Sự xuất hiện của những ngôi sao thuộc dòng nhạc underground (dòng nhạc chỉ những ca sĩ, nhạc sĩ chủ yếu hoạt động trên cộng đồng mạng) thời gian gần đây đang có những đóng góp tích cực cho thị trường âm nhạc Việt. Điều rất đáng trân trọng ở những người trẻ theo đuổi dòng nhạc này là sự đam mê và tinh thần lao động nghiêm túc.
Sân chơi lớn cho những người đam mê
Giải thưởng âm nhạc trực tuyến Zing Music Award 2013 đang vào giai đoạn nước rút để tìm ra top 10 ca khúc của năm. Điều đáng nói là, trong danh sách những ca khúc “tiềm năng” có sự góp mặt của không ít ca sĩ underground. Ca khúc Em không quay về do Hoàng Tôn sáng tác và trình bày kết hợp với rapper Yanbi đang “gây bão” khi là một trong ba ca khúc có chỉ số nghe và chia sẻ cao nhất trong top 40 ca khúc của năm. Ca khúc rất được giới trẻ yêu thích là Tình yêu màu nắng do ca sĩ Đoàn Thuý Trang thể hiện cũng có sự góp mặt của Big Daddy. Chưa hết, ca khúc Lắng nghe nước mắt của Mr Siro cũng đang thu hút được khá nhiều sự quan tâm từ cộng đồng mạng. Rất có thể, những ngôi sao của dòng nhạc “ẩn” này sẽ “làm nên chuyện lớn” như bộ ba Yanbi, Mr T và Hằng Bingbong từng làm được khi giành vị trí cao nhất tại giải thường này vào năm 2012.
LK, Justatee, Emily và Andree – những cái tên “hot” của cộng đồng mạng trong Chương trình “Bước ra ánh sáng”.
Còn nhớ, tại sân chơi “Bài hát yêu thích” cuối năm 2012, sự “đổ bộ” lần đầu tiên của những ca sỹ underground trên sân khấu VTV khiến nhiều người ngỡ ngàng. Có đến 4/12 ca khúc được trình diễn trong liveshow này “bước ra” từ cộng đồng mạng. Sự xuất hiện của chương trình “Underground Evolution” (tháng 12/2012) và “Bước ra ánh sáng” (tháng 4/2013) của cộng đồng underground tại Hà Nội đã khẳng định “sự trỗi dậy” của dòng nhạc này. Nhiều người giật mình vì những cái tên nghe có vẻ rất “ngoại”, rất lạ ấy đang xuất hiện ngày một nhiều trong showbiz nhưng với các bạn trẻ, nhất là cộng đồng mạng thì đã thuộc lòng từng cái tên và ca khúc “hit” của họ.
Phải thừa nhận một điều rằng, những ca sĩ, nhóm nhạc dòng underground đã mang đến những làn gió mới cho nhạc Việt. Họ vừa có thể sáng tác, hòa âm, phối khí vừa có thể hát và dàn dựng MV cho ca khúc của mình. Đa phần nghệ sỹ theo dòng nhạc này là rapper, hát theo thể loại RnB, dance, Pop nên những sáng tác của họ khá phù hợp với thị hiếu của người trẻ. Nhiều ca khúc khi ra đời đã “tạo sóng” trên cộng đồng mạng như Thu cuối của Yanbi, Hằng Bingboong, Mr.T liên tục xếp vị trí No1 của Zing mp3, She Neva Know của Justa Tee cũng “làm mưa, làm gió” trên Youtube. Những ca khúc như Hương ngọc lan của Kimmese, Giọt nước mắt vô nghĩa, Để em rời xa của FB.Boiz… được rất nhiều bạn trẻ lắng nghe và “share” (chia sẻ) với tốc độ chóng mặt trên mạng internet.
