệt mỏi, hạ huyết áp, nhịp tim chậm, chóng mặt hoặc suy giảm chức năng tim ở một số bệnh nhân.

3.3. Thuốc điều trị bệnh não gan (Lactulose, Rifaximin)

• Lactulose: Có thể gây tiêu chảy, đầy hơi hoặc đau bụng nếu dùng quá liều.
• Rifaximin: Ít tác dụng phụ nhưng có thể gây rối loạn tiêu hóa như buồn nôn, đau bụng hoặc tiêu chảy.

3.4. Thuốc kháng sinh (Ciprofloxacin, Cephalosporin thế hệ 3)

Tác dụng phụ: Có thể gây dị ứng, buồn nôn, tiêu chảy hoặc rối loạn tiêu hóa. Dùng kháng sinh lâu dài có thể gây kháng thuốc.

3.5. Thuốc kháng virus (đối với viêm gan B và C)

• Tenofovir, Entecavir (Viêm gan B): Có thể gây tổn thương thận, giảm mật độ xương và các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như buồn nôn hoặc tiêu chảy.

• Sofosbuvir, Daclatasvir (Viêm gan C): Gây mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn, nhưng nhìn chung ít tác dụng phụ nghiêm trọng.

3.6. Thuốc bảo vệ gan (Ursodeoxycholic acid, Silymarin)

• Ursodeoxycholic acid (UDCA): Rối loạn tiêu hóa, như tiêu chảy hoặc buồn nôn.

• Silymarin (chiết xuất từ cây kế sữa): Ít tác dụng phụ nghiêm trọng, nhưng có thể gây dị ứng hoặc tiêu chảy.

3.7. Thuốc điều chỉnh đông máu (Vitamin K, huyết tương tươi)

Ít tác dụng phụ nhưng huyết tương tươi có thể gây phản ứng dị ứng hoặc truyền nhiễm nếu không được quản lý đúng cách.

3.8. Thuốc ức chế miễn dịch (đối với viêm gan tự miễn)

Corticosteroids (Prednisone), Azathioprine: Gây suy giảm hệ miễn dịch, tăng nguy cơ nhiễm trùng, loãng xương, và các vấn đề liên quan đến hormone như tăng cân, tăng huyết áp.

4. Chống chỉ định thuốc điều trị xơ gan mất bù

4.1. Thuốc lợi tiểu (Spironolactone, Furosemide)

- Chống chỉ định:

• Spironolactone: Chống chỉ định ở bệnh nhân bị tăng kali máu hoặc suy thận nặng, do thuốc có thể làm tăng thêm nồng độ kali máu, gây loạn nhịp tim.
• Furosemide: Không dùng cho bệnh nhân bị hạ huyết áp, mất nước, hoặc suy thận nặng vì thuốc có thể làm giảm thêm lượng nước và điện giải, gây ra hạ kali máu hoặc tăng nguy cơ suy thận.

- Thận trọng: Ở bệnh nhân cao tuổi hoặc những người có chức năng thận yếu, cần theo dõi chặt chẽ nồng độ kali và các chất điện giải khác.

4.2. Thuốc chẹn beta (Propranolol, Nadolol)

- Chống chỉ định:

• Không dùng cho bệnh nhân có nhịp tim chậm (bradycardia), suy tim nặng, hoặc hạ huyết áp nghiêm trọng, vì thuốc có thể làm chậm nhịp tim và hạ huyết áp hơn nữa, gây ra các vấn đề nghiêm trọng về tim mạch.
• Chống chỉ định ở bệnh nhân bị hen phế quản hoặc các bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), do thuốc có thể làm co thắt phế quản và gây khó thở.

- Thận trọng: Dùng liều thấp ban đầu và tăng dần liều trong trường hợp có bệnh lý tim mạch để tránh hạ huyết áp quá mức.

