Sự khám phá và ứng dụng tế bào gốc trong những năm gần đây có thể được coi là một cuộc cách mạng kỳ diệu trong y học. Rất nhiều bệnh lý hiểm nghèo như ung thư máu, ung thư hạch, các bệnh suy giảm miễn dịch bẩm sinh, suy tủy xương, các bệnh di truyền, bệnh lý xương khớp (thoái hóa khớp...) đã được cứu chữa nhờ ghép tế bào (TB) gốc. Đến nay, công nghệ đưa TB gốc vào điều trị bại não cho trẻ đã được Bệnh viện đa khoa quốc tế (BV ĐKQT) Vinmec tiên phong ứng dụng. Đây là trường hợp đầu tiên ở Việt Nam được ghép TB gốc điều trị bại não.
Các bác sĩ tiến hành rút tủy xương lấy tế bào gốc. Ảnh: Hải Yến
Bị di chứng bại não sau nhiễm khuẩn huyết nặng
Bé Bùi Duy N. 13 tháng tuổi, con trai thứ 3 của chị Trần Thị P. (Thanh Hóa) từ khi sinh ra đến lúc 10 tháng tuổi phát triển bình thường như bao đứa trẻ khác. Bé đã biết bò, biết ngồi và bắt đầu bi bô. Ngày 26/12/2013, chị P. nhớ lại bé bị tiêu chảy, rồi sốt cao, co giật, nhập viện và điều trị tại BV Thanh Hóa và BV Nhi Trung ương: phát hiện nhiễm khuẩn huyết dẫn đến di chứng bại não và bị tăng trương lực cơ (người cứng lên, xoắn vặn, gây khó thở, khó ăn uống, khó ngủ, mệt mỏi). Từ đó bé không còn những giao tiếp thông thường, không ngồi và bò được nữa. Gia đình đưa bé đi chạy chữa các nơi, cố bám víu từng tia hy vọng dù nhỏ nhất. Đã biết tiếng tăm của GS.TS. Nguyễn Thanh Liêm từ trước đến nay, nhân dịp Tết Giáp Ngọ GS. Liêm về thăm quê, bố bé N. đã đến nhờ GS giúp đỡ và được tư vấn chỉ còn giải pháp ghép TB gốc điều trị bại não cho bé N. mới có thể có được kết quả khả quan nhất.
Phương pháp điều trị bại não hứa hẹn nhiều thành công
GS.TS. Nguyễn Thanh Liêm, Giám đốc BV ĐKQT Vinmec cho biết, trường hợp cháu N. bị nhiễm khuẩn huyết không rõ nguyên nhân,có những giai đoạn bị sốt cao, co giật, gây sốc nặng. Khi choáng, sốc như vậy, ôxy lên não không đầy đủ gây thiếu ôxy não dẫn đến các tế bào não bị thương tổn, gây bại não. GS. Liêm cũng nhấn mạnh, bại não rất hay gặp ở trẻ sinh ra bị ngạt.
Tế bào gốc được gạn lọc chuẩn bị bơm vào cho bệnh nhi. Ảnh: Hải Yến
Ngày 10/3/2014, bé N. nhập BV ĐKQT Vinmec trong tình trạng sốt, viêm phế quản, duỗi cứng chân, co quắp 2 tay liên tục. Liên tục trong 10 ngày bé N. được điều trị viêm phế quản, nhiễm khuẩn tại Khoa Nhi. Đến ngày 20/3, tình trạng bệnh nhi đã ổn định trở lại, kíp phẫu thuật do GS. Nguyễn Thanh Liêm làm phẫu thuật viên chính và TS.BS. Đỗ Minh Cầm, Khoa Xét nghiệm huyết học đã tiến hành lấy TB gốc ghép cho bé N.
Theo GS. Nguyễn Thanh Liêm, TB gốc có thể lấy từ mô mỡ và tuỷ xương. Do các em bé mô mỡ còn rất ít nên trường hợp này phải lấy từ tủy xương. Đây là kỹ thuật khó nhất vì xương chậu của trẻ em rất bé và mỏng manh nên khó khăn hơn so với người lớn rất nhiều. Sau đó khi lấy xong sẽ cho xử lý lọc hết các TB khác, giữ lại TB đơn nhân (TB gốc). Các TB gốc một nửa được bơm vào mạch máu, một nửa bơm vào tủy sống để nhằm thay thế TB thương tổn, phát triển TB não mới và kích hoạt các TB bị hư tổn (nhưng chưa chết hẳn) hoạt động trở lại.
Ý tưởng đưa TB gốc vào điều trị bại não xuất phát từ những trường hợp bị đột quỵ ở người lớn đã được ghép TB gốc thành công; người ta nhận thấy những bệnh nhân này được cải thiện rõ rệt về vận động, hồi phục liệt. Nghiên cứu trên thế giới cho thấy, ứng dụng TB gốc điều trị bại não khả năng thành công 60-70%, cải thiện rõ rệt nhất là khả năng vận động (thích ứng, hòa nhập với cộng đồng), tiếp đến là khả năng ngôn ngữ và nhận thức. Hiện tại bé N. sau đợt truyền TB gốc đầu tiên các biểu hiện tiếp nhận tốt, bé mạnh khoẻ, ăn và bú bình thường. Đợt 2 sẽ được truyền tiếp sau đó 1 tuần, kết hợp với các bài tập phục hồi chức năng. Hiệu quả đánh giá sau 3 tháng, 6 tháng và 1 năm. Chi phí một liệu trình điều trị khoảng từ 100 - 120 triệu đồng.
GS. Liêm cũng cho biết, thời gian tới, BV cũng sẽ tiến hành ghép TB gốc cho trẻ tự kỷ. Quá trình theo dõi và điều trị cũng giống như với trẻ bại não. Đây sẽ là tin vui cho các bậc cha mẹ có con bị các thương tổn thần kinh từ trước đến nay không còn phương cách chữa trị, mở ra cho họ thêm những hy vọng mới.
Mai Linh
