Sông Tô Lịch đang được nạo vét sạch
Từ đầu tháng 3 đến nay, hàng chục công nhân vẫn miệt mài nạo vét bùn từ lòng sông Tô Lịch – dòng sông mang dấu ấn lịch sử hơn 2.000 năm của Hà Nội. Đây không chỉ là nỗ lực làm sạch một dòng sông, mà còn là bước khởi đầu cho kế hoạch lớn của thành phố: hồi sinh các con sông ô nhiễm như Tô Lịch, Nhuệ, Đáy, Kim Ngưu, Sét, và Lừ.
Từ đầu tháng 2, Công ty TNHH MTV Thoát nước Hà Nội đã triển khai chiến dịch nạo vét tổng thể sông Tô Lịch, với mục tiêu hút khoảng 50.000 - 60.000m³ bùn thải trước tháng 8/2025. Công việc được thực hiện chủ yếu vào ban đêm để giảm thiểu ảnh hưởng đến giao thông đô thị.
Sông Tô Lịch đang được nạo vét bùn, làm sạch.
Những hình ảnh ghi nhận tại hiện trường được thông tin trên các phương tiện truyền thông cho thấy, công nhân làm việc trong điều kiện khắc nghiệt: ngâm mình trong dòng nước đen ngòm, đối mặt với mùi hôi nồng nặc và rác thải lẫn trong bùn.
Hoạt động nạo vét không chỉ nhằm khơi thông dòng chảy mà còn là bước chuẩn bị quan trọng cho các dự án lớn hơn. Việc làm sạch lòng sông sẽ tạo điều kiện để bổ cập nước từ sông Hồng – dự kiến với kinh phí 550 tỷ đồng – giúp thau rửa và cải thiện chất lượng nước sông Tô Lịch. Đây là một phần trong kế hoạch tổng thể của TP nhằm giải quyết ô nhiễm không chỉ cho sông Tô Lịch mà còn cho các dòng sông khác như Nhuệ, Đáy, và hệ thống sông nội đô.
Việc làm sạch sông Tô Lịch là bước đầu tiên trả lại sự trong lành cho các dòng sông ô nhiễm trên địa bàn Thủ đô. Từ nạo vét lòng sông, đẩy nhanh các dự án xử lý nước thải, chỉnh trang cảnh quan, đến nâng cao ý thức người dân.
Song song với nạo vét, Hà Nội đang dồn lực để hoàn thiện các dự án xử lý nước thải – chìa khóa để làm sạch các dòng sông ô nhiễm. Dự án Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá, với tổng đầu tư hơn 16.000 tỷ đồng, là tâm điểm của kế hoạch này. Dự án này có công suất thiết kế lên tới 270.000m³/ngày đêm, đóng vai trò trọng yếu trong việc thu gom và xử lý nước thải trước khi xả ra sông Tô Lịch và các nhánh sông khác.
Hiện dự án đã đạt trên 90% tiến độ xây dựng và dự kiến đi vào vận hành thông suốt trong thời gian tới. Khi hoàn thành, nhà máy sẽ giúp giảm đáng kể lượng nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý đổ trực tiếp vào sông, góp phần cải thiện chất lượng nước.
Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2030, 30% nước thải đô thị sẽ được xử lý đạt chuẩn trước khi xả ra môi trường, theo Quy hoạch tài nguyên nước quốc gia.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, không dừng lại ở hạ tầng, Hà Nội còn tập trung chỉnh trang cảnh quan hai bên sông Tô Lịch như một phần của kế hoạch làm sạch các dòng sông. Sơe được giao nhiệm vụ phối hợp với các quận, huyện dọc sông thực hiện vệ sinh môi trường, thu gom rác thải, và trồng cây xanh, hoa cảnh.
TS Đào Trọng Tứ, Chủ tịch Hội Đập lớn và Phát triển nguồn nước cho biết, việc chỉnh trang và tuyên truyền đang tạo ra hiệu ứng lan tỏa. Nếu thành công với sông Tô Lịch, Hà Nội có thể nhân rộng cho sông Nhuệ, Kim Ngưu, hay Sét.
Việc làm sạch toàn bộ hệ thống sông nội đô sẽ giúp cải thiện môi trường sống và nâng cao chất lượng nước sinh hoạt cho người dân. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu lớn là làm sạch sông Tô Lịch nói riêng và các con sông ô nhiễm khác nói chung, Hà Nội cần những giải pháp mang tính đột phá và bền vững.
Các con sông của Hà Nội sẽ trong xanh
GS.TS Trần Đức Hạ, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu cấp thoát nước Việt Nam cho biết, đặc điểm thoát nước của TP Hà Nội là hệ thống thoát nước chung, cho nên đối tượng xả thải dọc các sông không thể thu gom vào hệ thống chung đang chiếm tới 12% tổng lưu lượng nước thải.
Do vậy cần phải tạo dòng chảy cho các dòng sông này bằng cách bổ sung nước sạch, đưa chúng về đúng chức năng thoát nước mưa. Bổ cập nguồn nước sạch từ sông Hồng để bảo đảm dòng chảy tự nhiên, làm cân bằng hệ sinh thái đồng thời cấp nước nông nghiệp vào mùa khô cho khu vực phía đông Hà Nội.
Tuy nhiên, để làm "sống" lại các dòng sông phải có dòng chảy tối thiểu đạt 0,3m3/s mới cho phép xả thải vào, nhưng hiện các dòng sông của Hà Nội đều không đạt tốc độ này. Nếu có dòng chảy, sông sẽ có cơ chế tự làm sạch tự nhiên, không làm ô nhiễm cho lưu vực sông.
Theo PGS.TS Trần Thị Việt Nga, Trưởng khoa Kỹ thuật môi trường (Trường Đại học Xây dựng Hà Nội), cấu trúc của đô thị Hà Nội được định hình và phát triển không gian dựa trên cấu trúc mặt nước tự nhiên. Trong đó, cấu trúc tự nhiên của các dòng sông trong nội đô đóng vai trò xương sống, cấu thành hình thái cấu trúc cảnh quan đô thị. Bên cạnh đó, những dải đất tự nhiên ven sông đóng vai trò là không gian xanh quan trọng trong hệ sinh thái của đô thị.
Phục hồi chất lượng môi trường và phát triển hệ thống 4 sông nội đô Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ, Sét cần tính đến 2 giải pháp công trình và phi công trình; cần nghiên cứu kế thừa, điều tra cập nhật lại hiện trạng sông hồ. Quá trình xử lý ô nhiễm tồn lưu trong sông có nạo vét, nhưng không toàn bộ mà cần lưu giữ các mầm thủy sinh đặc trưng của dòng sông, kết hợp kè sông cùng xây dựng các thảm thực vật hai bên bờ sông.
Theo các chuyên gia, với những nỗ lực mà Hà Nội đang thực hiện, tương lai không xa, các dòng sông ô nhiễm hiện nay sẽ trở nên trong xanh, tạo cảnh quan đẹp cho Thủ đô. Tuy nhiên việc này phải thực hiện thường xuyên, liên tục, triệt để thì các dòng sông mới trong xanh bền vững.