4.3. Thuốc điều trị bệnh não gan (Lactulose, Rifaximin)

- Chống chỉ định:

• Lactulose: Chống chỉ định ở bệnh nhân có tắc ruột hoặc mất cân bằng điện giải nghiêm trọng, vì thuốc có thể gây tiêu chảy và làm tình trạng mất nước trở nên nặng hơn.
• Rifaximin: Không dùng cho bệnh nhân có mẫn cảm với rifaximin hoặc các kháng sinh thuộc nhóm rifamycin.

- Thận trọng: Theo dõi cẩn thận phản ứng của bệnh nhân, đặc biệt là đối với các bệnh nhân có tiền sử tiêu chảy hoặc bệnh lý ruột.

4.4. Thuốc kháng sinh (Ciprofloxacin, Cephalosporin thế hệ 3)

- Chống chỉ định:

• Ciprofloxacin: Không dùng cho bệnh nhân có mẫn cảm với fluoroquinolone hoặc các thuốc kháng sinh nhóm này, cũng như không nên dùng cho người có tiền sử động kinh hoặc các rối loạn thần kinh trung ương vì có thể gây co giật.
• Cefotaxime: Chống chỉ định ở bệnh nhân có mẫn cảm với các cephalosporin hoặc penicillin, do có nguy cơ phản ứng chéo dị ứng.

- Thận trọng: Cần cân nhắc sử dụng liều phù hợp ở bệnh nhân có suy thận để tránh tích lũy thuốc gây độc.

4.5. Thuốc kháng virus (đối với viêm gan B và C)

- Tenofovir, Entecavir (Viêm gan B):

• Chống chỉ định: Không nên dùng cho bệnh nhân có suy thận nặng mà không điều chỉnh liều, vì thuốc có thể gây độc tính cho thận và làm tăng nguy cơ suy thận.
• Thận trọng: Cần theo dõi chức năng thận và xương ở những bệnh nhân dùng thuốc dài hạn.

- Sofosbuvir, Daclatasvir (Viêm gan C):

• Chống chỉ định: Không nên dùng cho bệnh nhân có mẫn cảm với bất kỳ thành phần nào của thuốc. Chống chỉ định kết hợp với các thuốc gây tương tác nghiêm trọng, đặc biệt là amiodarone (gây nhịp tim chậm nặng).
• Thận trọng: Thận trọng khi dùng cho bệnh nhân có bệnh lý tim mạch.

4.6. Thuốc bảo vệ gan (Ursodeoxycholic acid, Silymarin)

- Ursodeoxycholic acid (UDCA): Không dùng cho bệnh nhân bị bệnh lý túi mật tắc nghẽn hoặc viêm túi mật cấp, vì thuốc có thể làm tình trạng tắc nghẽn mật trở nên nặng hơn.

- Silymarin: Không nên dùng cho bệnh nhân có mẫn cảm với cây kế sữa hoặc bất kỳ thành phần nào của thuốc.

4.7. Thuốc điều chỉnh đông máu (Vitamin K, huyết tương tươi)

- Vitamin K: Không dùng cho bệnh nhân có dị ứng với vitamin K hoặc trong các trường hợp cần kiểm soát nghiêm ngặt tình trạng đông máu, như bệnh nhân có van tim nhân tạo dùng thuốc chống đông.

- Huyết tương tươi: Cẩn thận khi sử dụng cho bệnh nhân có nguy cơ dị ứng hoặc phản ứng truyền máu.

4.8. Thuốc ức chế miễn dịch (đối với viêm gan tự miễn)

- Corticosteroids (Prednisone): Không nên dùng cho bệnh nhân có nhiễm trùng không kiểm soát được, loét dạ dày hoặc loãng xương nặng, vì thuốc làm suy giảm miễn dịch và có thể làm trầm trọng thêm các tình trạng này.

- Azathioprine: Chống chỉ định ở bệnh nhân có mẫn cảm với azathioprine hoặc các chất chuyển hóa thiopurine, cũng như những người có thiếu hụt enzyme TPMT, gây nguy cơ suy tủy xương nghiêm trọng.

