Một bác sĩ ngoại khoa Italia đã thông báo kế hoạch tiến hành ca mổ ghép đầu người đầu tiên trên thế giới có thể diễn ra trong vòng 2 năm nữa.
Bác sĩ Sergio Canavero thuộc Tổ chức Turin Advanced Neuromodulation Group (TANG) ở Italia tin rằng thủ thuật có tính cách mạng mang tên HEAVEN-GEMINI có thể cứu sống những người bị ung thư di căn hoặc các rối loạn gây teo mòn cơ, như bệnh loạn dưỡng cơ. Đề xuất của BS. Canavero được báo có lần đầu tiên vào tháng 7/2013. Lúc đó, ông đã nhận xét về một số thách thức trong việc ghép đầu ở người, bao gồm nối lại tủy sống và ngăn ngừa sự đào thải của hệ miễn dịch.
Ca ghép đầu đã được thực nghiệm thành công trên động vật.
Trong bài viết gần đây trên Tạp chí Surgical Neurology International, BS. Canavero cho biết ông tin rằng những thách thức này hiện có thể khắc phục được và lưu ý rằng những nghiên cứu gần đây trên động vật đã khẳng định việc ghép đầu ở người là khả thi. Ý tưởng của việc ghép đầu không phải là mới. Năm 1970, bác sĩ thần kinh Mỹ Robert White đã ghép đầu con khỉ này vào thân một con khỉ khác. Mặc dù con vật có thể nhìn, nghe, nếm và ngửi nhưng nó bị liệt vì các bác sĩ phẫu thuật không có công nghệ để nối các dây thần kinh tủy sống với đầu. Con vật chết 9 ngày sau thủ thuật do cái đầu mới bị hệ miễn dịch đào thải. Nhưng trong bài viết, BS. Canavero nhắc đến một nghiên cứu năm 2014 trong đó các nhà nghiên cứu Đức đã nối lại thành công tủy sống bị đứt lìa của chuột và gợi ý rằng có thể áp dụng kỹ thuật này cho người. Ngoài ra, ông tin rằng các thuốc hiện đại có thể khiến cho miễn dịch thải ghép không còn là thách thức như trước đây. William Matthews - Chủ tịch Hội Bác sĩ thần kinh và phẫu thuật tạo hình Mỹ (AANOS) cho rằng có thể quản lý được đáp ứng miễn dịch với đầu ghép. “Hệ thống mà chúng ta có để ngăn ngừa thải ghép cũng như những nguyên tắc của nó đã được xác định rõ”, ông nói.
Thủ thuật HEAVEN-GEMINI bao gồm những gì?
Cả đầu của người nhận và thân người cho sẽ được đặt trong điều kiện “giảm thân nhiệt” trong khoảng 45 phút để loại trừ mọi tổn thương thần kinh có thể xảy ra do thiếu ôxy. Đầu sẽ được lấy ra khỏi thân người cho bằng loại dao cực sắc để hạn chế tổn thương tủy sống. “Mấu chốt của việc nối lại tủy sống là mặt cắt gọn của tủy sống”, BS. Canavero giải thích, “với tổn thương tối thiểu cho cả các sợi trục ở chất trắng và tế bào thần kinh ở bản chất xám. Đây chính là điểm chủ chốt”. Đầu của người nhận sau đó sẽ được nối vào thân của người cho. Đây là phần khó nhất của thủ thuật, sẽ bao gồm nối tủy sống ở thân với ở đầu. BS. Canavero cho rằng có thể sử dụng các chất như polyethylene glycol (PEG) hoặc chitosan để thúc đẩy quá trình này. Tiếp theo, cơ và mạch máu nuôi sẽ được khâu lại.
Trong đề xuất ban đầu, BS. Canavero cho rằng ca mổ có thể mất 36 giờ để hoàn thành và cần kỹ năng của 100 phẫu thuật viên
Khi ca mổ hoàn tất, người nhận sẽ được duy trì mê trong khoảng 3 - 4 tuần để tránh cử động cổ và cho các liên kết thần kinh thời gian để liền lại. Trong thời gian này, tủy sống của người nhận sẽ được kích thích điện thông qua những điện cực cấy trong cơ thể với mục tích tăng cường các kết nối thần kinh mới. Theo BS. Canavero, khi tỉnh dậy, bệnh nhân sẽ có thể cử động được cả người và giọng nói của họ sẽ vẫn không thay đổi. Ông tin rằng bệnh nhân sẽ đi lại được trong vòng một năm nhờ sự giúp đỡ của vật lý trị liệu.
Ðạo đức là “rào cản thực tế”
Không có gì đáng ngạc nhiên khi nhiều nhà nghiên cứu tỏ thái độ hoài nghi về đề án của BS. Canavero và cho rằng nó quá viển vông. “Đây là một dự án quá lớn, rất khó có thể diễn ra”, Harry Goldsmith - giáo sư ngoại thần kinh Đại học California phát biểu. “Tôi tin rằng điều này sẽ không thể thực hiện được, có quá nhiều vấn đề với thủ thuật này. Để một người hôn mê trong 4 tuần mà vẫn khỏe mạnh - điều đó không thể xảy ra”. Ngoài ra, thủ thuật còn đặt ra nhiều vấn đề về đạo đức. Năm 2013, BS. Canavero cho biết có mối lo ngại rằng nếu không có quy định đầy đủ, thủ thuật này một ngày nào đó sẽ đưa đến việc những người già giàu có đặt mua cơ thể khỏe mạnh của người trẻ trên thị trường chợ đen và thuê những bác sĩ phẫu thuật “vô lương tâm” tiến hành việc ghép đầu.
Tuy nhiên, ông tin rằng HEAVEN-GEMINI có thể cứu sống nhiều người và hy vọng dự án sẽ nhận được sự giúp đỡ - nhất là từ Mỹ - cho ca mổ ghép đầu người đầu tiên trên thế giới.
(Theo Medicalnewstoday)
BS. Cẩm Tú
