Đứng trên cầu Cửa Đại, nhìn về phía thôn Thuận An và thôn An Lương (xã Duy Nghĩa, TP Đà Nẵng) dễ dàng thấy một “lá chắn” chạy dài ôm sát bờ sông.
Đó là dải bao cát được xếp dày đặc cả một cây số – công trình "vá" bờ kè do quân và dân cùng góp sức dựng nên. Nhờ “bức tường” ấy, sạt lở trong trận lũ lịch sử phần nào bị chặn đứng.
Nhắc lại những ngày vật lộn với “hà bá” đang nuốt dần đất làng, chị Tống Thị Oanh vẫn rùng mình. Tiệm tạp hóa của chị ở thôn An Lương, trước kia cách mép sông cả chục mét, giờ chỉ còn vài bước chân.
Xói lở trong đợt lũ dữ đã ngoạm sâu vào bờ, kéo tuột đất đá và cả sự bình yên bao năm qua. Con đường chạy dọc bờ sông rộng 5m, nay chỉ còn 2–3m. “Đó là một buổi sáng cuối tháng 10, đoạn đường bê tông cách tiệm tạp hóa khoảng chục mét bất ngờ sụp xuống. Lúc ấy, tôi đang bày hàng ra bán. Chỉ vài phút sau, sạt lở đã ăn dần đến ngay trước quán”, chị Oanh kể, giọng vẫn còn ám ảnh.
Hoảng hốt, gia đình chị vội thuê xe tải chuyển hàng hóa trong tiệm đi nơi khác. Mưa trắng trời, đất cứ sạt từng mảng, may có bà con lối xóm chạy qua phụ khiêng đồ, nếu không chị chẳng biết xoay xở ra sao. Thu dọn xong, cả nhà lập tức chạy ra góp sức đắp kè. “Bộ đội, công an, chính quyền xã rồi bà con các thôn lân cận đều đến giúp. Đông lắm, hơn 1.000 người cùng nhau gia cố bờ kè”, chị Oanh nói.
Ai khỏe thì xúc đất, khuân lên xe tải, chèn từng bao cát xuống sông để vá điểm sạt lở. Phụ nữ, người già lo bếp núc, chuẩn bị bữa ăn tiếp sức cho lực lượng gia cố. “Mẹ tôi 75 tuổi vẫn ra phụ nấu cơm. Mạnh thường quân cũng hỗ trợ rất nhiều. Bà con ở đây đoàn kết lắm”, chị Oanh xúc động nói và tiết lộ, bờ kè bị khoét sâu, vách dựng đứng cao 7–8m, phần chân kè gần như bị mất hoàn toàn.
Anh Đỗ Thanh Tâm (trú thôn Thuận An) có tiệm cơ khí ở ven sông, chuyên sửa chữa máy tàu, thuyền bè. Đợt lũ cuối tháng 10, anh phải di dời máy móc đi nơi khác, tốn hơn 2 triệu đồng. Đến nay, anh vẫn chưa dám đem về vì sợ sạt lở và nước lũ dâng trở lại.
Theo anh Tâm, vừa thấy sập đường bê tông, hàng chục xe tải lập tức được huy động để chở bao cát vì xói lở lan rất nhanh, “như hiệu ứng domino”. “Bao tải lúc đó quý lắm, mọi người chia nhau đi tìm khắp nơi. Nếu chậm trễ, sạt lở sẽ ăn sâu vào nhà dân”, anh kể, mắt hướng về đoạn đường giờ chỉ còn trơ lớp đất, bởi những mảng bê tông đã bị kéo tuột xuống sông.
“Hôm đó mưa gió tầm tã nhưng ai cũng tất bật, hối hả để giữ kè. May là ban ngày nên phát hiện sớm, chứ ban đêm thì chắc không kịp trở tay”, anh nói và cho biết thêm, điểm lấy cát nằm ở xã Duy Hải cũ, cách vị trí sạt lở khoảng 5km. Cát được cho vào bao, buộc kín miệng, đưa lên xe tải rồi chở đến thả xuống khu vực sạt lở. “Lúc cao điểm, hơn 5.000 bao tải mà chỉ dùng trong tích tắc đã hết”, anh Tâm nhớ lại.
Trước đây, từ thôn Thuận An đến thôn An Lương có gần 20 cầu cảng cho thuyền bè cập bến, nhưng sau đợt lũ giờ chỉ còn lác đác vài cái. Phần lớn đã bị cuốn sập, số còn lại thì xiêu vẹo, có thể gãy đổ bất cứ lúc nào.
Anh Tâm cho hay, may mắn có nhiều mạnh thường quân liên tục tiếp tế thức ăn, nước uống cho lực lượng gia cố, bởi số người quá đông. “Riêng thôn Thuận An mỗi bữa đã 500 suất ăn, chưa kể phần của thôn An Lương. Mọi người từ khắp nơi đổ về phụ giúp, dù trời mưa xối xả nhưng ai cũng quyết tâm, gom từng bao cát để giữ kè”, anh nói.
Người dân chia sẻ, trong những ngày chạy đua với lũ dữ, tinh thần đoàn kết chính là sức mạnh giúp giữ từng mét đất của làng. Những thanh niên, chiến sĩ trẻ ngâm mình dưới nước chèn từng bao cát; đàn ông gùi đất; còn các mẹ, các chị thì đội mưa nấu cơm mang ra bờ kè. Từng đoàn mạnh thường quân cũng tìm về như tiếp thêm “lửa” trong thời khắc cam go.
“Lúc đó chẳng ai nghĩ gì cho riêng mình. Chỉ thấy đất làng mất dần thì ai cũng xót. Mất đất là mất nhà, mất bến thuyền, mất cả sinh kế bao đời. Vậy nên phải giữ bằng mọi giá”, anh Tâm bộc bạch và tiết lộ, công cuộc “vá” bờ kè diễn ra hơn một tuần, mọi người làm việc xuyên ngày đêm.
Hôm 12/11, UBND TP Đà Nẵng công bố tình huống khẩn cấp về thiên tai đối với sạt lở tại kè An Lương, xã Duy Nghĩa. Toàn tuyến kè sông Thu Bồn từ chân cầu Cửa Đại đến cửa biển dài 2,2 km. Năm 2006, Nhà nước đầu tư xây dựng đoạn kè chắn sóng An Lương dài hơn 1km, rộng hơn 5m, nhằm chắn sóng từ sông.
Công trình thi công từ tháng 8/2006, đến tháng 2/2007 thì hoàn thành, đưa vào sử dụng. Hơn 500 hộ dân hai thôn Thuận An và An Lương nằm trong phạm vi bảo vệ của tuyến kè này. Tuy nhiên, từ ngày 28 đến 31/10/2025, do ảnh hưởng mưa lớn, nước lũ từ thượng nguồn đổ về khiến toàn bộ tuyến bờ kè bị sạt lở nặng, đe dọa trực tiếp khu dân cư.
Clip: Vô số bao cát được thả xuống để cứu kè An Lương đang bị xói lở.