4.9. Các thuốc giảm đau và kháng viêm (NSAID)

Thuốc kháng viêm không steroid (NSAID), như ibuprofen và aspirin, chống chỉ định mạnh đối với bệnh nhân xơ gan mất bù do tăng nguy cơ xuất huyết tiêu hóa và suy thận.

Lưu ý:

Các loại thuốc điều trị xơ gan mất bù đều có những chống chỉ định và thận trọng riêng, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe cụ thể của bệnh nhân. Điều quan trọng là bệnh nhân cần được bác sĩ theo dõi sát sao và điều chỉnh liều dùng phù hợp nhằm tránh tác dụng phụ nghiêm trọng và đảm bảo hiệu quả điều trị.

5. Những lưu ý khi dùng thuốc điều trị xơ gan mất bù

5.1. Theo dõi chức năng gan

Cần kiểm tra thường xuyên chức năng gan thông qua các xét nghiệm máu (như ALT, AST, Bilirubin) để đánh giá mức độ tổn thương gan và điều chỉnh liều thuốc cho phù hợp.

5.2. Kiểm soát liều lượng thuốc

- Giảm liều: Do chức năng gan giảm, nhiều thuốc có thể cần được giảm liều để tránh tích lũy thuốc trong cơ thể. Cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ về liều lượng và tần suất sử dụng.

- Khám định kỳ: Định kỳ đánh giá lại liều thuốc dựa trên tình trạng sức khỏe và phản ứng của bệnh nhân.

5.3. Theo dõi các tác dụng phụ

Thông báo cho bác sĩ ngay lập tức nếu xuất hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào, chẳng hạn như mệt mỏi, nhịp tim không đều, khó thở, đau bụng, hoặc các dấu hiệu của xuất huyết (như nôn ra máu, phân đen).

Đặc biệt chú ý đến các triệu chứng liên quan đến chức năng thận (như tiểu ít, phù nề) và tình trạng điện giải (như chuột rút cơ, mệt mỏi).

5.4. Tránh sử dụng các thuốc không cần thiết

Hạn chế sử dụng thuốc không kê đơn, bổ sung thực phẩm chức năng, hoặc thuốc nam mà không có sự đồng ý của bác sĩ. Nhiều loại thuốc này có thể tương tác với các thuốc điều trị xơ gan và gây tác dụng phụ nghiêm trọng.

5.5. Kiểm tra các tương tác thuốc

Thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc, thực phẩm chức năng và thuốc không kê đơn mà bệnh nhân đang sử dụng, để bác sĩ có thể đánh giá và điều chỉnh phác đồ điều trị nếu cần.

5.6. Sử dụng thuốc theo chỉ định

Không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng thuốc mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ, vì điều này có thể làm tình trạng bệnh trở nên xấu đi.

Đảm bảo dùng thuốc đúng thời gian và đúng cách (ví dụ: uống cùng với thức ăn hoặc không) để tối ưu hóa hiệu quả điều trị.

5.7. Kiểm tra và điều chỉnh thuốc định kỳ

Cần có các cuộc hẹn định kỳ với bác sĩ để đánh giá hiệu quả của điều trị và điều chỉnh thuốc nếu cần thiết. Việc này cũng giúp phát hiện sớm bất kỳ vấn đề nào phát sinh trong quá trình điều trị.

Lưu ý:

Điều trị xơ gan mất bù cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa bệnh nhân và bác sĩ để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Việc theo dõi cẩn thận và tuân thủ hướng dẫn sẽ giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Biểu hiện nhận biết các giai đoạn của bệnh xơ gan

SKĐS - Xơ gan là một bệnh mạn tính của gan được đặc trưng bởi sự thay thế mô gan bằng mô xơ, sẹo và sự thành lập các nốt tân sinh dẫn đến mất chức năng gan. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng, điển hình là bị xơ gan cổ trướng.