Thần kinh thực vật tham gia điều chỉnh các cơ quan hô hấp, tuần hoàn, tiêu hóa, bài tiết, chuyển hóa… cho nên ngoài thuật ngữ chẩn đoán bệnh rối loạn thần kinh thực vật còn có những thuật ngữ khác: rối loạn thần kinh giao cảm, rối loạn phó giao cảm, suy nhược thần kinh,… Rối loạn thần kinh thực vật là sự mất cân bằng của hai hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm.
Biểu hiện của rối loạn thần kinh thực vật rất phong phú, đa dạng và thay đổi tùy theo từng người. Thông thường các triệu chứng thường gặp trong rối loạn hệ thần kinh thực vật là có những cơn tim đập nhanh, bốc nóng ở mặt, vã mồ hôi ở lòng bàn chân, bàn tay đau dây thần kinh; khô miệng, nặng hơn có thể tức ngực, khó thở... rối loạn giấc ngủ, thường là mất ngủ; đái rắt. Rối loạn vận mạch ở da, da nổi mẩn đỏ và dễ bị rám nắng; thường xuyên có cảm giác buồn nôn; mệt mỏi quá mức;... Đối với nam giới không có khả năng cương cứng dương vật.
Vấn đề nhận định ranh giới giữa rối loạn tuần hoàn ngoại vi do chức năng với tổn thương thực thể có thể rất khó khăn, vì rối loạn tuần hoàn do thần kinh thực vật cũng có thể sẽ dẫn tới những biến đổi thực thể tại các cơ quan trong cơ thể.
Chứng xanh tím đầu chi: Đây là chứng rối loạn thần kinh thực vật thường gặp, những trường hợp nặng cũng khó chẩn đoán phân biệt với bệnh Raynaud. Ngoài ra bệnh nhân không còn cảm giác đau gì đặt biệt mà chỉ thấy cảm giác sưng phồng. Đây là do rối loạn nội tiết nên phải điều trị bằng các nội tiết tố.
Chứng đỏ đầu chi: Xuất hiện những cơn giãn mạch máu nên tại các ngón tay riêng lẻ có những mảng da màu đỏ tím. Bệnh nhân có cảm giác đau dữ dỗi và kéo dài, nên phải nhúng các ngón tay vào nước lạnh để làm dịu cơn đau. Tuy nhiên những triệu chứng này có thể gặp trong chứng tăng hồng cầu và đái tháo đường nẽn dễ bị nhầm lẫn.
Bệnh cứng bì: Bệnh cứng bì thuộc loại bệnh tạo keo, những rối loạn về tuần hoàn cũng tương tự như bệnh Raynaud nên hai loại bệnh có thể kết hợp với nhau.
Phù nề thần kinh mạch: Đặc trưng của chứng phù Quincke là bắt đầu đột ngột phù ở một vùng nào đó trên cơ thể với những biểu hiện thường gặp nhất là ở mi mắt và mặt. Phù xuất hiện nhanh và biến đi cũng không lâu, có tính chất thoảng qua trong thời gian ngắn.
Bệnh Raynaud: Bệnh được đặc trưng bởi các triệu chứng đau do co thắt mạch tại các động mạch, làm cho màu da biến đổi theo pha co thắt, thường dẫn đến loét các đầu ngón tay. Nếu không được điều trị đúng hoặc điều trị kéo dài không hiệu quả cần phải phẫu thuật cắt bỏ dây thần kinh giao cảm.
Chứng ngón tay và ngón chân chết: Biểu hiện chủ yếu của người bệnh là khi gặp lạnh thì các đầu ngón tay hay ngón chân bị lạnh ngắt, tái nhợt như người chết.
Vì vậy, khi phát hiện những dấu hiệu ban đầu của bệnh, cần đến cơ sở y tế để được khám và điều trị tại các chuyên khoa theo từng loại bệnh như chuyên khoa da liễu, dị ứng, thần kinh...
Bác sĩ Vũ Quang
