Hạ huyết áp tư thế được định nghĩa là khi huyết áp tâm thu giảm trên 20mmHg và huyết áp tâm trương giảm trên 10mmHg khi thay đổi từ nằm sang đứng trong vòng 3 phút.
Dấu hiệu bị hạ huyết áp tư thế đứng
Triệu chứng hạ huyết áp tư thế đứng có thể xảy ra ở người bệnh tăng huyết áp, đang dùng thuốc giảm huyết áp và bị tác dụng phụ của thuốc, gây nên tình trạng hạ huyết áp khi đứng lên ngồi xuống. Đặc biệt, hạ huyết áp tư thế đứng do thuốc hạ áp dễ xảy ra với người cao tuổi, gây nên những bệnh cảnh nặng nề.
Hạ huyết áp tư thế đứng - là một hình thức của huyết áp thấp xảy ra khi đứng lên lúc đang ngồi hoặc nằm. Tình trạng lâm sàng của hạ huyết áp thế đứng với huyết áp tâm thu giảm ít nhất 20mmHg và/hoặc huyết áp tâm trương giảm ít nhất 10mmHg khi đứng trong vòng 3 phút. Tình trạng này có thể có hoặc không có triệu chứng đi kèm. Hạ huyết áp tư thế đứng có thể xảy ra cho bất cứ ai nhưng phổ biến hơn ở người cao tuổi. Các triệu chứng như hoa mắt, nhìn mờ, chóng mặt, lú lẫn, vã mồ hôi, rất mệt, đánh trống ngực... xảy ra vài giây đến vài phút khi đứng và biến mất khi nằm.
Người cao tuổi cần đo huyết áp thường xuyên để phát hiện sớm bệnh. Ảnh: TM
Nguyên nhân nào?
Hạ huyết áp thế đứng do nhiều yếu tố như: bệnh lý tim mạch, mất nước, rối loạn hệ thống thần kinh, do dùng thuốc... Tình trạng hạ huyết áp thế đứng xảy ra cũng có nguyên nhân là một tác dụng không mong muốn của thuốc hạ huyết áp, đã được ghi nhận ở bệnh nhân tăng huyết áp cao tuổi. Hạ huyết áp thế đứng dễ gây té ngã với nhiều hệ lụy về giảm chức năng vận động và tâm lý nên việc phòng ngừa hạ huyết áp thế đứng cần phải được chú trọng.
Hạ huyết áp tư thế đứng thường là nhẹ, kéo dài vài giây đến vài phút sau khi đứng. Tuy nhiên, hạ huyết áp tư thế đứng lâu dài có thể là một dấu hiệu của nhiều vấn đề nghiêm trọng hơn, thậm chí có thể bị mất ý thức ngay cả trong giây lát.
Thường gặp ở người cao tuổi
Hạ huyết áp thế đứng thường xảy ra ở người cao tuổi vì:
Quá trình lưu thông máu ở người già kém linh hoạt hơn ở người trẻ, các mạch máu đã bớt đi sự đàn hồi, kèm với các xơ vữa, lão hóa khiến cho mạch máu bị xơ cứng, các tĩnh mạch thường bị giãn nên làm tăng khối lượng máu ở tĩnh mạch, làm cho máu tĩnh mạch về tim bị giảm, nguy cơ giảm lưu lượng máu não, gây hạ huyết áp tư thế đứng.
Độ nhạy và hoạt tính của bộ phận nhận cảm bị giảm sút, do vậy cơ thể chậm thích nghi với sự thay đổi huyết áp đột ngột.
Người cao tuổi thường bị mắc nhiều bệnh như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, trầm cảm, Parkinson nên khi dùng một số thuốc có tác dụng phụ làm hạ huyết áp, gây hiện tượng hạ huyết áp tư thế đứng.
Hạ huyết áp tư thế đứng dễ gây biến chứng gì?
Nếu tình trạng hạ huyết áp tư thế đứng chỉ xảy ra trong chốc lát và nhẹ thì không đáng ngại, nhưng nếu hạ huyết áp xảy ra thường xuyên và nặng hơn thì có thể gây ra các biến chứng bao gồm:
Té ngã: Ngã là kết quả của ngất xỉu, thậm chí bất động toàn thân là một biến chứng thường gặp ở những người bị hạ huyết áp tư thế đứng. Ngã ở người cao tuổi rất đáng ngại, do hệ thống xương đã giòn, vì vậy, té ngã có khi lại là nguyên nhân của các bệnh lý gãy xương, chấn thương...
Tổn thương não: Việc lặp đi lặp lại của hạ huyết áp tư thế đứng có thể làm hỏng các bộ phận của não, làm tăng nguy cơ một số dạng bệnh mất trí nhớ và các rối loạn não khác.
Gia tăng nguy cơ đột quỵ: Thay đổi huyết áp khi đứng và ngồi như là một kết quả của việc hạ huyết áp tư thế đứng có thể là một yếu tố nguy cơ đột quỵ.
Lời khuyên của thầy thuốc
Để phòng ngừa hạ huyết áp thể đứng, người bệnh nên có chế độ ăn uống hợp lý, nên vận động cơ thể tùy theo điều kiện và sức khỏe của từng người, không nên ngồi một chỗ. Tập thể dục cơ bắp chân trước khi ngồi hoặc đứng lên. Khi ra khỏi giường, nên ngồi ở mép giường 1 phút trước khi đứng.
Khi bị hạ huyết áp tư thế đứng, người bệnh nên đi khám bệnh ngay và báo cho bác sĩ các loại thuốc đang dùng để được điều trị, tư vấn và thay đổi các loại thuốc đang dùng làm hạ huyết áp đột ngột. Việc dùng thuốc điều trị tăng huyết áp hay triệu chứng hạ huyết áp tư thế đứng cần được chỉ định của bác sĩ chuyên khoa tim mạch và được theo dõi chặt chẽ trong quá trình sử dụng để tránh các biến cố có thể xảy ra trong quá trình sử dụng thuốc. Người bệnh tuyệt đối không được tự ý sử dụng hoặc tăng giảm liều một cách tùy tiện gây nguy hiểm tới sức khỏe.