Sự thành công của hai ca ghép tim, gan ở BV Việt Đức (Hà Nội) từ người cho chết não tại BV Chợ Rẫy (TP HCM) đã không chỉ mang lại cơ hội sống cho hai bệnh nhân đã bị suy tim và xơ gan mà còn ghi nhận sự thành công trong phối hợp nhịp nhàng của các thầy thuốc Việt Nam ở hai miền Nam – Bắc. Và, hơn cả thế, đó là sự thành công của phép màu, của sự sống bất tử, bởi từ 1 người cho chết não mà hai sự sống khác đã được hồi sinh…
Một người ra đi, bốn người được hồi sinh sự sống
Trao đổi với báo chí sáng ngày 7/9, PGS.TS Nguyễn Tiến Quyết, nguyên GĐ BV Việt Đức, người trực tiếp tham gia và chỉ đạo ca ghép tạng được mang từ TP HCM ra Hà Nội rạng sáng ngày 5/9 cho biết, cả 2 bệnh nhân được ghép tạng đều là người Hà Nội, trong đó bệnh nhân ghép gan là Trần Ngọc H., 59 tuổi bị ung thư gan và xơ gan giai đoạn cuối, bệnh nhân ghép tim, 37 tuổi suy tim giai đoạn cuối do giãn cơ tim, thời gian sống chỉ được tính bằng ngày. 2 bệnh nhân đã có tên trong danh sách chờ ghép tạng đã lâu nhưng chưa tìm được người phù hợp.
Rất may mắn cho hai bệnh nhân trên, khi ngày 3/9, tại BV Chợ Rẫy (TP HCM) có bệnh nhân chết não và được gia đình đồng ý hiến tạng. Tuy nhiên, tại bệnh viện này chỉ sử dụng thận để ghép cho bệnh nhân, còn lại nguồn tim và gan không dùng đến. BS Dư Thị Ngọc Thu- Giám đốc trung tâm điều phối hiến, ghép tạng của BV Chợ Rẫy đã gọi điện cho Trung tâm điều phối quốc gia về ghép tạng báo thông tin này. Ngay lập tức thông tin được chuyển về Việt Đức và BV 103, BV Bạch Mai và BV TW Huế. Tuy nhiên, tại thời điểm đó, BV Việt Đức hội tụ đầy đủ các điều kiện hơn cả vì có 3 bệnh nhân tương thích và có các ê kíp y bác sĩ đã sẵn sàng cho việc lấy, ghép tạng.
PGS Nguyễn Tiến Quyết cho hay, ban đầu ca ghép gan dự định cho một bệnh nhân 32 tuổi bị xơ gan, ung thư gan, tuy nhiên khi kiểm tra kĩ, các bác sĩ phát hiện đã có di căn lên phổi nên không thể tiến hành. Khối gan sau đó được ghép cho bệnh nhân Trần Ngọc H., 59 tuổi.
Tìm được người phù hợp, 14h30 ngày 4/9, kíp bác sĩ BV Việt Đức do đích thân 2 chuyên gia đầu ngành về ghép tạng là GS Trịnh Hồng Sơn, PGĐ BV Việt Đức- Giám đốc Trung tâm điều phối quốc gia hiến ghép tạng và PGS Nguyễn Hữu Ước, Trưởng khoa Tim mạch đã đáp chuyến bay của Vietjet Air vào BV Chợ Rẫy lấy tạng. "Theo đúng lịch, chúng tôi phải bay chuyến 16h30 nhưng rất may mắn đã được hãng hàng không tạo điều kiện để bay sớm hơn 2 tiếng và khi vào đến Chợ Rẫy, mọi công tác chuẩn bị đã được hoàn tất xong xuôi nên việc lấy tạng hết sức suôn sẻ", GS Trịnh Hồng Sơn nói.
Đến 17h30 ngày 4/9, khối tim, gan được lấy ra khỏi bệnh nhân chết não, ngay lập tức được quấn gạc, bỏ vào túi nilon chứa dung dịch đặc biệt rồi bao đá xung quanh và đưa thẳng tới sân bay.
Song song với thời điểm lấy tạng, một nhóm bác sĩ BV Chợ Rẫy liên hệ với Cục hàng Không làm thủ tục an ninh lên máy bay. Tất cả đều chạy đua với thời gian từng phút một. Tuy nhiên phải đến 21h, chuyến bay từ TP.HCM đi Hà Nội mới cất cánh. Lúc này một xe cấp cứu tại đầu Hà Nội đã được chuẩn bị sẵn sàng tại sân bay, đưa khối tim, gan về Việt Đức lúc 23h30 ngày 4/9.
Nhóm các bác sĩ được chuẩn bị quần áo mổ, bánh mỳ ngay trên xe cứu thương để tiết kiệm tối đa thời gian. Trong suốt quá trình vận chuyển từ BV Chợ Rẫy ra BV Việt Đức, các bác sĩ đã phải nhiều lần bơm thêm dung dịch bảo quản cho 2 khối tim, gan.
