Đánh giá vaccine và các phương pháp điều trị để ứng phó với bệnh đậu mùa khỉ
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ cho biết, trong kho dự trữ khẩn cấp của Mỹ có hai loại vaccine đã được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm phê duyệt có thể được sử dụng để ngăn ngừa bệnh đậu mùa khỉ.
Tiến sĩ Jennifer McQuiston, phó giám đốc CDC cho biết, hơn 1.000 liều vaccine này đã được giữ trong kho dự trữ. Chúng tôi hy vọng lượng vaccine sẽ tăng lên trong những tuần tới.
Trước sự gia tăng của bệnh đậu mùa khỉ, Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh Châu Âu đã thúc giục các quan chức y tế ở Châu Âu đánh giá sự sẵn có của vaccine đậu mùa, thuốc kháng virus và thiết bị bảo vệ cá nhân.
Đã có hơn 100 trường hợp được xác nhận ở 14 quốc gia và hàng chục trường hợp khác đang được điều tra.
Mặc dù nhiều trường hợp lây nhiễm ban đầu ở châu Âu đã được báo cáo trong số những người đàn ông quan hệ tình dục đồng giới, tuy nhiên các bộ phận dân số khác cũng rất dễ bị tổn thương. Do đó, cần mở rộng để không bỏ sót các nhóm khác có nguy cơ, TS Boghuma Titanji, bác sĩ bệnh truyền nhiễm tại Đại học Emory ở Atlanta, cho biết.
Anh đã báo cáo những trường hợp đầu tiên mắc bệnh đậu mùa khỉ ở những bệnh nhân không có mối liên hệ nào với Tây Phi chỉ hơn một tuần sau sự kiện ở quần đảo Canary. Nhưng một số chuyên gia cho biết mô hình lây nhiễm cho thấy virus có thể đã lưu hành bên ngoài châu Phi trong vài tháng.
Virus đậu mùa khỉ là loài 'đặc hữu' ở Tây và Trung Phi, và việc tiếp tục lây truyền trong cộng đồng ở những nơi khác là rất bất thường. Tiến sĩ Titanji cho biết: Chúng tôi thường không thấy mức độ lây lan kéo dài liên tục này trong các đợt bùng phát xảy ra bên ngoài các vùng lưu hành dịch bệnh và không liên quan đến việc đi lại hoặc tiếp xúc với động vật.
Các quan chức có thể khuyến nghị tiêm chủng cho những người tiếp xúc gần gũi xung quanh những người bị phát hiện nhiễm bệnh - một cách tiếp cận được gọi là tiêm chủng vòng đã được sử dụng để ngăn chặn sự bùng phát của các bệnh hiếm gặp khác.
Các chiến dịch tiêm chủng đại trà không được khuyến khích vì vaccine đậu mùa cũ hơn có thể có các tác dụng phụ hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, chẳng hạn như viêm cơ tim. Loại vaccine đó cũng có thể gây rủi ro cho những người bị ức chế miễn dịch, bao gồm cả những người nhiễm HIV chưa được phát hiện. Nó có thể gây tử vong ngay cả ở những người bị bệnh chàm – ước tính ảnh hưởng đến 30% người Mỹ.
Mặc dù tác dụng phụ của vaccine là rất hiếm, nhưng khi triển khai trên diện rộng thì tỷ lệ này cũng sẽ tăng lên.
Các chuyên gia cho hay, các loại vaccine thế hệ mới hơn như jynneos có thể an toàn hơn cho các nhóm lớn và tiêm chủng vòng có thể đủ để ngăn chặn virus. Tiến sĩ Hanag cho biết: Hiện tại, một chiến lược tiêm phòng tiến hành theo phương pháp chủng ngừa vòng (ring vaccination) có thể ngăn chặn hoàn toàn.
Ngoài vaccine để phòng bệnh, Hoa Kỳ đã mua hơn hai triệu liều thuốc viên kháng virus có tên tecovirimat, được chấp thuận để điều trị bệnh đậu mùa ở những người bị nhiễm bệnh, theo CDC. Cơ quan này cũng đang làm việc với nhà sản xuất thuốc để phát triển một hình thức tiêm tĩnh mạch.
Một địa điểm tiêm phòng bệnh đậu mùa ở Hạt San Mateo, California, vào năm 2003.
Bệnh đậu mùa ở người được xác định lần đầu tiên vào năm 1970 ở một cậu bé 9 tuổi ở một vùng của Cộng hòa Dân chủ Congo, nơi bệnh đậu mùa đã được loại bỏ. Các trường hợp mắc bệnh đậu mùa ở khỉ ở nước này đã tăng lên đáng kể trong nhiều thập kỷ kể từ khi việc tiêm chủng hàng loạt bệnh đậu mùa kết thúc.