Biến tướng của dòng nhạc underground
Sở dĩ dòng nhạc underground được các bạn trẻ đón nhận vì những sáng tác thuộc dòng nhạc này thường giản dị, chân thực, gắn liền với cuộc sống và dễ đi vào lòng người. Nhạc sĩ, ca sĩ underground không ngại “động chạm” vào những vấn đề nóng bỏng, nhạy cảm của xã hội đương đại. Những suy nghĩ về cuộc sống, những khoảng trống cô đơn trong tâm hồn con người đều được đưa vào âm nhạc một cách giản dị nhưng đầy lôi cuốn. Khi viết về tình yêu, họ thường khai thác những khía cạnh mới mẻ, lạc quan, trực diện hơn với những lời lẽ vui tươi, trẻ trung không giống như những giai điệu và ca từ ảm đạm, “lụy tình” trong các ca khúc viết về tình yêu hiện nay. Một trong những mảng đề tài của dòng nhạc underground rất được các bạn trẻ yêu thích là viết về tình yêu quê hương đất nước. Cách tiếp cận của họ về mảng đề tài này giản dị, tình yêu bắt đầu từ những điều tưởng như rất đơn giản như một góc phố, một con đường, quán trà đá vỉa hè… Những ca khúc như Welcom to Việt Nam, Việt Nam trong tôi, Sài Gòn đẹp lắm, Nơi tôi thuộc về… đều nhận được những lời bình luận tích cực từ giới trẻ.
Tuy nhiên, bên cạnh những sáng tác có đóng góp tích cực vào việc đa dạng hóa thị trường âm nhạc, nhiều sáng tác của dòng nhạc underground bị coi là “nhảm nhí”, “rap bẩn”. Đơn cử như ở bài hát Người Việt Nam của Karik có những đoạn: “Nước Việt Nam, là nơi tao sinh ra/ Mảnh đất sống bằng tình người và ghét nhất là chơi cha/Người dân đa số hòa đồng ai cũng biết nhân nhượng/Nhưng một khi tức nước vỡ bờ cỡ nào cũng xúc như thường/Du côn phát ngôn mất dạy nhưng sống có nghĩa khí/Khi anh em đụng chuyện là sẵn sàng trả viện phí/Không cần biết là ai óc to hay nhỏ, thông minh hay ngu như bò/Tao làm những gì tao thích, người khác không thích nhưng tao vẫn làm…”. Điều đáng lo ngại là ngay cả những bài hát hay MV như vậy cũng nhận được rất nhiều “like” của các bạn trẻ, cùng với những lời bình luận chủ yếu là khen tặng về sự hài hước và dí dỏm.
Chưa kể đa phần các ca khúc theo dòng nhạc underground đều sử dụng ngôn ngữ mạng, ngôn ngữ tuổi “teen” và thường xen lẫn rất nhiều từ tiếng Anh trong những câu tiếng Việt vốn không được viết theo trật tự ngữ pháp nào. Cũng phải thừa nhận rằng, phong cách âm nhạc cũng như phong cách biểu diễn của những nghệ sỹ underground mang dấu ấn của nước ngoài, nhất là thị trường âm nhạc Mỹ và Hàn Quốc (K-pop). Do quen với việc xuất hiện trên thế giới online nên khi xuất hiện offline trên những sân khấu lớn, các ca sỹ underground bộc lộ rõ yếu điểm về khả năng hát “live”, trường hợp của M-TP là một ví dụ. Khi Cơn mưa ngang qua của chàng trai này được đưa lên sân khấu “Bài hát yêu thích” và trình diễn tại “Việt Nam Idol” không ít khán giả cảm thấy thất vọng vì bản thu online khác xa so với những gì mà M-TP trình diễn trên sân khấu thực. Hiện nay, dòng chảy âm nhạc underground dường như đang mất dần đi “chất” của chính mình khi không ít ca sĩ trẻ có xu hướng coi đây là một bước đệm để nổi tiếng hơn là cộng đồng đơn thuần dành cho những đam mê âm nhạc.
Trong khi showbiz Việt đang đầy rẫy cám dỗ, scandal, những cuộc thi tìm kiếm tài năng âm nhạc nở rộ lại chắp cánh cho không ít ngôi sao “bong bóng” thì sự đam mê, dám dấn thân, âm thầm cống hiến của những người theo dòng nhạc underground là rất đáng trân trọng. Scadal, đạo nhạc và những lùm xùm khác dường như chưa thấy xuất hiện trong cộng đồng âm nhạc vốn được coi là không chuyên, ít mang lại tiếng tăm, tiền bạc, danh vọng này. Tuy nhiên, internet đang tạo ra một thế giới phẳng, một công cụ hữu hiệu để các nghệ sĩ, nhất là nghệ sĩ underground giới thiệu tác phẩm của mình ra trước công chúng. Cũng chính vì những lợi thế trên mà nhiều ca khúc, clip ca nhạc từ thế giới underground có những hình ảnh, lời lẽ phản cảm đã được tung lên mạng internet, ảnh hưởng đến việc định hướng thị hiếu thẩm mỹ của công chúng, nhất là giới trẻ.
Phạm Mạnh Tường