Bệnh sởi có khả năng phát sinh các loại biến chứng khác nhau do phong tà, hỏa độc, thực tích, đờm thấp... quá mạnh đều khiến sởi bị bế lại (vít) không mọc ra được, xuất hiện tình trạng đang mọc mà không mọc, xuất hiện chứng nghịch hoặc nguy nhiễm như sởi mọc không thấu hoặc bay đi quá nhanh...
Do phong tà làm vít lấp: Biểu hiện: chứng sợ lạnh, phát sốt, tắc mũi, thở khô, sắc mặt hơi xanh, chân tay lạnh, tiêu chảy nước trong loãng, tiểu tiện ngắn ít, khát nước, không có mồ hôi, mạch phù khẩn, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi trắng.
Bài thuốc: kinh giới 12g, bạc hà 4g, tiền hồ 8g, thăng ma 8g, ngưu bàng 12g, phòng phong 12g, khương hoạt 4g, cát căn 8g, đạm đậu xị 12g, thông bạch 12g.
Kinh giới.
Nếu chân tay co giật, mắt trắng, tròng ngược, dùng thêm sừng trâu cho uống ngày 1 thang.
Do hỏa độc làm vít lấp, có các chứng phát sốt, mặt đỏ, da nóng rát, lưỡi ráo môi nẻ, tay duỗi chân co (dấu hiệu vật vã) thích đến chỗ mát, đi ngoài bế tắc hoặc kiết lỵ, mạch hồng sác, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng khô.
Bài thuốc: hoàng cầm 8g, sơn chi tử 4g, liên kiều 12g, thục đại hoàng 8g, bạc hà 8g, ngưu bàng tử 12g, kim ngân hoa 12g, tri mẫu 8g, tiên lô căn 16g.
Do ăn uống làm vít lấp: Biểu hiện: chứng sắc mặt hơi vàng, chân tay lười hoạt động, ợ hăng nuốt chua, mình nóng nhiệt khô, hung cách nghẽn đầy, mạch hoãn, rêu lưỡi vàng nhớt.
Bài thuốc: liên kiều 12g, chỉ xác 8g, cát căn 8g, thần khúc 12g, la bặc tử 12g, hoàng cầm 8g, thanh bì 8g, hậu phác 8g, phục linh 12g, cam thảo 4g. Sắc uống ngày 1 thang.
Nếu bụng trướng rắn, ngủ li bì, thở gấp, tiêu chảy không thông thêm thục địa hoàng 8g, hoàng liên 4g. Sắc uống ngày 1 thang.
Do đờm thấp làm vít lấp: Biểu hiện: chứng đờm rãi đầy miệng, thở gấp phát hen, ho đờm không ra, mạch hoạt, rêu lưỡi trắng nhớt.
Bài thuốc: đình lịch tử 12g, cát cánh 8g, đởm nam tinh 12g, bạch giới tử 8g, cam thảo 4g, qua lâu nhân 8g, liên kiều 12g, la bặc tử 12g, chỉ xác 8g, trúc nhự 8g.
Các bài thuốc trên sắc uống ngày 1 thang. Cho 750ml nước vào thang thuốc, sắc kỹ còn 300ml chia uống 3 lần trong ngày sau khi ăn 30 phút.
Để phòng sởi cho trẻ, phải tiêm phòng vaccin sởi khi trẻ từ 9 tháng tuổi. Phát hiện bệnh và cách ly sớm với trẻ bị sởi. Trong thời gian có dịch không nên cho trẻ đến chỗ đông người (nhất là đông trẻ nhỏ).
Lương y Vũ Quốc Trung