Năm 2003, Hoa Kỳ đã ghi nhận hàng chục trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ có nguyên nhân từ vật nuôi bị nhiễm bệnh. Mặc dù loại virus này được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1958 trên những con khỉ được nuôi cho mục đích nghiên cứu, nhưng nó lại lây lan qua các loài gặm nhấm.
Một tuần đến hai tuần sau khi tiếp xúc, những người bị nhiễm có thể bắt đầu bị sốt, đau họng, ho, mệt mỏi và đau nhức cơ thể. Họ cũng xuất hiện phát ban, đầu tiên ở mặt, sau đó ở lòng bàn tay và lòng bàn chân, và lây lan khắp cơ thể. Tổn thương phồng rộp, lớn dần và chứa đầy chất mủ màu trắng.
Các mụn mủ - đặc điểm phân biệt của bệnh đậu mùa, tồn tại trong khoảng một tuần trước khi chúng đóng vảy và lành lại. Bệnh nhân đậu mùa khỉ cũng có thể bị sưng hạch bạch huyết ở cổ, nách và bẹn.
Trong một số trường hợp, phát ban có thể không nhìn thấy được vì nó có thể giới hạn ở vùng sinh dục. Virus vẫn có thể lây lan qua tiếp xúc vật lý hoặc khăn trải giường, quần áo hoặc các vật liệu khác bị ô nhiễm.
Những điều cần biết về virus đậu mùa khỉ
-Bệnh đậu mùa khỉ là gì?
Bệnh đậu mùa khỉ là một loại virus đặc hữu ở các vùng của Trung và Tây Phi. Nó là một phiên bản lành tính hơn của bệnh đậu mùa, được phát hiện vào năm 1958, sau khi bùng phát dịch bệnh ở những con khỉ được nuôi để nghiên cứu, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh.
-Các triệu chứng của đậu mùa khỉ
Triệu chứng của bệnh đậu mùa khỉ là phát ban (bắt đầu với các vết đỏ phẳng, sau đó nổi lên và chứa đầy mủ). Người bị nhiễm cũng có thể bị sốt và đau nhức cơ thể.
Các triệu chứng thường xuất hiện sau 6- 13 ngày nhưng có thể mất đến ba tuần sau khi tiếp xúc để biểu hiện và có thể kéo dài từ hai đến bốn tuần. Các quan chức y tế cho biết vaccine đậu mùa và các phương pháp điều trị khác có thể được sử dụng để kiểm soát đợt bùng phát.
-Virus lây nhiễm như thế nào?
Virus lây lan qua chất lỏng cơ thể, tiếp xúc với da và các giọt đường hô hấp. Thông thường, nó không dẫn đến các đợt bùng phát lớn, mặc dù nó đã lây lan theo những cách bất thường trong năm nay và giữa các quần thể không dễ bị tổn thương trong quá khứ...
-Đã có bao nhiêu trường hợp trong năm nay?
Tính đến ngày 23 tháng 5, đã có hơn 100 trường hợp được xác nhận ở 14 quốc gia bên ngoài châu Phi và hàng chục trường hợp khác đang được điều tra. Trường hợp đầu tiên của Hoa Kỳ được chẩn đoán ở Massachusetts và một trường hợp có thể đang được điều tra ở New York.
-Tôi có nên lo lắng không?
Khả năng virus lây lan khi quan hệ tình dục là cao, nhưng nguy cơ lây truyền qua các con đường khác là thấp. Hầu hết mọi người có các triệu chứng nhẹ và hồi phục trong vòng vài tuần, nhưng virus có thể gây tử vong trong một tỷ lệ nhỏ các trường hợp.
Những người bị nhiễm bệnh nên được cách ly ở nhà và kiêng sinh hoạt tình dục cho đến khi vảy khô và bong ra. Tiến sĩ McQuiston (CDC) cho biết: Đây là những chiến lược cơ bản mà chúng tôi sử dụng để ứng phó với các đợt bùng phát dịch bệnh trên khắp thế giới.
Những người bị nhiễm cũng nên tránh tiếp xúc gần gũi với những người bị ức chế miễn dịch, phụ nữ có thai và trẻ em, tất cả những người này đều có nguy cơ bị biến chứng cao nếu nhiễm virus. Các quan chức y tế ở Bỉ hiện đang yêu cầu những người tiếp xúc gần với những người bị nhiễm bệnh phải cách ly y tế.
Tiến sĩ John Brooks, một nhà dịch tễ học y tế tại CDC, cho biết: "Đối với người có hệ thống miễn dịch suy yếu, hãy đặc biệt cẩn thận trong việc tìm kiếm sự chăm sóc và đánh giá sớm".
Mời độc giả xem thêm video:
WHO cảnh báo bệnh đậu mùa khỉ lây nhiễm giữa người với người tiếp xúc trực tiếp