Được biết, ngoài khối tim gan được hiến tặng để cứu hai người có chỉ định ghép tim, gan ở BV Việt Đức, trước đó hai quả thận của thanh niên chết não này hiến tặng cho đời đã được các bác sĩ BV Chợ Rẫy ghép thận cho hai người khác.
Sự thành công của phép màu!
Đây có lẽ là điều mà nhiều y bác sĩ đều nói đến khi đề cập đến ca ghép gan, tim có hành trình dài nhất Việt Nam từ trước đến nay này. Theo như ThS Nguyễn Hoàng phúc- Phó giám đốc Trung tâm điều phối hiến ghép mô tạng quốc gia, đó là phép màu của rất nhiều yếu tố khi một người chết não đã tự nguyện dâng hiến sự sống cho đời; đó là phép màu của sự phù hợp các chỉ số giữa người cho và người nhận để hai tạng được hiến trở nên có ý nghĩa thiết thực; đó là phép màu của việc các yếu tố “thiên thời, địa lợi, nhân hoà” về cả yếu tố book vé máy bay bất ngờ, rồi máy bay không bị delay và thời tiết thuận lợi nên máy bay hạ cánh đúng như dự báo… Và trên tất cả đó là phép màu của những bàn tay tài hoa và khả năng ứng dụng kỹ thuật cao trong hiến ghép mô tạng của thầy thuốc Việt Nam.
Trong câu chuyện chia sẻ với báo chí, GS Trịnh Hồng Sơn kể, trong suốt khoảng thời gian trước và sau khi xuống máy bay, điện thoại của ông phải sạc liên tục để giữ thông suốt với đầu Hà Nội, phân việc cho từng người, căn chỉnh thời gian mở lấy khối tạng hư cũng như lên kế hoạch cho các bộ phận hồi sức, phẫu thuật, tim mạch, thần kinh chuẩn bị sẵn sàng. Thậm chí đã chỉ đạo chuẩn bị cả tình huống xấu nhất. "Điều chúng tôi lo lắng nhất là hành trình bị kéo dài quá lâu, tạng bị hoại tử tế bào, không thể ghép cho bệnh nhân. Tuy nhiên rất may mắn khi làm xét nghiệm tại Việt Đức, các chuyên gia sinh thiết khẳng định không có tế bào hoại tử", GS Sơn nói.
BS Đào Kim Dung, người tham gia trực tiếp ca phẫu thuật cũng cho biết, đến giờ vẫn chưa hết hồi hộp khi đọc lại từng tin nhắn thông báo hành trình cũng như những cuộc gọi điện thoại của mọi người với nhau. “Tối hôm đó, các bác sĩ BV Chợ Rẫy trước khi lên máy bay còn bảo chúng tôi nếu máy bay bị rơi hay mất liên lạc hãy mời khoa chẩn đoán hình ảnh lên để chiếu xạ khối u gan cho bệnh nhân. Các phương pháp dự phòng cũng đã được tính đến", BS Dung kể.
Ngay sau khi về đến Việt Đức, GS Sơn và GS Ước lao ngay vào phòng mổ phối hợp cùng hơn 60 y bác sĩ tại đây thực hiện ca ghép tim, gan xuyên đêm.
Sau 6,5 giờ cho ca ghép tim và 7,5 giờ cho ca ghép gan, đến khoảng 5h sáng 5/9, cả 2 ca ghép đều hoàn tất. Đến chiều cùng ngày, sức khoẻ 2 bệnh nhân nói trên đã cơ bản ổn định, có thể tự thở và được chuyển về phòng hồi sức của bệnh viện.
Đến sáng nay (7/9), 2 bệnh nhân đã có thể tự ăn uống và nói chuyện được. Theo GS Nguyễn Tiến Quyết, nếu không có gì thay đổi, khoảng 10 ngày nữa 2 bệnh nhân sẽ được xuất viện. "Chúng tôi đã vô cùng căng thẳng nhưng đến giờ hoàn toàn có thể thở phào. Cảm giác bây giờ là vô cùng hạnh phúc và sung sướng", GS Quyết chia sẻ.
Theo PGS Nguyễn Hữu Ước, để thực hiện thành công ca ghép tim gan “đặc biệt” này, công lớn không thuộc về cá nhân ai, mà đó là sự đoàn kết cả các bác sĩ giữa các đơn vị (BV Chợ Rẫy – BV Việt Đức – Trung tâm điều phối tạng quốc gia).
Tính từ lúc lấy tạng ra khỏi bệnh nhân chết não tại BV Chợ Rẫy đến khi mang về BV Việt Đức ghép cho bệnh nhân thì thời gian ghép tim là 6,5 giờ và gan là 7,5 giờ. Khoảng thời gian này cho thấy cường độ làm việc của các y, bác sĩ là vô cùng khẩn trương, nhịp nhàng để đảm bảo tối đa việc phần tạng ghép cho bệnh được mang về và thực hiện các ca ghép trong thời gian ngắn nhất.
Được biết, đây là ca ghép gan thứ 25 và ca ghép tim thứ 11 của BV Việt Đức nên các y bác sĩ đã hoàn toàn làm chủ được kỹ thuật. Vì thế, cả 2 ca ghép đều diễn ra tương đối thuận lợi.
Thái Bình
